Η κοινωνικά αδιέξοδη παρέμβαση Μακρόν στο συνταξιοδοτικό

Η στρατηγική της οικονομικής ολοκλήρωσης της ΕΕ υλοποιείται, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, με πολιτικές της προσφοράς και της ανταγωνιστικότητας του κόστους εργασίας, αντί της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας των τιμών, κατά τις  τελευταίες τρείς δεκαετίες, σε όλα τα κράτη-μέλη. Έτσι, η υλοποίηση αυτών των πολιτικών (αυτή την περίοδο στη Γαλλία με την παρέμβαση Μακρόν) έχει ως αποτέλεσμα την κοινωνική τους, κατά  βάση, σύγκρουση με  διεκδικήσεις και με πολιτικές αύξησης των κοινωνικών δαπανών και ρύθμισης της αγοράς εργασίας και των εργασιακών σχέσεων.

Ειδικότερα στην περίπτωση των νομοθετικών παρεμβάσεων στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, η “Πράσινη Βίβλος” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2021) για την γήρανση αναφέρει  ότι η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των ηλικιωμένων (55-64 ετών) θα επέλθει ουσιαστικά με την παράταση του εργασιακού βίου. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς  άρση κάθε υπόνοιας εμπλοκής της στην πρόταση της κυβέρνησης Μακρόν για το  συνταξιοδοτικό, σε ανακοίνωσή της (17/10/2022) διευκρίνισε ότι «καμία από τις μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στα εθνικά σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας των κρατών-μελών δεν  επιβάλλεται από την ΕΕ».

Πιο συγκεκριμένα, αναφορικά με την παράταση του εργασιακού βίου παρατηρείται ότι στην Φινλανδία και σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ η αύξηση της απασχόλησης των ηλικιωμένων δεν  επήλθε με τον δημοσιονομικό και μηχανιστικό αυτόν κανόνα της αύξησης του ορίου ηλικίας  συνταξιοδότησης. Αύξηση από 62 σε 64 έτη (όριο ηλικίας) και 43 έτη ασφάλισης (44 έτη ασφάλισης από 1/1/2027 και μετά) για πλήρη σύνταξη (Bruno Palier, Alternatives Economiques, 12/10/2022) που προτείνει αδιαπραγμάτευτα η κυβέρνηση Μακρόν, παρά τις διαδοχικές και μαζικές κινητοποιήσεις των Γάλλων. Στις συνθήκες αυτές, η κυβέρνηση Μακρόν υποστηρίζει ότι η παράταση του εργασιακού βίου και η αύξηση της απασχόλησης στην Γαλλία θα συμβάλλει, μεταξύ άλλων, στην επίλυση σοβαρών προβλημάτων, όπως την αύξηση του ΑΕΠ, της παραγωγής, των εισοδημάτων κ.λ.π.

Όμως, από σχετικά στατιστικά στοιχεία αναδεικνύεται η αύξηση των ετήσιων ωρών εργασίας στην Γαλλία από 38,4 δισ. ώρες το 1985 σε 44,8 δισ. ώρες το 2021, χωρίς η εξέλιξη αυτή να μπορεί από μόνη της να αποτελεί το “μαγικό ραβδί” επίλυσης των προβλημάτων της γαλλικής οικονομίας και κοινωνίας (Chr. Chavagneux, Alternatives Economiques, 30/1/2023). Από την άποψη αυτή είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι για παράδειγμα στην Ελλάδα, με την επίκληση των αντίστοιχων επιχειρημάτων και την εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών στην οικονομία και την κοινωνική ασφάλιση, η απασχόληση των ηλικιωμένων (55-64 ετών) από 20% το 2009 μειώθηκε σε 15% το 2022 και η ανεργία της ίδιας εργασιακής ομάδας από 8,1% το 2009 αυξήθηκε σε 14,2% το 2022.

Παρέμβαση Μακρόν

Με άλλα λόγια, η αύξηση της απασχόλησης των ηλικιωμένων δεν επιτυγχάνεται με την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και την επέκταση των ετών ασφάλισης, αλλά με την πραγματοποίηση επενδύσεων, την εκπαίδευση και την επανεκπαίδευση των ηλικιωμένων, την βελτίωση των συνθηκών εργασίας κ.λ.π. Επιπλέον, η κυβέρνηση Μακρόν υποστηρίζει κατά ένα μηχανιστικό τρόπο ότι η δημοσιονομική κατάσταση του συνταξιοδοτικού στη Γαλλία δεν βρίσκεται βραχυπρόθεσμα σε βιώσιμη κατάσταση και ως εκ τούτου επιβάλλεται η αύξηση του ορίου ηλικίας κατά δύο χρόνια, προκειμένου τα έσοδα του συνταξιοδοτικού συστήματος μέχρι το 2030 να αυξηθούν κατά 17,7 δισ. ευρώ, καλύπτοντας –κατά την γαλλική κυβέρνηση– το εκτιμώμενο έλλειμμα των 13,5 δισ. ευρώ μέχρι το 2030.

Με άλλα λόγια, η δημοσιονομικού χαρακτήρα παρέμβαση της κυβέρνησης Μακρόν στο συνταξιοδοτικό (συναντά και στο κόμμα του αντιδράσεις) σημαίνει ότι, κατά βάση, στοχεύει στην εξισορρόπηση του προϋπολογισμού της κοινωνικής ασφάλισης, προκειμένου να χορηγήσει φορολογικές και άλλες ελαφρύνσεις στις γαλλικές επιχειρήσεις (Michael Zemmour, 2022). Όμως, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (AWG, 2021) οι δαπάνες συντάξεων στην Γαλλία από 14,5% του ΑΕΠ το 2022 θα αυξηθούν σε 15,6% το 2030 και έκτοτε σταδιακά μειούμενες, όπως και σε άλλες επτά ευρωπαϊκές χώρες (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) θα διαμορφωθούν στο επίπεδο του 12,6% του ΑΕΠ το 2070.

Σύμφωνα με την αναλογιστική μελέτη (Σεπτέμβριος 2022) του Συμβουλίου Παρακολούθησης των Συντάξεων (δημόσιο ερευνητικό κέντρο μελέτης του συνταξιοδοτικού συστήματος), η πτωτική εξέλιξη των συνταξιοδοτικών δαπανών, που παρασύρει πτωτικά και το επίπεδο των μελλοντικών συντάξεων, δεν στοιχειοθετεί την ανεξέλεγκτη και καταστροφική πορεία του συνταξιοδοτικού συστήματος.

Παράλληλα, κατά την διάρκεια των διαβουλεύσεων της κυβέρνησης Μακρόν με τις πολιτικές δυνάμεις και τα συνδικάτα, επιδεικνύεται μέχρι τώρα από την κυβερνητική πλευρά μία άρνηση εναλλακτικών διαρθρωτικών επιλογών αύξησης της απασχόλησης, της παραγωγικότητας, των εισοδημάτων κ.λ.π. Έτσι, η κυβερνητική πρόταση στη Γαλλία απομακρύνεται από την βραχυ-μέσο-μακροπρόθεσμη αύξηση των εσόδων του συνταξιοδοτικού συστήματος από την ανάπτυξη της γαλλικής οικονομίας και επιλέγει την εξασφάλιση νέων πόρων από την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και των αντίστοιχων παρεμβάσεων από το 1993 και μετά που έχουν σταδιακά επιφέρει μείωση του επιπέδου των συντάξεων.

Η πορεία μείωσης των μελλοντικών συντάξεων των γυναικών, των μεσαίων και των χαμηλοσυνταξιούχων θα συντελεστεί κατά την περίοδο μέχρι το 2070, δεδομένου της μείωσης των συνταξιοδοτικών δαπανών κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες παράλληλα με την αύξηση του συνολικού αριθμού των συνταξιούχων από 19,9 εκατ. άτομα το 2019 σε 24,8 εκατ. άτομα το  2070.

Όμως, μία τέτοια προοπτική, η οποία θα συναντηθεί με την μείωση της αγοραστικής δύναμης του συνταξιοδοτικού εισοδήματος κατά 9,6% από το 2017, λόγω της αύξησης της γενικευμένης κοινωνικής εισφοράς και την υποτιμαριθμική αναπροσαρμογή του επιπέδου των συντάξεων, θα συμβάλει στην περαιτέρω διεύρυνση της φτωχοποίησης του συνταξιοδοτικού πληθυσμού δεδομένου ότι σε σύνολο 19,9 εκατ. συνταξιούχων το 2019, το 1,5 εκατ. συνταξιούχων (8,5%) διαβιούσαν με μία μέση μηνιαία σύνταξη 999 ευρώ, ποσό κάτω του ορίου (1.015 ευρώ)  της  φτώχειας.