Η Γαλλία συγκρούεται με τις ανισότητες. Η Ευρώπη;

Είναι πλέον εμφανές ότι κοινό χαρακτηριστικό στην κατανομή του εισοδήματος στην Ευρώπη είναι η αύξηση των υψηλών εισοδημάτων, δεδομένου ότι, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα, οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι και οι φτωχοί έγιναν φτωχότεροι. Αξίζει να σημειωθεί ότι η περίοδος που συνέβαλε στη διεύρυνση των εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων ήταν η περίοδος της πρόσφατης οικονομικής κρίσης και ύφεσης. Κατά την κρίση εφαρμόστηκαν πολιτικές μείωσης, μεταξύ των άλλων, των μισθολογικών και μη μισθολογικών δαπανών, απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, αύξησης της ανεργίας, αύξηση των τιμών των προϊόντων και υπηρεσιών ευρείας κατανάλωσης, αποδιάρθρωσης του κοινωνικού κράτους, κλπ.

Στην κατεύθυνση αυτή, διαπιστώνεται ότι σε επίπεδο ανισοτήτων διεθνώς, ενώ το πλουσιότερο 1% του πλανήτη κατείχε το 1980 το 16% του εισοδήματος, το 2017 κατείχε το 20% του εισοδήματος. Ταυτόχρονα, το ήμισυ του πληθυσμού παρέμεινε σταθερό στο 9% του εισοδήματος παρά τις εξελίξεις που σημειώθηκαν κατά την περίοδο αυτή στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες (πχ Κίνα, Ινδία, κα). Με άλλα λόγια, από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι συγκρίνοντας τη δυναμική της σύγκλισης (μείωση των ανισοτήτων) με τη δυναμική της απόκλισης (αύξηση των ανισοτήτων), διαπιστώνεται ότι επικρατεί σε σημαντικό βαθμό η δεύτερη επί της πρώτης.

Έτσι, στην Ευρώπη το 1% των πλουσιότερων Ευρωπαίων κατέχει σήμερα το 12% του εισοδήματος, ενώ το 1% των πλουσιότερων Αμερικανών κατέχει σήμερα το 20% του εισοδήματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Έκθεση των Παγκόσμιων Ανισοτήτων του 2018 σημειώνεται ότι εάν οι παγκόσμιες ανισότητες ακολουθήσουν τις τάσεις των τελευταίων τριών δεκαετιών, τότε θα συνεχίσουν να διευρύνονται, διεθνώς, κατά τα επόμενα χρόνια. Έτσι, στο πλαίσιο αυτό, για τις ΗΠΑ προβλέπεται ότι το 1% των πλουσιότερων Αμερικανών που κατέχει σήμερα το 20% του εισοδήματος, θα κατέχει στο μέλλον το 30% του εισοδήματος.

Η ίδια αυξητική τάση των ανισοτήτων, ακολουθώντας τα επίπεδα μεταβολής των ευρωπαϊκών εξελίξεων, προβλέπεται και για την Ευρώπη, γεγονός που αποδεικνύει τη δομική τάση αύξησης του χάσματος του πλούτου και των ανισοτήτων στις καπιταλιστικές συνθήκες παραγωγής. Από την άποψη αυτή, αξίζει να σημειωθεί ότι στη Γαλλία από το 1983 μέχρι το 2015, το μέσο εισόδημα του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού αυξήθηκε κατά 100%, έναντι της αύξησης κατά 25% του μέσου εισοδήματος του υπόλοιπου τμήματος του γαλλικού πληθυσμού.

Ο Μακρόν αναλαμβάνει

To ίδιο και στη Γερμανία, όπου οι κοινωνικές ανισότητες από το 2000 μέχρι το 2010 σημείωσαν σημαντική αύξηση, δεδομένης της αύξησης του ποσοστού φτώχειας κατά 54%, του διπλασιασμού του αριθμού των εργαζόμενων-φτωχών, της αύξησης του αριθμού των εργαζομένων με δύο εργασίες μερικής απασχόλησης κατά 80,7%, της αύξησης του αριθμού των συνταξιούχων-φτωχών κατά 30% και της αύξησης, κατά τη δεκαετία του 2010, του αριθμού των ανέργων-φτωχών (7 στους 10 ανέργους ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας).

Όμως, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του το 2017, παραβλέποντας τη δυσμενή κατάσταση που δημιούργησε στη Γαλλία η ανησυχητική αύξηση των εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων, υποσχέθηκε βαθιές «μεταρρυθμίσεις» στη γαλλική οικονομία και στην Ευρωζώνη, προκειμένου να βελτιωθεί το επίπεδο ανταγωνιστικότητάς τους στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού και του διεθνούς καταμερισμού εργασίας.

Βέβαια, ο στρατηγικός προσανατολισμός και ο πολιτικο-οικονομικός και κοινωνικός χαρακτήρας των «μεταρρυθμίσεων» του Μακρόν, όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος, χαρακτηρίζονταν περισσότερο από τη νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση της «ανταγωνιστικότητας-κόστους εργασίας και λιγότερο της ανταγωνιστικότητας-τιμής». Το «οικονομικό και κοινωνικό αυτό συμβόλαιο» του Γάλλου προέδρου, δεκαοκτώ μήνες μετά την εκλογή του στη γαλλική προεδρία, προκάλεσε ένα κύμα οργής και διεκδίκησης του κινήματος των Κίτρινων Γιλέκων, που ουσιαστικά με την κατάθεση των προτάσεών τους, επανατοποθετούν το οικονομικό και κοινωνικό ζήτημα στη Γαλλία.

Κοινωνική σκληρότητα

Κι αυτό γιατί οι ασκούμενες πολιτικές της κυβέρνησης του Μακρόν κινήθηκαν και κινούνται με ταχύτητα και κοινωνική σκληρότητα στη νεοφιλελεύθερη «μεταρρυθμιστική» στρατηγική «σταθεροποίησης της οικονομίας με αποσταθεροποίηση της εργασίας και της κοινωνίας». Με τον τρόπο αυτό δημιουργεί νέους όρους αύξησης της κερδοφορίας των επιχειρήσεων σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, από τη μείωση των μισθολογικών και κοινωνικών δαπανών για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων σε καινοτομία, ρομποτική, αυτοματισμό και υψηλή τεχνολογία.

Όμως, το αποτέλεσμα της υλοποίησης αυτής της στρατηγικής επικεντρώνεται στην αύξηση της ευελιξίας και της ανασφάλειας της εργασίας, των κοινωνικών και των περιφερειακών ανισοτήτων, του αριθμού των φτωχών-εργαζομένων, καθώς και των ανισοτήτων μεταξύ ανδρών-γυναικών. Ουσιαστικά, οι συνέπειες αυτές των ασκούμενων πολιτικών αποτελούν το οικονομικο-κοινωνικό υπόβαθρο των κινητοποιήσεων των Κίτρινων Γιλέκων, οι οποίες ξεκινούν από την ξεχασμένη Γαλλία της περιφέρειας (σε κωμοπόλεις και πόλεις από 2.000 μέχρι 20.000 κατοίκους και λιγότερες κινητοποιήσεις καταγράφονται σε πόλεις άνω των 50.000 κατοίκων) και εξαπλώνονται σε ολόκληρη τη Γαλλία.

Στις κινητοποιήσεις συμμετέχουν άτομα, κατά βάση, του κατώτερου τμήματος της μεσαίας τάξης (αυτοαπασχολούμενοι, μεταφορείς, αγρότες, νέοι) που πλήττεται η αγοραστική τους δύναμη από την αύξηση της άμεσης και έμμεσης φορολογίας (πχ φόροι στα καύσιμα), τη μείωση του επιπέδου του πραγματικού τους εισοδήματος και του επιπέδου των συντάξεών τους.

Τα μέτρα Μακρόν

Στις δυσμενείς αυτές συνθήκες, ο Μακρόν στο πρόσφατο (10/12/2018) διάγγελμά του ανακοίνωσε, ουσιαστικά, έξι μέτρα (8-10 δισ ευρώ) τα οποία θα εφαρμοσθούν από 1/1/2019. Συγκεκριμένα:

Kαταρχάς, δεσμεύτηκε ότι οι υπερωρίες θα καταβάλλονται χωρίς φορολογική επιβάρυνση. Δεύτερον, θα αυξήσει κατά 100 ευρώ τον μήνα τον κατώτερο μισθό (1.499 ευρώ) σε 11 εκατ εργαζόμενους. Τρίτον, θα επαναφέρει τις συντάξεις, στο επίπεδο που ήταν πριν περικοπούν, στην αρχή τους έτους. Τέταρτον, θα καταργήσει την αύξηση στον φόρο κοινωνικής ασφάλισης για τους συνταξιούχους που λαμβάνουν λιγότερα από 2.000 ευρώ μηνιαίως. Πέμπτον, θα κάνει έκκληση προς τους εργοδότες να χορηγήσουν μπόνους σε όλους τους εργαζόμενους στο τέλος του έτους χωρίς παρακράτηση φόρου και ασφαλιστικών εισφορών. Έκτον, θα ακυρώσει τον φόρο στα καύσιμα, που απετέλεσε την αφορμή συγκρότησης και ευρύτερης κοινωνικής κινητοποίησης του κινήματος των Κίτρινων Γιλέκων στη Γαλλία και σε άλλες πόλεις της Ευρώπης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τις ανακοινώσεις αυτές του Γάλλου προέδρου οι εκπρόσωποι τύπου του κινήματος των Κίτρινων Γιλέκων τις θεώρησαν ανεπαρκείς και περιορισμένες. Για τον λόγο αυτό διατύπωσαν την πρόταση πραγματοποίησης δημοψηφίσματος, προκειμένου να συζητήσει και να αποφασίσει η γαλλική κοινωνία για το οικονομικό και κοινωνικό ζήτημα της χώρας. Από την άποψη αυτή, είναι φανερό ότι όλα τα ενδεχόμενα στη Γαλλία και την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων της συνέχισης των κινητοποιήσεων και της εξάπλωσής τους στην Ευρώπη είναι ανοικτά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στις κυβερνήσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, την Κομισιόν και τα γαλλικά και ευρωπαϊκά Κίτρινα Γιλέκα.