Η ανάσταση ενός θρύλου

της Νεφέλης Λυγερού  – 

Η ιστορική αυτοκινητοβιομηχανία SAAB επέστρεψε. Στο περίπου! Για την ακρίβεια η εταιρεία NEVS που το 2013 είχε εξαγοράσει τα πνευματικά δικαιώματα της πέντε χρόνια μετά την πτώχευση της εταιρείας συστήνει στην αγορά το αυτοκίνητο “9-3” και ένα SUV ονόματι“9-3X”. Αν και δεν θα φέρουν το όνομα ή το λόγκο της SAAB θεωρούνται πνευματικά παιδιά της ή τελοσπάντων ότι απέμεινε από μία εταιρεία-σταθμό στην αυτοκινητοβιομηχανία.

Με αφορμή την έστω και συμβολική επαναφορά της στη ζωή ρίχνουμε μία ματιά στον αιφνίδιο θάνατο της ιδιόρρυθμης εταιρείας με το μικρό αγοραστικό κοινό που είχε προκαλέσει έντονα αισθήματα αγάπης, νοσταλγίας και περηφάνιας.

Η πτώχευση της SAAB ανακοινώθηκε πέντε χρόνια νωρίτερα, στην αυγή του 2012. Τα νέα δεν αιφνιδίασαν σχεδόν κανένα. Η εταιρεία είχε περιέλθει σε κωματώδη κατάσταση. Αδυνατούσε να συνεχίσει την παραγωγή. Είχε κάνει μάλιστα και άτυπη στάση πληρωμών.

Οι σποραδικές ενισχύσεις από τη σουηδική κυβέρνηση και τους Κινέζους επενδυτές απλά καθυστέρησαν το μοιραίο. Ο θάνατος οφειλόταν σε πολλούς παράγοντες. Οι γνώστες του αντικειμένου ισχυρίζονται ότι η SAAB ανέβηκε κατηγορία και ξέχασε τις ρίζες της. Πάνω από όλα, όμως, ήταν θύμα της αλαζονείας του κολοσσού General Motors.

Ο καθηγητής οικονομικών του πανεπιστημίου St. John’s Anthony Michael Sabino είχε τότε δηλώσει:

«Η πτώχευση της SAAB είναι χωρίς αμφιβολία ένα θλιβερό τέλος σε μία περήφανη εταιρεία. Η SAAB εγκλωβίστηκε από την General Motors, την πρώην μητρική της εταιρεία, η οποία δεν επιθυμούσε να τη σώσει αν αυτό σήμαινε ότι θα την εξαγοράσουν Κινέζοι ανταγωνιστές. H General Motors είχε από καιρού συμφιλιωθεί με την ιδέα του θανάτου της SAAB. Θα βγει κερδισμένη, άλλωστε, καθώς θα μαζέψει τα κομμάτια της SAAB, τα οποία θα εκμεταλλευτεί στις άλλες της εταιρείες. Μην ξεχνάτε ότι η General Motors είναι από τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες. Πετσοκόβει για να έχει».

Ο Daniel Howes είχε επίσης κινηθεί στο ίδιο μήκος κύματος. Τον καιρό εκείνο υπέγραψε ένα σκληρό άρθρο στην εφημερίδα The Detroit News, όπου χαρακτήριζε τη SAAB ως «το παραμελημένο παιδί της General Motors». Περιγράφει πώς η General Motors εξαγόρασε τη SAAB, ελπίζοντας να τη μετατρέψει από μία καλή σουηδική εταιρεία σ’ έναν παγκόσμιο κολοσσό.

«Όταν η General Motors δεν μπόρεσε, όμως, να το καταφέρει έχασε την υπομονή της. Δεν είχε καμία διάθεση να σεβαστεί την ταυτότητα και το παρελθόν της εταιρείας. Την έσπρωξε να γίνει κάτι που δεν ήταν. Είναι πολύ σπάνιο στη σύγχρονη ιστορία της αυτοκινητοβιομηχανίας να χαντακώνεται έτσι μία εταιρεία που αντικειμενικά έχει τόσες δυνατότητες».

Το τελευταίο καρφί

Η General Motors ήταν που κάρφωσε το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της SAAB. Σαμποτάρισε την ύστατη προσπάθεια διάσωσης, όταν δύο κινέζικες εταιρείες πρότειναν να εξαγοράσουν τη SAAB για 140 εκατομμύρια δολάρια και να επενδύσουν άλλα 600 εκατομμύρια για την ομαλή συνέχιση της παραγωγής. Η συμφωνία μπλοκαρίστηκε την τελευταία στιγμή.

«Οι διάφορες προτάσεις για το μέλλον της SAAB δεν έχουν ουσιαστικές διαφορές από αυτές που έχουμε ήδη ακούσει και απορρίψει» είπε ο εκπρόσωπος της εταιρείας Jim Cain. «Κάθε πρόταση έχει ως αποτέλεσμα την άμεση ή έμμεση απώλεια ελέγχου της ιδιοκτησίας, πράγμα ασύμφορο για την General Motors και τους μετόχους της».

Οι αντιρρήσεις της General Motors οφείλονταν στο ότι προτιμούσε να θυσιάσει τη SAAB παρά να δημιουργήσει καινούριους ανταγωνιστές στην Ασία. Φοβόταν, δηλαδή, ότι η τεχνογνωσία της εταιρείας θα γίνει ιδιοκτησία των Κινέζων ανταγωνιστών της και θα χρησιμοποιηθεί εναντίον της.

Ο Tim Rokka, υπεύθυνος της ηλεκτρονικής σελίδας SAABsUnited.com είχε σχολιάσει:

«Η General Motors έχει το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης. Ευθύνη έχει και η διοίκηση της SAAB που δεν λειτούργησε πιο προσεχτικά. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι τα προϊόντα της SAAB δεν ανταποκρίνονταν πια στις απαιτήσεις της αγοράς. Αυτές τις μέρες ο κόσμος επιλέγει πιο οικονομικά αυτοκίνητα που καίνε λιγότερα καύσιμα. Η SAAB αγνόησε τις συνθήκες τις παγκόσμιας οικονομίας και δημιούργησε αυτοκίνητα που καίνε πολύ και απευθύνονται σε μία τάξη που συρρικνώνεται ημέρα με την ημέρα. Πιστεύω ότι οι περισσότεροι από τους οδηγούς SAAB δεν μπορούσαν να ταυτιστούν πια με την εταιρεία. Η SAAB πρέσβευε τα αξιόπιστα μεσαία οικογενειακά αυτοκίνητα. Αυτοκίνητα που οι περισσότεροι μπορούσαν παλαιότερα να αγοράσουν. Το καινούριο μοντέλο 9-5 απομακρύνθηκε από αυτή την κατηγορία».

Ας σημειωθεί ότι η ηλεκτρονική σελίδα SAABsUnited μέχρι και σήμερα έχει 1,2 εκατομμύρια επισκέπτες το μήνα. Η συντακτική της ομάδα βρίσκεται σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Έχουν πλούσια εσωτερική πληροφόρηση, καθώς στο δυναμικό της ανήκουν και εργαζόμενοι της εταιρείας. Τί είναι, άραγε, αυτό που καθιστά τη SAAB μοναδική για αυτούς;

«Καλή ερώτηση. Τί είναι αυτό που κάνει μοναδικό κάθε τί που ερωτευόμαστε ή αγαπάμε; Θα έλεγα ότι είναι ένας συνδυασμός της γραμμής, της απόδοσης και της δύναμης των αυτοκινήτων SAAB. Στο τέλος είναι απλά το συναίσθημα που αποκομίζει ο ιδιοκτήτης τους. Μοιάζει πολύ με το συναίσθημα που βιώνεις όταν είσαι με κάποιον που αγαπάς».

Μια παθιασμένη σχέση

Η εταιρεία SAAB, εξάλλου, είχε πάντα ένα μικρό αλλά ιδιαίτερα πιστό κοινό. Τελικά, όμως, οι κινητοποιήσεις δεν συγκίνησαν τους υπευθύνους. Η πτώχευσή της πραγματοποιήθηκε και οι προσπάθειες για αναβίωσή της ιστορικής αυτοκινητοβιομηχανίας απέβησαν άκαρπες.

Η ιστορία της SAAB τελείωσε έτσι όπως άρχισε: με μάχες! Η εταιρεία, εξάλλου, πάταγε σε ασταθές έδαφος εδώ και πολλά χρόνια. Η General Motors αγόρασε ένα ποσοστό της εταιρείας το 1990, κλέβοντας την ευκαιρία μέσα από τα χέρια της Fiat. Η General Motors είδε τη SAAB ως το κατάλληλο μέσο για την προώθηση των πολυτελών ευρωπαϊκών αυτοκινήτων στην αμερικανική αγορά.

Οι φανατικοί φίλοι της SAAB, όμως, δεν χάρηκαν. Υποστήριζαν ότι η εταιρεία είχε χάσει την ταυτότητα της από τότε που ανέλαβε η General Motors. Το 2000, η General Motors απέκτησε την κυριότητα της εταιρείας, αγοράζοντας το υπόλοιπο 50% των μετοχών. Μετά από εννέα χρόνια οικονομικής αιμορραγίας, όμως, έχασε την πίστη της στη SAAB.

Η σουηδική εταιρεία Koenigsegg εξέφρασε ενδιαφέρον, αλλά τελικά έκανε πίσω την τελευταία στιγμή. Έχοντας περιέλθει σε αδιέξοδο, η General Motors ανακοίνωσε το πιθανό κλείσιμο της SAAB. Οι παθιασμένοι ιδιοκτήτες των αυτοκινήτων της εταιρείας άρχισαν να διαμαρτύρονται εντόνως σε περισσότερες από 43 χώρες.

Η ολλανδική εταιρεία Spyker Cars εμφανίστηκε σαν από μηχανής θεός. Στα τέλη Φεβρουαρίου του 2010 αγόρασε την πλειοψηφία των μετοχών της SAAB από την General Motors. Ο διευθύνων σύμβουλος της μητρικής Victor Muller τοποθετήθηκε στο τιμόνι. H General Motors, όμως, κράτησε τη δυνατότητα του veto σ’ όλες τις σημαντικές αποφάσεις, κάτι που στη συνέχεια αποδείχθηκε μοιραίο.

O Rüdiger Hossiep, καθηγητής ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο Ruhr University Bochum, υποστηρίζει ότι οι ιδιοκτήτες της εταιρείας SAAB έχουν δέκα φορές πιο παθιασμένη σχέση με τα αυτοκίνητα τους απ’ ότι οι υπόλοιποι με τα δικά τους. Αυτό αποτυπώνεται και στα λόγια του Tim Rokka:

«Πολλοί με ρωτάνε “καλά τί σας ενδιαφέρει;” Το γεγονός ότι η εταιρεία πτώχευσε δεν σημαίνει ότι τα αγαπημένα μας αμάξια έπαψαν να λειτουργούν και κάθε πρωί για να μας πηγαίνουν στη δουλειά μας. Δεν σημαίνει ότι εμείς σταματήσαμε να αγαπάμε τη συγκεκριμένη φίρμα».