Η αναδιάρθρωση θέλει “στομάχι” και οι μεταρρυθμίσεις επιτηδειότητα

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, επισημαίναμε σε προηγούμενο κείμενο, είναι αντιμέτωπος με μια πολυδιάστατη πρωτοφανή κρίση, αλλά σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις θα έχει στη διάθεσή του σημαντικούς πόρους, που δεν πρέπει επ’ ουδενί να κατασπαταληθούν σε χίμαιρες, αλλά σε στρατηγικές αναδιαρθρώσεις των παραγωγικών τομέων.

Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να κλείσει τα αφτιά του στις σειρήνες και να συγκροτήσει “ομάδες κομάντο” (task forces) που θα σχεδιάσουν, θα προετοιμάσουν και θα θέσουν σε εφαρμογή ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Μεταρρυθμίσεις που θα απελευθερώσουν παραγωγικές και καινοτομικές δυνάμεις. Κατ’ αρχήν στη βαριά μας βιομηχανία, τον τουρισμό, πρέπει να αποφασίσουμε πώς θα τον στηρίξουμε.

Το μοντέλο με 35 εκατομμύρια τουρίστες των 650 ευρώ για μια βδομάδα μαζί με τα αεροπορικά (-120 ευρώ) δεν οδηγεί πουθενά. Μήπως είναι ώρα να πάμε σε ένα τουρισμό άλλου τύπου και all season; Αν το θέλουμε, το τι πρέπει να κάνουμε δεν θέλει και πολύ φιλοσοφία. Τα πεντάστερα δεν μπορεί να τα παίρνει η TUI μπιρ παρά! Θα μπορούσαμε να παίρνουμε ένα μεγάλο κομμάτι των γερμανικών συντάξεων σε 12μηνη βάση. Βέβαια, η “grey economy” θέλει δίπλα και ισχυρές ιατρικές υπηρεσίες. Που σημαίνει ότι τα Κέντρα Υγείας στα νησιά πρέπει να ενισχυθούν και κυρίως, να δοθούν κίνητρα για την συγκέντρωση των ιδιωτών γιατρών σε μικρά ιατρικά cluster.

Σχέδια ριζικής αναδιάρθρωσης

Σήμερα όλη η Ευρώπη σχεδιάζει αναδιαρθρώσεις, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, με στόχο να αντιμετωπίσουν την Κίνα. Αν εμείς δεν κάνουμε άμεσα το ίδιο και ξοδέψουμε τα δισ. ευρώ στις “παρέες”, τότε θα βρεθούμε πολύ πιο πίσω και από το 2010. Όλοι κάνουν κλαδικές πολιτικές και η ευκαιρία αναστολής των κανόνων των κρατικών ενισχύσεων είναι μοναδική. Έχουμε μια 3ετία, άντε 5ετία, για να αλλάξουμε τα πάντα (ενέργεια, αμυντική βιομηχανία, ναυπηγεία, πρωτογενής τομέας και βιομηχανία τροφίμων, τεχνολογία, υγεία, παιδεία κ.ο.κ.).

Πρέπει θα φτιαχτούν στιβαρά σχέδια αναδιαρθρώσεων και τον Οκτώβριο να είναι όλα έτοιμα. Και βεβαίως ένα σχέδιο για το τραπεζικό σύστημα. Η συζήτηση για την bad bank είναι πια ώριμη και στηρίζεται από πολλές πλευρές. Δεν χάλασε ο κόσμος να γραφτούν και μια χρονιά ζημιές. Ας τελειώνουμε με το χτικιό! Επίσης, ένα στιβαρό σχέδιο για το χρηματιστήριο. Θα επανέλθουμε σε αυτό με περαιτέρω ιδέες.

Αν και από τις δημοσκοπήσεις του 2012 και μετά η ελληνική κοινωνία εμφανίζεται ανοιχτή στις μεταρρυθμίσεις, ταυτόχρονα οι πολίτες είναι εξαιρετικά καχύποπτοι κάθε φορά που ακούνε τη λέξη “μεταρρύθμιση”, γιατί (τουλάχιστον τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια), οι μεταρρυθμίσεις ταυτίστηκαν με πολιτικές που είτε δεν απέδωσαν τα υπεσχημένα στους πολλούς, είτε τους αφαιρούσαν ευθέως δικαιώματα. Με δυο λόγια, ενώ είμαστε ανοιχτοί στις αλλαγές, δεν τις θέλουμε γιατί πάντα είναι εναντίον μας…

Ανοιχτοί οι πολίτες στις σωστές αλλαγές

Εδώ οι θιασώτες των μεταρρυθμίσεων πρέπει να αποφασίσουν, να ομολογήσουν και να δηλώσουν ότι ο «λαός, οι ψηφοφόροι, είναι διεφθαρμένοι, γι΄αυτό δεν θέλουν τις μεταρρυθμίσεις», όπως ισχυρίστηκε ο Γιώργος Παπανδρέου. Πρέπει να δηλώσουν δηλαδή ότι η άρνηση του κόσμου να προσχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις οφείλεται στο ότι η κοινωνία είναι αμόρφωτη, συντηρητική, οπισθοδρομική, κρατικοδίαιτη και ότι αυτοί, οι θιασώτες της μεταρρύθμισης, ανήκουν στην “προικισμένη” εκείνη τάξη της κοινωνίας!

Μία “προικισμένη” τάξη που έχει ανοιχτά μυαλά και ξέρει καλύτερα το συμφέρον των παρακατιανών μαζών που “παραπλανούν” οι συνδικαλιστές και οι αριστεροί λαϊκιστές. Αν όμως δεν μπορούν να δηλώσουν ευθαρσώς όλα αυτά, τότε πρέπει να δηλώσουν ότι ο ελληνικός λαός είναι φιλοπρόοδος, ανοιχτός, ευπροσάρμοστος στις νέες προκλήσεις, ανταγωνιστικός και εργατικός. Το κυριότερο, πως μπορεί να αντιλαμβάνεται το πραγματικό του συμφέρον, καλύτερα από τις ελίτ που τον κατάκλεψαν και τον καταχρέωσαν.

Το κεντρικό πρόβλημα του ελληνικού προγράμματος της τρόϊκας ήταν η σύνδεση των μεταρρυθμίσεων με τους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους. Οι πιστωτές διαμόρφωναν (ήδη από το 2010) εξωπραγματικούς και υπερφιλόδοξους δημοσιονομικούς στόχους, που έστυψαν την ελληνική οικονομία και την οδήγησαν σε χρόνια βαθιά ύφεση. Επέλεξαν αυτή τη μέθοδο, θεωρώντας ότι έτσι διασφαλίζουν τα κεφάλαιά τους και πως δημιουργούν αξιοπιστία στο πρόγραμμα.

Αυτό όμως ούτε επιβεβαιώθηκε στην πράξη και σήμερα προκαλεί νέα αδιέξοδα. Βέβαια, είναι επίσης κρίσιμο να επισημανθεί ότι οι μνημονιακές μεταρρυθμίσεις αποτελούν μάλλον παγκόσμιο ρεκόρ σε όγκο, διάσταση και υλοποίηση, δεδομένου πως πρόκειται για έναν ασύλληπτα μεγάλο αριθμό νομοθετικών διατάξεων. “Μεταρρυθμίζω” σημαίνει ότι αλλάζω κάπως αυτό που έχω για να το κρατήσω στη ζωή.

Κι αυτό που έχουμε είναι ένα πελατειακό κράτος δύο αιώνων που εξυπηρέτησε τις 200 οικογένειες, οι οποίες στην πρόσφατη φάση της μονεταριστικής ευμάρειας και των Κοινοτικών Προγραμμάτων Στήριξης, αυξήθηκαν από τα στίφη των νεόπλουτων πιράνχας του κρατικού κορβανά. Άρα, μεταρρύθμιση σημαίνει συντήρηση του πελατειακού κράτους στην συνείδηση των πολλών.

Δομικές ανατροπές αντί μεταρρυθμίσεων

Οι “μεταρρυθμίσεις” λοιπόν εκσυγχρονίζουν αυτό που κατέστρεψε τη χώρα. Συνεπώς, πρέπει να πάμε σε δομικές ανατροπές, για την αλλαγή του μοντέλου παραγωγής. Για να πετύχει μια δομική ανατροπή και να στηριχθεί από τους πολίτες χρειάζεται εξαντλητική ανάλυση των προβλημάτων που έχουν ανακύψει και των καταστάσεων που πρέπει να αλλάξουν, αλλά και επαρκής τεκμηρίωση για τα αποτελέσματα των μέτρων που πρέπει να ληφθούν. Κυρίως όμως, χρειάζεται πολιτικός σχεδιασμός που θα εγγυηθεί με θεσμικό τρόπο ότι τα οφέλη θα πάνε σε αυτούς που έκαναν τις θυσίες.

Αυτά δεν έγιναν ποτέ στην Ελλάδα. Δηλαδή, χρειάζεται επιστροφή στο γράμμα του νόμου και την κατάργηση της νομολογίας των εργοδοτικών δικαστηρίων, χρειάζεται ενίσχυση του δημοκρατικού ελέγχου των θεσμών, χρειάζεται ριζική αναδιάρθρωση της παιδείας και της υγείας και γενικά επαναρρύθμιση του κράτους, όπως και του χρηματοπιστωτικού συστήματος υπέρ των πολιτών. Οι δομικές αλλαγές δεν πρέπει να εξαρτώνται από δημοσιονομικούς στόχους, αλλά ποιοτικούς και μετρήσιμους.

Η ιστορική ευκαιρία για τον απογαλακτισμό του κράτους από τον έλεγχο των λίγων είναι μπροστά μας. Τώρα θα την στηρίξουν τα αστικά και τα μικροαστικά τμήματα της ελληνικής κοινωνίας. Η ανατροπή θα είναι παταγώδης! Αυτό προϋποθέτει μια ριζική ρήξη με το παρελθόν και την απαλλαγή από το παλιό πολιτικό προσωπικό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ηλικία διασφαλίζει την αλλαγή. Η νεανική ηλικία έχει όμως ένα κρίσιμο πλεονέκτημα. Είναι πολύ πιο επιρρεπής στις ανατροπές, γιατί δεν έχει την αίσθηση του κινδύνου.

Ως υστερόγραφο: ο πρωθυπουργός πρέπει να προσέξει, μην τυχόν, με τα προβλήματα που έχει ο κοινοτικός προϋπολογισμός (2022-2027), το Ταμείο Ανασυγκρότησης “φάει” λεφτά από το ΕΣΠΑ.