Η ημέρα που ο κορονοϊός νίκησε τον Σόιμπλε

Σοβαρότατες ρωγμές στο “σύστημα Σόιμπλε”, το οποίο οδήγησε στην φτωχοποίηση τα κράτη και τους λαούς της νότιας Ευρώπης, προς όφελος της ισχυρής γερμανικής οικονομίας, προκαλούν οι οικονομικές παρενέργειες της εξάπλωσης του κορονοϊού. Ήδη, στη Γερμανία οι “ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί” δεν αντιμετωπίζονται ως θέσφατο, στην ΕΕ πληθαίνουν οι φωνές για δημοσιονομική ευελιξία και η Κομισιόν άρχισε να χαλαρώνει το χαλινάρι στα κράτη μέλη.

Μετά από μια δραματική εβδομάδα στις χρηματαγορές και τα χρηματιστήρια, τα οποία κατέγραψαν πτώση ανάλογη με το κραχ του 1987, τις ήδη καταγεγραμμένες σοβαρές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία, κυρίως στις αερομεταφορές και τον τουρισμό, αλλά και τις αυξημένες δαπάνες που απαιτούνται για την αντιμετώπιση του κορονοϊου, η ΕΕ ήρθε αντιμέτωπη με αυτό που η ίδια δημιούργησε υπό την γερμανική ηγεμονία.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υποσχέθηκε σήμερα Παρασκευή τη «μέγιστη ευελιξία» για τους δημοσιονομικούς κανόνες και τις κρατικές επιδοτήσεις, προκειμένου τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές επιπτώσεις από την πανδημία. «Οι εταίροι θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την στήριξη της οικονομίας τους» είπε, αιτιολογώντας με αυτή τη δήλωση την χαλαρή αντιμετώπιση που θα επιδείξει η Επιτροπή σε μελλοντικές παραβιάσεις των δημοσιονομικών κανόνων (Σύμφωνο Σταθερότητας) και των κανόνων ανταγωνισμού (ενίσχυση επιχειρήσεων).

Δεν είναι μόνο η Ιταλία 

Όπως είναι γνωστό, οι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ προβλέπουν ότι τα κράτη μέλη (εκτός από την Ελλάδα που έχει υποχρεωθεί σε αναγκαστικά ματωμένα πλεονάσματα 3,5%) δεν μπορούν να έχουν δημοσιονομικό έλλειμμα μεγαλύτερο του 3% του ΑΕΠ. Σε εξαιρετικές συνθήκες, ωστόσο, όπως προσφυγικές κρίσεις, φυσικές καταστροφές, κλπ, προβλέπεται κάποια ευελιξία. Αυτή η ευελιξία, στην παρούσα φάση, θα μπορούσε να ωφελήσει ιδιαίτερα την Ιταλία, αφού η Ρώμη  έχει ανακοινώσει ήδη πακέτο 25 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Μια απόφαση που θα αυξήσει αναγκαστικά το έλλειμμά της.

Την ετοιμότητα της ΕΕ να ενεργοποιήσει την λεγόμενη «γενική ρήτρα διαφυγής» ανακοίνωσε και ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, αρμόδιος επίτροπος για τις οικονομικές υποθέσεις Βάλντις Ντομπρόβσκις. Διευκρίνισε, ωστόσο, ότι αυτό δεν προβλέπει πλήρη αναστολή των δημοσιονομικών κανόνων που είναι γνωστοί ως Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Παραλλήλως, αξιωματούχοι της ΕΕ ανέφεραν ότι οι δαπάνες που θα μπορούσαν να εξαιρεθούν από τους εθνικούς δημοσιονομικούς στόχους αφορούν την αγορά ιατρικού εξοπλισμού, την στήριξη κλάδων που πλήττονται και την ενίσχυση επιχειρήσεων και εργαζομένων.

Στο σημείο αυτό αρχίζουν όμως οι αρμοδιότητες της Επιτρόπου Ανταγωνισμού,  Μαγκρέτε Βεστάγκερ, η οποία με τη σειρά της ανακοίνωσε ότι η Κομισιόν  θα δρομολογήσει όλες εκείνες τις διαδικασίες που θα της επιτρέψουν να  διαχειριστεί την ανάγκη των εθνικών κυβερνήσεων να χορηγήσουν κρατική βοήθεια σε επιχειρήσεις. Πρόσθεσε επίσης ότι η Επιτροπή θα εφαρμόσει ένα σχέδιο αποζημίωσης για τους κλάδους του τουρισμού, των ξενοδοχείων και των μεταφορών, που μετρούν ήδη σημαντικές απώλειες, και θα δώσει στις κυβερνήσεις τη δυνατότητα να διασφαλίσουν την επαρκή ρευστότητα των τραπεζών.

Επενδυτική πρωτοβουλία της ΕΕ ύψους 37 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία αποτελεί τμήμα ενός πακέτου μέτρων για την προστασία των οικονομιών της Ένωσης, ανακοίνωσε νωρίτερα και η πρόεδρος της Κομισιόν. Η ίδια τόνισε ότι η ΕΕ θα εγγυηθεί και τη χορήγηση οκτώ δισεκατομμυρίων ευρώ σε δάνεια προς 100.000 επιχειρήσεις.

Η “σφήνα” Λαγκάρντ και η Μέρκελ 

Η συζήτηση για την αναγκαιότητα παρεμβάσεων από την πλευρά των Βρυξελλών είχε ανοίξει εδώ και ημέρες και όλοι περίμεναν τις χθεσινές τοποθετήσεις της ΕΚΤ, η οποία έλαβε κάποια μέτρα στήριξης της οικονομίας της Ευρωζώνης. Η επικεφαλής της, ωστόσο, η Κριστίν Λαγκάρντ πυροδότησε νέες εντάσεις με τις δηλώσεις της ότι δεν είναι δουλειά της ΕΚΤ να προσφέρει βοήθεια στις χώρες που πλήττονται από τον ιό και δυσκολεύονται στις αγορές χρέους. Οι δηλώσεις αυτές οδήγησαν σε μαζικές πωλήσεις ιταλικών ομολόγων, γεγονός που προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις του Ιταλού προέδρου και του Γάλλου ομολόγου του, οι οποίοι επέκριναν δημοσίως την Κεντρική Τράπεζα, κάτι που κάνουν σπανίως. Η ζημιά, ωστόσο, έγινε.

Το πράσινο φως για την παρέμβαση των Βρυξελλών ξεκίνησε βέβαια από το Βερολίνο, όπου τις προηγούμενες ημέρες είχαν τεθεί υπό αμφισβήτηση οι “ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί”, το γνωστό δηλαδή “δόγμα Σόιμπλε” για “μηδενικό έλλειμμα”. Ένα δόγμα που επικρίθηκε πολλές φορές από πολλούς εταίρους στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στην Ευρωζώνη. Την αρχή έκανε η ίδια η Μέρκελ, η οποία δεχόμενη την κριτική του γερμανικού Τύπου, αναγκάστηκε μάλλον να δηλώσει ότι η αντιμετώπιση της πανδημίας «προέχει» της ευλαβικής τήρησης των δημοσιονομικών κανόνων. Παραδέχθηκε άλλωστε, ότι η γερμανική οικονομία, ως κατεξοχήν εξαγωγική, «πλήττεται σοβαρότερα από τις παγκόσμιες προκλήσεις», συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.

Ακολούθησαν οι τοποθετήσεις πολλών στελεχών του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος που παρουσίαζαν τους “ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς” ως «θεμελιώδη αρχή του κόμματος, αλλά όχι ιδεολογία». Το τελικό “okey” το έδωσε πάλι η Μέρκελ, το βράδυ της Πέμπτης και μετά το “κραχ” στα χρηματιστήρια, επισημαίνοντας ότι ακόμη και το «γερμανικό φρένο χρέους» προβλέπει εξαιρέσεις.

Λίγες ώρες αργότερα, και σχεδόν ταυτόχρονα με τις εξαγγελίες των Βρυξελλών, ο πρώην προσωπάρχης της καγκελαρίου και νυν υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, Πέτερ Αλτμάιερ, ανακοίνωνε ότι η Κρατική Αναπτυξιακή Τράπεζα της Γερμανίας (KfW) διαθέτει περίπου μισό τρισεκατομμύριο ευρώ για την υποστήριξη της γερμανικής οικονομίας. Παραλλήλως, ο σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικονομικών Ολαφ Σολτς ανακοίνωνε φορολογικές ελαφρύνσεις, τις οποίες κοστολόγησε σε δισεκατομμύρια ευρώ.