Η αθέατη όψη του Ταμείου Ανάκαμψης – Δισ. ευρώ και “κλειδωμένες” δεσμεύσεις

Στον μήνα που πέρασε, τον Απρίλιο, ήταν να εκταμιευτούν τα κεφάλαια που έχει εγκρίνει η Κομισιόν για τη στήριξη των ευρωπαϊκών οικονομιών από τις συνέπειες της πανδημίας. Πέρασε, αλλά τα κεφάλαια, παρότι το τρίτο κύμα ήταν σκληρό και οδυνηρό, δεν εκταμιεύτηκαν. Σύμφωνα με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας, η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα (Bundesbank) θα πρέπει να σταματήσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μέσα στους επόμενους τρεις μήνες, εκτός κι αν η ΕΚΤ μπορέσει να αποδείξει ότι είναι αναγκαίες οι αγορές κρατικού χρέους.

Συνήγορος αυτών των απόψεων επανεμφανίστηκε και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος εξεδήλωσε ανησυχίες για το χρέος των χωρών-μελών. Φοβάται, λέει, ότι θα έχουμε και νέα «πανδημία χρέους». Βλέπει κίνδυνο δημοσιονομικού εκτροχιασμού από τα πακέτα στήριξης, θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το παρατράβηξε με την υπερπροσφορά φθηνού χρήματος και ανησυχεί πως η Ευρωζώνη, στην μετά-covid εποχή, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με έκρηξη πληθωρισμού, λόγω των χαμηλών επιτοκίων.

Το πρόγραμμα στήριξης και ανάκαμψης που στην Ελλάδα προσφέρει 32 δισ. εκ των οποίων τα 12,7 δισ. είναι δανεισμός, δεν είναι άνευ όρων. Ο Σόιμπλε και οι ομοϊδεάτες τους γκρινιάζουν για να επιβληθούν όροι μνημονίων προς όφελος των δανειστών και των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων της Ευρώπης. Βάσει του κανονισμού, τόσο τα έργα που θα χρηματοδοτούνται από το Ταμείο, όσο και η νομοθεσία που θα “απελευθερώνει” τις δόσεις, θα υπόκεινται στον έλεγχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όπως αναφέρεται στο κείμενο του Φεβρουαρίου, η παρακολούθηση όλων των παραπάνω θα πραγματοποιείται δύο φορές κάθε χρόνο.

Και πέναλτι με επιστροφή χρημάτων

Υπάρχει όμως και συνέχεια. Όπως προβλέπεται, η ΕΕ θα είναι σε θέση να ζητάει την επιστροφή χρημάτων για παραβιάσεις του σχεδίου που έχει υποβάλει η ελληνική πλευρά, για τα έργα που θα χρηματοδοτήσει από τα ευρωπαϊκά κεφάλαια. Και το σχέδιο αυτό που έχει υποβάλει η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει διάρκεια έως το 2026. Τι θα συμβεί λοιπόν όταν σε δύο χρόνια το αργότερο γίνουν εκλογές και αναδειχθεί άλλη κυβέρνηση, που δεν συμφωνεί με το σχέδιο;

Σύμφωνα με σημεία του κανονισμού του Ταμείου, πιθανή ακύρωση νομοθεσίας που θα έχει ψηφιστεί από τη Βουλή δύναται να επιφέρει και επιστροφή ποσών-δόσεων που έχουν καταβληθεί στη χώρα (σύμφωνα με το άρθρο 24 παρ. 6 του κανονισμού του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης). Με λίγα λόγια η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει προσπαθήσει να κλειδώσει το σχέδιο της, που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μεγάλων χορηγών της και των δανειστών. Και για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος των δεσμεύσεων στα “κλειδωμένα” είναι και οι αντικοινωνικές νομοθετικές ρυθμίσεις για τα εργασιακά ζητήματα.

Και τέλος πάντων, πότε θα αρχίσει η εκταμίευση των ευρωπαϊκών κεφαλαίων; Μήπως αντί τον Απρίλιο τα έχουμε τον Μάιο; Υπομονή! Θα πρέπει εντός διμήνου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφού ελέγξει το όλο Σχέδιο και διορθώσει σημεία που δεν “συνάδουν” με τους ευρωπαϊκούς κανόνες σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση, να εγκρίνει το Σχέδιο και στη συνέχεια να το προωθήσει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Εκεί αναμένεται να απαιτηθεί άλλος ένας μήνας. Παράλληλα θα πρέπει να τρέξουν και οι διαδικασίες εγκρίσεων από τα εθνικά Κοινοβούλια των κρατών-μελών του μηχανισμού του Ταμείου.

Για ποια οικονομία μιλάμε;

Ποια οικονομία θα υποδεχτεί και θα αξιοποιήσει αυτά τα κεφάλαια; Κεφάλαια που με βάση τον λογαριασμό της κρίσης δεν αρκούν για να δημιουργήσουν μόνιμες ισχυρές τάσεις ανάκαμψης, επειδή δεν αντιμετωπίζονται διαχρονικές στρεβλώσεις, όπως η απουσία έρευνας για την προστιθέμενη ανταγωνιστική αξία των ελληνικών υπηρεσιών και των προϊόντων. Ποιοι σύγχρονοι μηχανισμοί προώθησης των εξαγωγών θα υποστηρίξουν τις εξωστρεφείς επιχειρήσεις, όταν η κυβέρνηση ουσιαστικά ομολογεί με τις μεταρρυθμίσεις Χατζηδάκη, πως η χώρα μας παραμένει στην βαλκανική κατηγορία των οικονομιών εντάσεως εργασίας;

Σε ποιες συνθήκες θα επιβιώσουν οι μικρομεσαίοι που θεωρούνται ο κορμός της ελληνικής οικονομίας; Ποιο τραπεζικό σύστημα θα σταθεί αρωγός, όταν τα περισσότερα διαθέσιμα κεφάλαια των ελληνικών τραπεζών έχουν δεσμευτεί υπέρ των λίγων και εκλεκτών φίλων της εξουσίας; Ποια αγορά θα ανακάμψει, όταν το διαθέσιμο (για δαπάνες διαβίωσης) εισόδημα των περισσότερων νοικοκυριών έχει συρρικνωθεί στα απολύτως απαραίτητα; Προσωπικά δεν λυπάμαι αυτόν που θα χάσει τις εκλογές, λυπάμαι αυτόν ή αυτούς που θα τις κερδίσουν…