Η οικονομία στην εντατική – Tι μας δίδαξε το Β΄ τρίμηνο του 2020

Η ελληνική οικονομία, κατά το μεγαλύτερο μέρος του δευτέρου τριμήνου του 2020, ήταν σε κατάσταση lockdown. Το ίδιο χρονικό διάστημα διάστημα έλαβε χώρα η αντίδραση της κυβέρνησης, με μέτρα τα οποία ξεπέρασαν τα 17 δισ. ευρώ.

Συγκρίνοντας τις προβλέψεις που διατυπώθηκαν στην αρχή της πανδημίας με τις αντίστοιχες των τελευταίων ημερών αποδεικνύεται ότι τελικά τα προαναφερόμενα μέτρα στήριξης δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και πολύ αποδοτικά. Ο λόγος είναι πως δεν κατάφεραν ούτε την κρίση να ανασχέσουν (ή να την περιορίσουν), αλλά ούτε και να βελτιώσουν οποιοδήποτε μέγεθος της οικονομίας.

Οι αριθμοί λένε πάντα την αλήθεια. Όπως φαίνεται από τις αποτιμήσεις του πρώτου εξαμήνου και μετά την κυβερνητική παρέμβαση, ούτε ένα ουσιαστικό μέγεθος δεν κατόρθωσε να παρεκκλίνει από το αρχικό δυσμενέστατο σενάριο. Η εξήγηση είναι απλή. Είτε οι πόροι που δεσμεύτηκαν δεν ήταν αρκετοί, είτε ο σχεδιασμός και η ιεράρχηση των μέτρων έχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης.

Όπως και να έχει το πλέον ανησυχητικό συμπέρασμα της παραπάνω ανάλυσης σχετίζεται με τις προσδοκίες για την αντίδραση της οικονομίας κατά το 2021. Αν το πακέτο των μέτρων των 17 δισ. (ίσο με περίπου 10% του ΑΕΠ) είχε εξαιρετικά ασθενείς επιδράσεις στην οικονομία (αποτυγχάνοντας να ενδυναμώσει την κατανάλωση, το διαθέσιμο εισόδημα, την επένδυση και τις εξαγωγές) τότε ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες που μας επιτρέπουν να αισιοδoξούμε για το 2021;

Κίνδυνος μακροχρόνιας ύφεσης

Kαι επειδή, ως γνωστόν, η ανάπτυξη δεν μπορεί προκληθεί με ξόρκια και ευχές, επειδή οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης δεν φαίνονται στον βραχύ ορίζοντα και επειδή το 2021 βρίσκεται μόνο πέντε μήνες μακριά, ας ετοιμαζόμαστε για μια ακόμη δυσάρεστη έκπληξη. Ας λάβουμε υπόψη μας ότι για να ατενίζει την ανάπτυξη η ελληνική οικονομία το 2021 χρειάζεται επενδύσεις, που θα ανέλθουν τουλάχιστον στο 15% του ΑΕΠ (25 δισ. ευρώ) και αύξηση της κατανάλωσης κατά 5%, σε σχέση με το 2019. Προς το παρόν αυτές οι αποδόσεις δεν φαίνεται να επιτυγχάνονται έτσι ώστε να δημιουργήσουν το υπόβαθρο για την αναπτυξιακή εκτόξευση.

Μετά το πολύτιμο μάθημα του πρώτου εξαμήνου του 2020 οι λύσεις είναι δεδομένες. Η πρώτη λύση είναι αυτή του σχολιαστή. Σύμφωνα με αυτή την λύση συνεχίζουμε να περιγράφουμε την κρίση, μέχρι να κατανοήσουμε πλήρως τον τρόπο που εξελίχθηκε. Στην δεύτερη λύση (αυτή της μεσσιανικής προσέγγισης) αναμένουμε κάτι σημαντικό να φανεί από την Εσπερία, έτσι ώστε να έρθουν τα σωστικά συνεργεία του Ταμείου Ανάκαμψης και να διασώσουν όσους από εμάς θα έχουμε απομείνει ζωντανοί το σωτήριον έτος 2027! Στις δύο αυτές λύσεις είναι απόλυτα βέβαιο ότι η κρίση του κορονοϊού θα μετατραπεί σε μακροχρόνια ύφεση και στην συνέχεια σε κρίση χρέους.

Η τρίτη λύση έχει να κάνει με τον επανασχεδιασμό των μέτρων παρέμβασης. Το πακέτο μέτρων των 17 δισ. δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανεπαρκές. Η αποτίμηση των μέτρων και των δράσεων, όμως, πρέπει να γίνει τώρα, έτσι ώστε να εντοπιστούν οι τομείς με τον μεγαλύτερο πολλαπλασιαστή. Όταν η ανεργία ανέλθει στο 25% και η ύφεση στο 10% θα είναι πολύ αργά.