Η επίθεση των θεσμικών επενδυτών – Χρηματιστηριακή φούσκα και δασμοί

Όμως η πρωτοβουλία επιβάλλει ειδικά κριτήρια στις επενδύσεις της, αποκλείοντας εταιρείες που δεν ασπάζονται την πολιτική της ενεργειακής μετάβασης και δεν υιοθετούν την πολιτική ESG και DEI, που απεχθάνεται και καταδιώκει ο Ντόναλντ Τραμπ. Τον περασμένο Νοέμβριο πάντως η J. P. MORGAN ανακοινώνει την αποχώρησή της από την πρωτοβουλία, ακολουθούμενη και από άλλες μεγάλες αμερικανικές τράπεζες, ενώ αποχωρεί και η BLACKROCK που σε ένδειξη καλής θέλησης προς τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου ρευστοποιεί όλα της τα χαρτοφυλάκια στην πολιτική ESG και σπεύδει να προχωρήσει στην εξαγορά των δύο λιμένων του Παναμά, ικανοποιώντας τις εξαγγελίες του Τραμπ.

Ήδη από την εκλογή του και πριν αναλάβει τα καθήκοντά του στις 20 Ιανουαρίου, κυκλοφορούν επίμονοι ψίθυροι στην αγορά πως εάν ακολουθήσει τις προεκλογικές του εξαγγελίες, τότε θα εκδηλωθούν εκβιαστικές άγριες επιθέσεις στα χρηματιστήρια μετοχών. Με δεδομένο ότι οι δείκτες έχουν αναρριχηθεί στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών, οι ρευστοποιήσεις συγκαλύπτονται, με το πρόσχημα της αποκομιδής παχυλών κερδών, μετά την μεγάλη άνοδο τιμών του πρώτου διμήνου του 2025, ικανοποιώντας προφανώς τους επενδυτές με τα κέρδη που αποκομίζουν.

Οι ρευστοποιήσεις του Warren Buffett

Σε έναν από τους ελάχιστους που αντιλαμβάνονται τον σχεδιασμό αναδεικνύεται ο Warren Buffett, με τον απολογισμό των επενδύσεών του για το 2024 να εμφανίζει σε μετρητά περισσότερα από $330 δισεκατομμύρια, μέγεθος που αποτελεί και το μεγαλύτερο από το 2008. Στην έκθεσή του προς τους μετόχους του σημειώνει μεταξύ των άλλων πως ο εμπειρικός του δείκτης της συνολικής κεφαλαιοποίησης της αγοράς προς το ΑΕΠ υπερβαίνει το 200% (ένδειξη σοβαρής κρίσης), αλλά και όλοι οι δείκτες που υπολογίζουν την σχέση τιμών με πωλήσεις και κέρδη, αποκαλύπτουν πως ποτέ οι μετοχές δεν έχουν αποτιμηθεί με τόσον ακριβές τιμές στην αγορά. Ο Buffett επαληθεύεται μετά το πρώτο δίμηνο του 2025 μετά το πρώτο μεγάλο κύμα ρευστοποιήσεων, με τους περισσότερους αναλυτές να θέτουν ζήτημα επανάληψης της κρίσης νέας τεχνολογίας του 2000 (dotcom).

Με την λήξη του 2024, ο κλαδικός δείκτης της κεφαλαιοποίησης προς τον κύκλο εργασιών των εταιρειών πληροφορικής του ευρύτερου βιομηχανικού S&P αναρριχάται στο 9,9 με την τελευταία ισχυρή υποχώρηση των τιμών μετά τις 19 Φεβρουαρίου (ανώτατο επίπεδο τιμών) να υποχωρεί στο 9. Στα τέλη Ιανουαρίου ο διάσημος πρώην χρηματοοικονομικός σύμβουλος της CIA και του Πενταγώνου Jim Rickards προειδοποιεί με κείμενό του για επερχόμενη ύφεση, επισημαίνοντας πως οι αγορές εγγίζουν τα υψηλότερα επίπεδα τιμών όλων των εποχών, με βάση δείκτες όπως των τιμών των μετοχών προς τα κέρδη ανά μετοχή, της συνολικής κεφαλαιοποίησης της αγοράς προς το ΑΕΠ, της συγκέντρωσης κινδύνου και άλλων θεμελιωδών.

Επικρίνει την κατάσταση ευφορίας των χρηματιστηριακών αναλυτών, την ανόητη συνέργεια των επενδυτών και την αδιαφορία προς τα σήματα των δεικτών, που μεγιστοποιούν την απίστευτη υπερτιμολόγηση των αξιών. Υπενθυμίζει πως όταν κατά το παρελθόν αναδύονται σχεδόν πανομοιότυπες συνθήκες, ακολουθούνται από καταρρεύσεις των αγορών κατά 50% έως 90% σε εύρος διετίας έως τριετίας και παραθέτει τα παραδείγματα των κρίσεων του Dow Jones του 1929, του Nikkei του 1989 στο Τόκυο, του NASDAQ της υψηλής τεχνολογίας του 2000 και του βιομηχανικού S&P 500 του 2008.

O Rickards τονίζει πως η αγορά εμφανίζει σημεία ιστορικής κατάρρευσης, αλλά αποφεύγει να καταγράψει με σαφήνεια τα αίτια, αναφέροντας αόριστα και γενικά πως οι πόλεμοι, οι φυσικές καταστροφές οι πτωχεύσεις μεγάλων εταιρειών επενδυτικών κεφαλαίων και τραπεζών ή κάποια απροσδόκητα συμβάντα μεγάλου βάθους, αποτελούν θρυαλλίδες για την έναρξη κρίσεων. Ένα ανάλογο φαινόμενο πλήττει το ελληνικό χρηματιστήριο, που από τον Δεκέμβριο του 1989 έως τον Ιούνιο του 1990, ο Γενικός Δείκτης σχεδόν εξαπλασιάζει την τιμή του, με την υποχώρηση που ακολουθεί αμέσως μετά, να καταλήγει σε απώλειες των δύο τρίτων των υψηλών επιπέδων του 1990, τον Νοέμβριο του 1992.

Το πρώτο κύμα ρευστοποιήσεων οδηγεί σε μέση πτώση της τάξης του 10% και σε απώλεια $5 τρισεκατομμυρίων από την συνολική κεφαλαιοποίηση, ενώ ο δείκτης NASDAQ της υψηλής τεχνολογίας υποχωρεί δραστικά κατά 15%. Όμως οι μετοχές των Επτά Μεγάλων (MAG 7-ALPHABET, AMAZON, APPLE, META, MICROSOFT, NVIDIA, TESLA) ομίλων καινοτόμου τεχνολογίας, που αποτελούν το 30% του ειδικού βάρους του βιομηχανικού δείκτη S&P 500 σημειώνουν δραματικές απώλειες της τάξης του 20%.

Οι περισσότερο υπερτιμημένες μετοχές πλήττονται αδυσώπητα, όπως της NVIDIA, της TESLA, της META, της MICROSOFT, σε ευθεία αναλογία με την αντίστοιχη της SUN MICROSYSTEMS το 2000. Οπωσδήποτε οι κρίσεις αποτελούν χρυσές ευκαιρίες για τους κερδοσκόπους, αλλά η τρέχουσα δεν προδίδει πως βαδίζει προς το τέλος της και αν και υπάρχουν πιθανότητες οι τιμές να ανακάμψουν για να αναρριχηθούν σε νέα υψηλά επίπεδα, προς το παρόν δεν διαφαίνονται στον ορίζοντα.

Οι αντιδράσεις του Επιτελείου Τραμπ

Η στάση του Ντόναλντ Τραμπ προδίδει πως έχει αποφασίσει να αποδεχθεί αδιαμαρτύρητα τις βραχυπρόθεσμες οδύνες της αγοράς, σε αντάλλαγμα μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη, οπότε δεν πρόκειται να κινηθεί για να την διασώσει, από την στιγμή που εστιάζεται σχεδόν ολοκληρωτικά στην αποκατάσταση της οικονομικής υγείας. Παράλληλα το οικονομικό του επιτελείο επιτρέπει τις διαρροές φημών για επερχόμενες δυσχερείς περιόδους, οδηγώντας σε εκτιμήσεις για την κίνηση της αγοράς σε χαμηλότερα επίπεδα, με συνέπεια να απαιτούνται στρατηγικοί ελιγμοί για την αντιμετώπισή τους.

Ο νέος υπουργός Οικονομικών και πρώην εμπειρότατος διαχειριστής επενδυτικών κεφαλαίων Scott Bessent, διαβλέπει τον σχεδιασμό των επιθέσεων, με πρώτη του παραδοχή στο οικονομικό τηλεοπτικό δίκτυο CNBC το γεγονός ότι οι ΗΠΑ εθίζονται στις κυβερνητικές δαπάνες και επιβάλλεται η αποτοξίνωσή τους, έστω και με οδυνηρό τρόπο.

Σε ένα δεύτερο σχόλιό του ο υπουργός σχολιάζει πως η οικονομική κατάσταση που κληρονομεί η νέα κυβέρνηση απαιτείται να κινηθεί σε νέες κατευθύνσεις, οπότε θα υπάρξει μία φυσιολογική προσαρμογή, από την στιγμή που θα στραφεί από τις δημόσιες δαπάνες στις ανάλογες ιδιωτικές. Ο Bessent οπωσδήποτε γνωρίζει πως οι επόμενες εβδομάδες θα συνοδευθούν με προβλήματα στην αγορά, αλλά τονίζει πως η κυβέρνηση επικεντρώνεται στην πραγματική οικονομία και όχι στην Wall Street, που ούτως ή άλλως έχει να επιδείξει εξαιρετικές επιδόσεις.

Μία διόρθωση, όπως εξηγεί αποτελεί δείγμα υγείας, οπότε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος μετατοπίζεται προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, από την στιγμή που απαιτείται η επάνοδος των οικονομικών ισορροπιών και η δημιουργία υγιών θέσεων εργασίας με μοχλό την επιστροφή βιομηχανικών επιχειρήσεων στην χώρα. Ο υπουργός σηματοδοτεί με τις δηλώσεις του πως η αγορά έρχεται πλέον σε δεύτερη μοίρα, υπαινισσόμενος πως οι εκβιαστικές ρευστοποιήσεις των θεσμικών επενδυτών που αντιτάσσονται στην κυβέρνηση, δεν την επηρεάζουν.

Από την πλευρά του ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ στην προηγούμενη θητεία του χρησιμοποιεί συνεχώς το πρώην Twitter και νύν “Χ”, για να κοινοποιεί τα σχόλιά του για την αγορά, με 60 αναρτήσεις σε ένα δωδεκάμηνο, αυτή την φορά προβαίνει σε μόνον μία κοινοποίηση. Η ίσως ασήμαντη λεπτομέρεια στοιχειοθετεί πως ο πρόεδρος Τραμπ έχει μεγαλύτερη αυτοσυγκέντρωση και δεν επιτρέπει στην αγορά να αποσπάσει την προσοχή του. Οι οικονομικές του επιλογές διακρίνονται με αρκετή σαφήνεια και αποκαλύπτουν πως δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την αγορά, αντιλαμβανόμενος τον εκβιασμό και στρέφεται προς τα μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη της πραγματικής οικονομίας.

Ο νέος πρόεδρος γνωρίζει πως η χρηματιστηριακή αγορά έχει αναρριχηθεί σε δυσθεώρητα επίπεδα, χωρίς προηγούμενο στην ιστορία της, οπότε εάν κάποιος συνδυάσει τις απίστευτα υψηλές αποτιμήσεις με την οικονομική αποτοξίνωση του Scott Bessent, αντιλαμβάνεται πως δεν πρόκειται να υπάρξουν υπαναχωρήσεις. Όμως εάν ένα νέο κύμα ρευστοποιήσεων ωθήσει την αγορά κατά 10% χαμηλότερα, θα προκληθούν τριγμοί στην δασμολογική πολιτική, στις περικοπές δαπανών και στο μέτωπο του πληθωρισμού. Γεννάται κατά συνέπεια το ερώτημα του εάν και κατά πόσον ο νέος πρόεδρος θα υποκύψει στις βραχυπρόθεσμες συνέπειες των πληγμάτων ή θα υπαναχωρήσει υποκύπτοντας στον εκβιασμό των θεσμικών επενδυτών, με αιχμή την πρωτοβουλία Climate Action 100.

Η πρόκληση για τον Τραμπ

Προς το παρόν οι διαρροές φημών για ελαστικότητα του Ντόναλντ Τραμπ στο ζήτημα των δασμών, οδηγούν την αγορά σε σοβαρή ανοδική διόρθωση, με ορόσημο τις 2 Απριλίου, οπότε ή θα διαψευσθούν ή θα επαληθευθούν οι φήμες, για να επαναληφθεί νέο κύμα ρευστοποιήσεων σε περίπτωση διάψευσης.

Η νέα κυβέρνηση πάντως εμφανίζεται ανυποχώρητη στο θέμα της αναδόμησης του αμερικανικού βιομηχανικού τομέα και αποφασίζει πως χωρίς δασμούς η απόπειρά της πρόκειται να αποτύχει. Εάν ο νέος πρόεδρος Τραμπ αδιαφορήσει για τους εκβιασμούς, πιθανότατα η χρηματιστηριακή αγορά θα συνεχίσει να υποχωρεί, επηρεασμένη κυρίως από το αρνητικό ψυχολογικό κλίμα στις τάξεις των επενδυτών, με την περίοδο προσαρμογής να γεννά πολλές προκλήσεις. Όμως, όπως τονίζει και ο ίδιος, οι βραχυπρόθεσμες οδύνες της αγοράς ανταλλάσσονται με μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη.