Η Ελλάδα ως πύλη εισόδου ενέργειας στην ΕΕ

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε πολλές φορές ότι η Ελλάδα θα γίνει πύλη εισόδου ενέργειας στην Ευρώπη. Με δεδομένο ότι τόσο ο σταθμός υγροποιημένου αερίου της Ρεβυθούσας αλλά και ο FSRU (Floating Station of Regasification Unit) της Αλεξανδρούπολης δεν έχουν τις υποδομές για να στείλουν φυσικό αέριο στην Ευρώπη, εξυπακούεται δια της ατόπου απαγωγής ότι ο πρωθυπουργός εννοεί την κατασκευή του αγωγού EastMed που ανέλαβε να μελετήσει η IGI Poseidon S.A.

Η μελέτη για τον προκαταρκτικό προσδιορισμό των περιβαλλοντικών απαιτήσεων, που ενέκρινε στις αρχές Ιουνίου 2022 το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την σκοπιμότητα και την ωριμότητα της κατασκευής, την οποία επιβεβαίωσε και ο διεθνής οργανισμός ασφάλειας DNV Co, με έδρα το Όσλο, περιέχει πλήθος τεχνικών στοιχείων για το φιλόδοξο έργο.

Η κατασκευή του αγωγού EastMed περιλαμβάνει μια νότια γραμμή που θα μεταφέρει αέριο από ισραηλινά κοιτάσματα, απευθείας από μία Πλατφόρμα Συμπίεσης στα ισραηλινά ύδατα, στο Σταθμό Συμπίεσης και Μέτρησης στην Κρήτη, στην περιοχή του Αθερινόλακκου. Από αυτή τη νότια γραμμή προβλέπεται η διάθεση φυσικού αερίου στην Κύπρο για εγχώρια κατανάλωση μέσω μιας υποθαλάσσιας σύνδεσης και ενός κλάδου αγωγού, (εικόνες 1, και 2).

Επίσης προβλέπεται και μια βόρεια γραμμή του EastMed η οποία θα μεταφέρει φυσικό αέριο που προέρχεται από μία ή περισσότερες από τις κυπριακές υπεράκτιες ανακαλύψεις, πρώτα στο Σταθμό Συμπίεσης και Μέτρησης στην Κύπρο και στη συνέχεια στην Κρήτη, (εικόνα 3). Και οι δύο γραμμές (νότια και βόρεια) είναι σχεδιασμένες «για να λειτουργούν τόσο από κοινού όσο και ανεξάρτητα, με σκοπό την διασφάλιση της μέγιστης ευελιξίας και την ενίσχυση της αξιοπιστίας εφοδιασμού, χάρη στις αποκλειστικές υποδομές για κάθε γραμμή». Οι αγωγοί στο υποθαλάσσιο τμήμα θα εγκατασταθούν στο βυθό σε απόσταση περίπου 100 μέτρων μεταξύ τους (βλ. εικόνα 3), ενώ η πόντιση τους θα χρειαστεί 500 μέρες.

Η βόρεια γραμμή στο τμήμα Κύπρος-Κρήτη θα έχει συνολικό μήκος περίπου 690 χλμ, εκ των οποίων περίπου 400 χλμ βρίσκονται εντός ελληνικής δικαιοδοσίας. Η μεταφορική ικανότητα είναι 11 δισ. μ3 ετησίως για 30 χρόνια από τα κοιτάσματα της ΕΝΙ στα μπλοκ 6 και 8 στην ΑΟΖ της Κύπρου. Η νότια γραμμή, πάλι στο τμήμα Κύπρος-Κρήτη, θα έχει συνολικό μήκος 740 χλμ και μεταφορική ικανότητα 10 δισ. μ3 ετησίως για 30 χρόνια από το κοίτασμα Λεβιάθαν στην ΑΟΖ του Ισραήλ. Συνολικά οι δύο αγωγοί θα μεταφέρουν στην ανατολική Κρήτη (νομό Λασιθίου) 21 δισ. μ3 ετησίως για 30 χρόνια.

Η διαδρομή στην Ελλάδα

Το αέριο που θα φτάνει και από τις δύο γραμμές στους Σταθμούς Συμπίεσης στην Κρήτη θα συμπιέζεται, θα μεταφέρεται στη θέση προσαιγιάλωσης στην Πελοπόννησο κοντά στον οικισμό Αγίου Φωκά Μονεμβάσιας, μέσω ενός συστήματος διπλού αγωγού μήκους περίπου 430 χλμ ο καθένας. Ο ένας αγωγός που θα μεταφέρει τα 11 δισ. μ3 φυσικού αερίου θα συνδεθεί με το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου στην Μεγαλόπολη στην περιοχή Περιβόλια, μέσω μιας διακλάδωσης περίπου 10 χλμ για να τροφοδοτήσει των ΑΗΣ Μεγαλόπολης ισχύος 550 MW, από το 2027, με 1 δισ. μ3 φυσικού αερίου.

Από εκεί θα ξεκινάει ένας ενιαίος αγωγός, μεγάλης διαμέτρου, για την μεταφορά των υπόλοιπων 20 δισ. μ3 φυσικού αερίου στο Σταθμό Συμπίεσης του “Ποσειδών” στο Φλωροβούνι Θεσπρωτίας. Στη συνέχεια ο αγωγός ακολουθώντας μια θαλάσσια, υοειδή, γραμμή από το Φλωροβούνι προς νότια Κέρκυρα και μετά δυτικά της Κέρκυρας, και περνώντας πάνω από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου, Πύρρος και Αχιλλέας, στο μπλοκ 2 του Ιονίου που ανήκουν στην κοινοπραξία Energean και ΕΛΠΕ θα φθάσει στο Οτράντο της Ιταλίας, (εικόνα 4).

Ο σχεδιασμός του έργου είναι πολύ προχωρημένος. Για την αδειοδότηση του έργου, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία απαιτείται η διαδικασία της κτηματογράφησης της ζώνης του αγωγού κατά μήκος της όδευσής του. Η εταιρεία “Ποσειδών” έχει αναθέσει την εκπόνηση της μελέτης αυτής στη Σύμπραξη των εταιρειών C&M Τεχνική Α.Ε. και SAIPEM S.p.A. (εταιρεία με έδρα το Μιλάνο).

Επίσης προχώρησε σε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την ανάθεση τμήματος του εξοπλισμού του έργου και πιο συγκεκριμένα για την προμήθεια και εγκατάσταση των τεσσάρων σταθμών αποσυμπίεσης, οι οποίοι πρόκειται να εγκατασταθούν στην Κύπρο, την Κρήτη, τη Μεγαλόπολη και την ηπειρωτική Ελλάδα. Ο εκτιμώμενος προϋπολογισμός του εξοπλισμού ανέρχεται σε 250 εκατ. ευρώ. Στόχος της IGI Poseidon είναι από την λόγω διαδικασία να προκύψουν έως πέντε υποψήφιοι ανάδοχοι.

O αγωγός EastMed θα μεταφέρει από τα κοιτάσματα του Ισραήλ και Κύπρου στην Ιταλία ετησίως 20 δισ. μ3 φυσικού αερίου για 30 χρόνια όπως επίσης μέσω του αγωγού ΤΑΠ άλλα 15 δισ. μ3 για 30 χρόνια, σύνολο 35 δισ. μ3. Αν προστεθούν και οι ποσότητες από το κοίτασμα του Δελβινακίου, Ηπείρου και των κοιτασμάτων Πύρρου και Αχιλλέα που βρίσκονται δυτικά της Κέρκυρας, περίπου άλλα 10 δισ. μ3 φυσικού αερίου, τότε το σύνολο που θα φθάνει στην Ευρώπη ανέρχεται σε 45 δισ. μ3 ετησίως για 30 χρόνια. Έτσι πράγματι η Ελλάδα γίνεται πύλη εισόδου ενέργειας στην Ευρώπη.

Κόμβος φυσικού αερίου

Μία άλλη σημαντική ενέργεια σημειώθηκε στα τέλη Μαΐου 2022. Τόσο ο πρωθυπουργός της Βαυαρίας, Marcus Sonder, που επισκέφτηκε την Ελλάδα όσο και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula vοn der Leyen, που συνάντησε τον πρωθυπουργό, ζήτησαν από την Ελλάδα και την Κύπρο, πέραν του αγωγού EastMed που θα μεταφέρει 20 δισ. μ3 φυσικού αερίου στην Ευρώπη για 30 χρόνια, να κατασκευάσουν σταθμούς υγροποίησης φυσικού αερίου που θα προέρχεται από τα ελληνοκυπριακά κοιτάσματα, το οποίο θα μεταφέρεται στην Ευρώπη με πλοία LNG. Η κολοσσιαία γεωπολιτική σημασία αυτής της σύστασης/προτροπής προς την ελληνική κυβέρνηση δεν έγινε αντιληπτή.

Πρώτον, η Κομισιόν και εν γένει οι Ευρωπαίοι έστειλαν μήνυμα προς την Τουρκία ότι η Τουρκία ποτέ δεν θα γίνει πύλη εισόδου ενέργειας στην ΕΕ δηλαδή τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου δεν θα περάσουν μέσω Τουρκίας προς την Ευρώπη. Τεράστιο χαστούκι, το οποίο εκνεύρισε τον Ερντογάν. Αυτός σκόπευε κάποια στιγμή, χρησιμοποιώντας αυτή την διαδρομή του φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας να εκβιάσει τους Ευρωπαίους να πιέσουν την Ελλάδα.

Δεύτερον, η Κομισιόν είπε στην Ελλάδα και την Κύπρο να κατασκευάσουν σταθμούς υγροποίησης για να στείλουν στην Ευρώπη υγροποιημένο φυσικό αέριο που υπάρχει αυτή την στιγμή στα κοιτάσματά τους. Ποιες είναι οι δυνητικές ποσότητες και ποιες ήδη υπάρχουν. Οι ποσότητες είναι κατ’ ελάχιστον 9,6 τρισ. μ3 φυσικού αερίου και η εκτίμηση τους βασίζεται στα εξής στοιχεία: Στο Ισραήλ, 3,4 τρισ. μ3 με βάση την εκτίμηση της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ ( USGS Technical Report 2010-30). Στην Κύπρο 4,2 τρισ. μ3 με βάση τις εκτιμήσεις των γεωφυσικών εταιρειών PGS (πυρολιτικό 1,2 τρισ. μ3) και SPECTRUM (βιογενές 3 τρισ. μ3). Στην Ελλάδα 2 τρισ. μ3 εκτίμηση της ΕΔΕΥ.

Εκτίμηση για ελληνικά κοιτάσματα

Η εκτίμηση της ποσότητας που έχει η Ελλάδα είναι αδιανόητα χαμηλή. Από τα 9,6 τρισ. μ3 τα 0,6 τρισ. μ3 φυσικού αερίου θα διοχετευτούν προς την Ευρώπη με τον αγωγό EastMed και τα υπόλοιπα ως υγροποιημένο φυσικό αέριο από τους σταθμούς υγροποίησης Ελλάδας και Κύπρου. Σήμερα οι ποσότητες που έχουμε είναι περίπου 3,6 τρισ. μ3 φυσικού αερίου. Το Ισραήλ 0,623 τρισ. μ3 από Λεβιάθαν. Η Κύπρος 1,0 τρισ. μ3 από Αφροδίτη, Γλαύκο, Καλυψώ, Κρόνος 1, Ερατοσθένης 1 και τα κοιτάσματα του μπλοκ 5 (Exxon-Mobil and Qatar Oil. Co.).

Τέλος, η Ελλάδα 2 τρισ. μ3. Από αυτά, από το 2027 και μετά, 0,6 τρισ μ3, ήτοι 20 δισ. μ3/έτος θα διοχετεύονται στην Ευρώπη για 30 χρόνια μέσω EastMed. Αν κατασκευαστούν οι σταθμού υγροποίησης σε Ελλάδα και Κύπρο, όπως υπέδειξε στον πρωθυπουργό η πρόεδρος της Κομισιόν, τουλάχιστον άλλα 80 δισ. μ3/έτος. Σύνολο 100 δισ. μ3/έτος προς την Ευρώπη για 30 χρόνια.

Αν ανακαλυφθούν όλες οι δυνητικές ποσότητες που λένε οι διάφορες γεωλογικές υπηρεσίες και γεωφυσικές εταιρείες τότε μπορούμε να τροφοδοτήσουμε την Ευρώπη για 90 χρόνια με φυσικό αέριο. Τα δυνητικά αποθέματα φυσικού αερίου της λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου –με πιθανότητα 50%– είναι περισσότερα, όπως επιμένει να λέει η γεωλογική υπηρεσία του Ισραήλ για την λεκάνη της Λεβαντίνης, ήτοι αντί 3,4 τρισ. μ3 αλλά 6,8 τρισ. μ3.

Τα αποθέματα φυσικού αερίου των 25 στόχων που βρίσκονται δυτικά του κόλπου της Κυπαρισσίας και δυτικά, νοτιοδυτικά, νότια και νοτιοανατολικά της Κρήτης δεν είναι 2 τρισ. μ3. Η εκτίμηση βασίζεται στο ότι ο κάθε στόχος στο Ιόνιο και στην υπεράκτια Κρήτη ασχέτως μεγέθους έχει το ισοδύναμο των 500 εκατομμυρίων πετρελαίου (25 στόχοι Χ 500 εκατ. βαρέλια = 12,5 δισ. βαρέλια που αντιστοιχούν σε περίπου 2 τρισ. μ3 φυσικού αερίου).

Αυτό, όμως, είναι λάθος. Μία ρεαλιστική εκτίμηση είναι τουλάχιστον 5-7 τρισ. μ3 φυσικού αερίου με βάση τούς όγκους των στόχων, του πορώδους και την πληρότητα του πορώδους σε φυσικό αέριο. Η λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, χωρίς να συνεκτιμήσουμε τα αποθέματα της αιγυπτιακής και λιβυκής ΑΟΖ, ικανοποιούν τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης για περίπου 150 χρόνια. Αυτό ζητούν οι Ευρωπαίοι. Ελπίζω να το καταλάβει ο Έλληνας πρωθυπουργός. Δηλαδή έρευνα προς εκμετάλλευση των ελληνικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου.