Η Αρμενία, ο αγωγός Μπακού-Τσεϊχάν και οι συνεταίροι του Ερντογάν
08/10/2020
Τουρκικά ΜΜΕ δημοσιεύουν την πληροφορία ότι στις 6 Οκτωβρίου ο αγωγός Μπακού Τσεϊχάν δέχθηκε επίθεση από Αρμενίους και ετέθη εκτός λειτουργίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται στο οικονομικό επίπεδο. Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η πληροφορία δεν έχει επιβεβαιωθεί από διεθνή ΜΜΕ, γεγονός που εγείρει ερωτηματικά. Πάντως, μέχρι τώρα, οι Αρμένιοι είχαν αποφύγει να πλήξουν τον αγωγό, ενώ μπορούν.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Ήταν Τετάρτη 13 Ιουλίου 2006 όταν τα “χαρμόσυνα νέα” έφτασαν στις Βρυξέλλες. Την επόμενη μέρα, η ΕΕ εξέδωσε ένα fact sheet, το οποίο πιο πολύ με “κοινοτική οδηγία” έμοιαζε, παρά με ενημερωτικό δελτίο. Διανεμήθηκε στους ευρωβουλευτές και στα αρμόδια όργανα της ΕΕ και λειτούργησε σχεδόν σαν κατευθυντήρια γραμμή για τις κυβερνήσεις των χωρών-μελών.
Ο αγωγός Μπακού-Τυφλίδα-Τσεϊχάν είχε ολοκληρωθεί και μάλιστα είχαν γίνει ήδη οι πρώτες αγορές φυσικού αερίου που είχε ήδη φτάσει στο τουρκικό λιμάνι Τσεϊχάν. Οι πρώτοι που φόρτωσαν αζέρικο πετρέλαιο ήταν η BP και η Turkish Petroleum. Το τι συνέβη στον πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ την δεκαετία του 1990 είναι γνωστό. Φαίνεται ότι τώρα οι μεγάλοι παίκτες εγκατέλειψαν την Αρμενία. Εκείνο το ενημερωτικό δελτίο (παρατίθεται παρακάτω) ήταν εύγλωττο.
Εγκατάλειψη των Αρμενίων
Ο αγωγός στη συνέχεια εισέρχεται στην Τουρκία και διέρχεται από εδάφη με κουρδικούς πληθυσμούς. Ο αγωγός δέχτηκε επιθέσεις από το PKK. Μεγαλύτερες καταστροφές έγιναν στην Ραφαχίγιε. Οι Αρμένιοι ουδέποτε μέχρι τώρα δημιούργησαν πρόβλημα στην λειτουργία του αγωγού, παρά το γεγονός ότι ο αγωγός προσέδωσε γεωστρατηγική αξία στο Αζερμπαϊτζάν, το οποίο κυβερνάει η οικογένεια Αλίγιεφ και απομόνωσε παραπάνω την Αρμενία. Αυτό, άλλωστε, ήταν και εξαρχής το ζητούμενο. Η δε ρωσική υποστήριξη προς την Αρμενία “ξεθώριαζε” με την πάροδο των χρόνων.
Στο ίδιο ενημερωτικό σημείωμα, η ΕΕ προαναγγέλλει την κατασκευή νέου αγωγού από το Καζακστάν για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το κοίτασμα του Κασαγκάν. Ο αγωγός θα συνδεόταν με τον αγωγό Μπακού-Τσεϊχάν, υποβαθμίζοντας κι άλλο την Αρμενία. Ποιοι ήταν οι παίκτες που συνέδραμαν το Αζερμπαϊτζάν; Γιατί ελάχιστοι στη Δύση μιλούν για την επίθεση που δέχεται το Ναγκόρνο Καραμπάχ;
Γιατί επιτρέπουν στους Ερντογάν-Αλίγιεφ να σκορπούν τον θάνατο, στα τουρκικά F-16 να βομβαρδίζουν άμαχους Αρμένιους και καταρρίπτουν ακόμα και μαχητικά με πιλότους ρωσικής καταγωγής; Γιατί η Δύση επιτρέπει στον Ερντογάν να βάζει άλλη μια φωτιά στην περιοχή; Ας ανοίξουμε λοιπόν το μετοχολόγιο να δούμε ποιοι είναι οι πραγματικοί ιδιοκτήτες αυτού του αγωγού.
Τα συμφέροντα πίσω από τον αγωγό
Η εταιρεία Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline Company (BTC Co) ιδρύθηκε το 2001 με μοναδικό σκοπό την κατασκευή, διαχείριση και συντήρηση του ενώ λόγω αγωγού μήκους 1.770 χλμ, ο οποίος συνδέει τον τερματικό σταθμό Σανγκατσάλ στο Μπακού με τον τερματικό σταθμό στο Τσεϊχάν στην Μεσόγειο. Τα αποθέματα υδρογονανθράκων του Αζερμπαϊτζάν εκτιμούνται ότι θα έχουν άλλα 30 χρόνια ζωής από σήμερα.
Ο μεγαλοεργολάβος του έργου ήταν η πολυεθνική BP που έχει στρατηγική συνεργασία με τον Ερντογάν και σε άλλα ενεργειακά πεδία. Η BP όμως έχει και 19,75% των μετοχών στον ρωσικό ενεργειακό γίγαντα Rosneft. Γι’ αυτό και στο Διοικητικό Συμβούλιο της Rosneft συμμετέχει, εδώ και μια δεκαετία, ο πρώην ισχυρός άνδρας της BP Ρόμπερτ Ντάντλεϊ.
Ο Ντάντλεϊ παραμένει στην θέση του παρά το γεγονός ότι φέτος αντικαταστάθηκε στο τιμόνι της BP από το νεότερο Μπέρνταρντ Λούνεϊ. Εξακολουθεί, όμως, να εκπροσωπεί τα συμφέροντα της BP στον ρωσικό κολοσσό. Ο Ντάντλεϊ, εξάλλου, εδώ και χρόνια είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ρωσικής Γεωγραφικής Εταιρείας.
Εδώ και μήνες το ρωσικό κράτος κατέχει μόνο μία μετοχή από τις 10.598.177.817 μετοχές της Rosneft. Αν κι αυτό έχει σχέση με τις ρωσικές επενδύσεις στη Βενεζουέλα και την άρση των αμερικανικών κυρώσεων στην Rosneft, ας σημειωθεί ότι το 40,4% των μετοχών κατέχει η JSC ROSNEFTEGAΖ. Πρόεδρος της Rosneft είναι ο πρώην καγκελάριος Σρέντερ και αναπληρωτής του ο επίσης Γερμανός Ματίας Γουόρνινγκ, μεγαλοτραπεζίτης και CEO του αγωγού Nord Stream II. Αυτή η παράμετρος μπορεί ίσως να εξηγεί και την “χαλαρή” στάση του Πούτιν στη σύγκρουση για το Ναγκόρνο Καραμπάχ.
“Παιδί” του Στόλτενμπεργκ
Η BP έχει το μεγαλύτερο ποσοστό στην ιδιοκτήτρια εταιρεία του αγωγού Μπακού-Τσεϊχάν (30,1%) και είναι ο διαχειριστής. Το 25% κατέχει η αζέρικη ενεργειακή SOCAR, στην οποία οι αποφάσεις λαμβάνονται από την οικογένεια Αλίγιεφ. Το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό στον αγωγό κατέχει η αμερικανική Unocal με 8,9%. Η Unocal είναι θυγατρική της Chevron που αναμένεται –εκτός απροόπτου– να αποκτήσει τα κυπριακά και ισραηλινά οικόπεδα, μετά την χρεοκοπία της Noble Energy.
Ο τέταρτος ιδιοκτήτης του αγωγού είναι η νορβηγική Statoil με ποσοστό 8,71%. Ο Γιενς Στόλντεμπεργκ την γνωρίζει καλά από τότε που ως βουλευτής ήταν πρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής Ενέργειας και πρωτεργάτης στην δημιουργία του “Ταμείου Αξιοποίησης Υδρογονανθράκων” της Νορβηγίας, που κατέστη τελικώς παγκόσμιος παίκτης.
Αργότερα, ως πρωθυπουργός πρωτοστάτησε στην ιδιωτικοποίηση της Statoil και του μετασχηματισμού της σε Equinor. Ο Στόλντεμπεργκ παρέλαβε τη Νορβηγία με μηδενικές αμυντικές δαπάνες και την παρέδωσε πρώτη παγκοσμίως. Η τοποθέτησή του στο ΝΑΤΟ ήταν ουσιαστικά επιβράβευση. Και φυσικά δεν ξεχνάμε ότι η Νορβηγία παρέχει στην Τουρκία εξειδικευμένο προσωπικό για τις παράνομες έρευνές της σε Ελλάδα και Κύπρο. Για όσους δεν κατάλαβαν, ο αγωγός Μπακού-Τσεϊχάν είναι κατά μία έννοια “παιδί” του Στόλντεμπεργκ.
Οι υπόλοιποι συνιδιοκτήτες
Πέμπτος στη σειρά μεγαλομέτοχος είναι η ΕΝΙ με 5%. Ο Ιταλικός κολοσσός ουδέποτε διαμαρτυρήθηκε ακόμα κι όταν ο Ερντογάν εμπόδισε με φρεγάτες το γεωτρύπανή της στην Κύπρο. Ο CEO της Κλαούντιο Ντεσκαλάζι ουδέποτε απάντησε αν προτιμά τον EastMed, ή αν (μαζί με άλλους) βρίσκεται πίσω από το σχέδιο της μεταφοράς του φυσικού αερίου στο Τσεϊχάν.
Έκτος μεγαλομέτοχος στον αγωγό είναι και η γαλλική ΤΟTAL με 5%, την οποία Τούρκοι και BP φρόντισαν να την εκδιώξουν από το αζέρικο κοίτασμα Σαχ Ντενιζ, στο οποίο είχε 10%. Υποχρεώθηκε να μεταβιβάσει το ποσοστό της στην Τurkish Petroleum. Ενώ από το 2014, CEO της TOTAL είναι ο Πατρίκ Πουγιάν, κατά ένα περίεργο τρόπο δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα αν θέλει τον EastMed, ή αν προτιμά την λύση Τσεϊχάν!
Μέτοχοι στον αγωγό Μπακού-Τσεϊχάν είναι και δυο ιαπωνικές εταιρίες. Η Itochu με 3,4% και η Inpex με 2,5%. Τόσο ο Μασαχίρο Οκαφούτζι CEO της Ιtochou όσο και ο Τακαγιούκι Ουέντα της Inpex, έχουν πρωτοστατήσει στην υποστήριξη της τουρκικής λίρας με νομισματικές ενέσεις, μαζί με άλλους Ιάπωνες, που έχουν αναλάβει μεγάλες εργολαβίες στην Τουρκία.
Τέλος, οι αμερικάνικες Conoco Phillips και η Amerada Hess κατείχαν αντίστοιχα 2,5% και 2,36% του αγωγού για πολλά χρόνια. Σήμερα, τα μερίδια όλων των αμερικάνικων εταιριών που αναφέραμε πιο πάνω, έχουν εξαγοραστεί από την ExxonMobil, ο οποίος κατέχει οικόπεδα σε Ελλάδα και Κύπρο.
Συνέταιροι του Ερντογάν
Για να κλείσει η λίστα των συνεταίρων πρέπει να αναφέρουμε την Turkish Petroleum, η οποία κατέχει το υπόλοιπο 6,53% του αγωγού. Όλοι οι προαναφερθέντες είναι συνεταίροι του Ερντογάν στον στρατηγικής σημασίας αγωγό Μπακού-Τσεϊχάν και ως εκ τούτου δεν έχουν συμφέρον να βοηθήσουν την Αρμενία. Ας σημειωθεί ότι επόπτης ασφαλείας του αγωγού έχει οριστεί η Τουρκία, γεγονός που της προσδίδει σημαντικό πλεονέκτημα έναντι όλων των συνεταίρων της.
Μετά την καταστροφή του λιμένα της Βηρυτού από την πρόσφατη τεράστια έκρηξη, το Τσεϊχάν προβάλλεται από τον Ερντογάν ως η καλύτερη επιλογή για τις διεθνείς μεταφορές στην περιοχή. Και για να κλείσουμε ας προσθέσουμε ότι διαχειριστές του τόσο σημαντικού λιμένα του Τσεϊχάν είναι οι δύο γιοι του Ερντογάν, ο Νετσμετίν και ο Μπιλάλ, μέσω ενός δικτύου εταιρειών που κατέχουν.
