Η ιέρεια των περικοπών – Ανοιχτή επιστολή στη Μιράντα Ξαφά

Αγαπητή Μιράντα

Διάβασα με την προσήκουσα προσοχή το άρθρο σου στην “Καθημερινή” με τίτλο «Οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας» και για μία εισέτι φορά ανέβασα πίεση. Γι’ αυτό κι αποφάσισα να αντιπαρατεθώ. Κατ΄ αρχήν εισαγωγικά θα ήθελα να σου υπενθυμίσω ότι το κράτος, το εθνικό αν προτιμάς, αποτελεί μια ιστορική κατάκτηση της ανθρωπότητας, η οποία αποτελεί και το θεμέλιο της σύγχρονης αστικής δημοκρατίας, παρά τις δεκάδες εξαιρέσεις.

Η κατάκτηση αυτή πληρώθηκε με πολύ αίμα και φιλοσοφικά αποτελεί μια σύμβαση της κοινωνίας για την οργάνωσή της με στόχο την ασφάλεια, την πρόοδο (υγεία, παιδεία, ευμάρεια) του κοινωνικού συνόλου. Οι εκτροπές και η υπέρβαση των λειτουργιών που έχουν ανατεθεί στο κράτος μέσω του συντάγματος, άλλοτε είναι αποτέλεσμα λόγω εξαιρετικών συνθηκών (πανδημία, πόλεμος, χρεοκοπία κ.ά.), άλλοτε είναι αποτέλεσμα της βούλησης των ηγετών, όπως ο Χίτλερ (κατάσταση εξαίρεσης / Άγκαμπεν).

Στις μέρες μας, οι εκτροπές είναι εξ αιτίας της υποταγής των πολιτικών στη βούληση των “αγορών” και της διαπλοκής (απορρύθμιση, ιδιωτικοποιήσεις δημόσιας περιουσίας). Οι εκτροπές αυτές οδήγησαν στην αποτυχία του φιλελευθερισμού, όπως παραδέχθηκε ο Economist, στην έκπτωση της αστικής δημοκρατίας στη λεγόμενη μεταδημοκρατία (Κόλιν Κράουτς) και στον καπιταλισμό της επιτήρησης. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να μην έχουμε «δημοκρατική οικονομία» (Solon School of Economics).

Τούτων λεχθέντων και με δεδομένη την πρωτοφανή κατάσταση που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, σωστά επισημαίνεις ότι:
• «οι πρόσθετες χρηματοδοτικές ανάγκες θα πρέπει να καλυφθούν με την ελάχιστη δυνατή προσφυγή σε δανεισμό».
• «πρέπει επίσης να επανεξεταστεί η διεκδίκηση δημοσιονομικού χώρου μέσω μείωσης του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα, ώστε να μην υπονομευθεί η ταχεία μείωση του λόγου χρέους/ΑΕΠ».
• «πρέπει να βρεθεί δημοσιονομικός χώρος για τη σημαντική μείωση της φορολογίας που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση, ως αναπόσπαστο μέρος της ταχύρρυθμης ανάπτυξης στην οποία προσβλέπει».

Εκεί που διαφωνώ είναι αυτό που λες πως «με τα δημοσιονομικά περιθώρια να έχουν στενέψει απελπιστικά, θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα περικοπής των κρατικών δαπανών». Δεν αμφιβάλω πως υπάρχουν πάντα περιθώρια εξορθολογισμού και οικονομιών, όμως μετά τα μνημόνια οι δαπάνες συρρικνώθηκαν δραματικά, με αποτέλεσμα η αμυντική θωράκιση της χώρας, το δημόσιο σύστημα υγείας, η παιδεία και πολλοί άλλοι τομείς να έχουν υποστεί τέτοια μείωση που θέτει υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα των συνταγματικών υποχρεώσεων του κράτους.

Οι ΔΕΚΟ ως εγγυητής της ανάπτυξης

Επισημαίνεις ότι «ξοδέψαμε κατά μέσον όρο 2,6 δισ. ευρώ τον χρόνο την επταετία 2012-18 για να καλύψουμε τις ζημίες των κρατικών επιχειρήσεων που δεν έχουν ελπίδα επιστροφής στην κερδοφορία με τα σημερινά δεδομένα (ΔΕΗ, ΛΑΡΚΟ, ΕΛΤΑ, ΕΑΒ, αμυντικές βιομηχανίες, μεταφορές)». So what? Δεν είναι δα και τρομακτικά λεφτά για εφτά χρόνια.

Ας ξεκινήσουμε από την ΕΑΒ, τις αμυντικές βιομηχανίες και τα ναυπηγεία, που θα μπορούσαν να έχουν αναπτυχθεί ανάλογα με τις αντίστοιχες τουρκικές, αν δεν τις είχε καταληστέψει ο ιδιωτικός τομέας (πατέντες, εξειδικευμένο προσωπικό, συμβάσεις) με τις ευλογίες του μιζαδόρικου πολιτικού συστήματος. Εκεί χρειάζεται μια ριζική αναδιάρθρωση (γιατί όχι και με τη συμμετοχή του ιδιωτικού κεφαλαίου), με στόχο την κάλυψη των εθνικών αναγκών σε επίπεδο 60-75%. Για τα ΕΛΤΑ, εκτός από την καθολική υπηρεσία σε προσβάσιμες τιμές, παίζουν και κρίσιμο ρόλο στον ανταγωνισμό.

Υπενθυμίζω ότι στην κινητή τηλεφωνία όταν ξεκίνησε με την TELESTET και την PANAFON, λειτούργησαν ως τραστ, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να πληρώσει την ανάπτυξή τους. Μόνο όταν μπήκε η τότε κρατική COSMOTE άρχισε να λειτουργεί ο ανταγωνισμός, παρ΄ ότι και σήμερα εξακολουθούμε να έχουμε την πιο ακριβή τηλεφωνία στην Ευρώπη (παρά την ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ).

Πάμε τώρα στη ΛΑΡΚΟ και το μοναδικό νικέλιο της, που χρεοκόπησε ένας μάνατζερ επί Κώστα Καραμανλή, παίζοντας με λάθος τιμές και συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης. Η ΛΑΡΚΟ είναι μπον φιλέ, ελέγχει στρατηγικό μετάλλευμα που αποτελεί δημόσια περιουσία. “Ας μπει ένας ιδιώτης, Έλληνας”, ε Basta! είδαμε και τι έγινε πριν μερικά χρόνια στην Καλιφόρνια…

Συμφωνώ με την ανάγκη για «εκ βάθρων αναδιάρθρωση» των ΔΕΚΟ και ίσως και «με μείωση προσωπικού» που η τεχνολογία μπορεί να καλύψει, όμως χειρουργικά, όχι οριζόντια και με κοινωνικές πρόνοιες. Οι ΔΕΚΟ αποτέλεσαν και εξακολουθούν να αποτελούν λοκομοτίβα της ανάπτυξης, καθώς γύρω τους ο ιδιωτικός τομέας αναπτύσσεται. Τώρα στην εποχή του outsourcing μπορούν να παίξουν κρίσιμο ρόλο, υπό το κατάλληλο μάνατζμεντ και να διασφαλίσουν τον ανταγωνισμό.

Οι συντάξεις ως δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας

Προτείνεις να επανεξετάσουμε τη δαπάνη για συντάξεις, καθώς «το 2019 ξοδέψαμε το 16% του ΑΕΠ σε συντάξεις, περισσότερο από κάθε άλλη χώρα της ΕΕ, με δυσανάλογα μεγάλο μέρος να αφορά συνταξιούχους του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ κάτω των 67 ετών».
Ας ξεκινήσουμε από το 67. Αφού το κράτος αναγνώρισε αυτή την ηλικία, θα πρέπει να εξασφαλίζει και την πλήρη απασχόληση ως τα 67 (αναρωτιέμαι τι κάνει γι΄αυτό ο ιδιωτικός τομέας).

Άλλωστε, ο Economist μας έχει από το 2000 διαβεβαιώσει, πως θα ζούμε ως τα 120, θα δουλεύουμε και θα κάνουμε σεξ ως τα 80! Άρα, η ανανέωση του διπλώματος οδήγησης πρέπει να γίνεται στα 67 και όχι στα 65. Σε ότι αφορά την “συμπληρωματική” ιδιωτική ασφάλιση αξίζει να θυμηθούμε τα Unit Linked και πώς καταστράφηκαν τα αμερικάνικά και ευρωπαϊκά ιδιωτικά ασφαλιστικά ταμεία από την κρίση του 2008.

Η σύνταξη αποτελεί στην ιδιαίτερη περίπτωση της Ελλάδας αντιστάθμιση των ελλειμμάτων του κοινωνικού κράτους και βασικό άτυπο χρηματοδότη της νέας γενιάς των μισθών Βουλγαρίας, των νέων οικογενειών κλπ. Είναι βασικός αιμοδότης της γενικής ρευστότητας και πυλώνας της κατανάλωσης. Κόβοντας κι άλλο τις συντάξεις, που θα είναι πολιτικά και κοινωνικά άδικο, θα υπάρξουν βαθύτερες συνέπειες για τις οικογένειες-νοικοκυριά. Επ’ ευκαιρίας, είναι μεγάλη αδικία για τις γυναίκες που συνταξιοδοτήθηκαν με 25ετία μεγαλώνοντας παιδιά και κάνοντας καριέρα, να μην παίρνουν τις πρόσφατες διορθώσεις-αυξήσεις.

Τέλος, προτείνω την πλήρη απελευθέρωση των συνταξιούχων για πάσης μορφής εργασία, χωρίς καμία περικοπή συντάξεων και χωρίς ασφαλιστικές εισφορές (ίσως ένα γραφειοκρατικό τέλος των 20 ευρώ το μήνα). Το μέτρο εκτός του ότι είναι φιλοσοφικά δίκαιο, αφού το δικαίωμα της σύνταξης έχει πληρωθεί και είναι κατοχυρωμένο, περιορίζει εκβιαστικά την ελευθερία του πολίτη-φορολογούμενου.

Το επιχείρημα της υποκατάστασης θέσεων εργασίας από συνταξιούχους χωρίς ασφαλιστικές εισφορές δεν ευσταθεί, γιατί αυτοί θα εργαστούν σε θέσεις που δεν καλύπτονται, θα προσφέρουν εμπειρία-τεχνογνωσία και κυρίως θα αναπτύξουν ατομικές ή μικρές εταιρείες που θα αυξήσουν την απασχόληση.

Δεν φταίνε οι συντάξεις

Εν κατακλείδι, για το κόστος 16% του ΑΕΠ των συντάξεων δεν φταίνε οι συντάξεις, αλλά η εισφοροδιαφυγή δισεκατομμυρίων. Φταίει το χαμηλό ΑΕΠ που οφείλεται στα αφορολόγητα υπερκέρδη του ιδιωτικού τομέα, της τάξεως των 160-250 (ή και 600) δισ. ευρώ, που έχουν εξαχθεί από τη χώρα και δεν επανεπενδύθηκαν στον τόπο. Φταίει και η καταλήστευση του κράτους από τους επιτήδειους (έκθεση Πόρτερ για το Σχέδιο Μάρσαλ και “Η καχεξία του αστικού στοιχείου στη νεοελληνική κοινωνία και ιδεολογία” – Παναγιώτης Κονδύλης), δηλαδή στον σύγχρονο κατζαμπασισμό.

Σε ότι αφορά τη φορολογία εισοδήματος, κανονικά θα έπρεπε τα 12000 ευρώ να είναι αφορολόγητα. Δεύτερον, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης πρέπει να γίνει στην περιουσία (πχ. όλα τα σπίτια άνω των 200 τετραγωνικών μέτρων και πολλά άλλα, offshore κλπ). Σε ότι αφορά την ενέργεια και το κόστος για τη βιομηχανία, υποστηρίζεις την πρόταση του Στέφανου Μάνου σύμφωνα με την οποία «η κυβέρνηση θα μπορούσε να θεσπίσει αρνητικό φόρο στην κατανάλωση βιομηχανικού ρεύματος, ώστε η τιμή να εξισωθεί άμεσα με αυτή που πληρώνουν οι γερμανικές βιομηχανίες».

Why not? Μόνο που χρειάζεται και ένα κοινωνικό συμβόλαιο που να τη συνοδεύει (πχ. επανεπένδυση, απασχόληση, χρηματοδότηση ασφαλιστικού συστήματος κτλ). Η ελληνική κοινωνία προσδοκά σε ένα αποτελεσματικό και δίκαιο κράτος. Για να συμβεί αυτό, προϋπόθεση είναι η αποκομματικοποίηση, η αποκομματικοποιημένη και αποϊδεολογικοποιημένη αξιολόγηση, η διαφάνεια και η λογοδοσία. Αυτό θα ήταν και η μείζονα αναπτυξιακή παρέμβαση.