Η παγκόσμια σύρραξη ΗΠΑ-Κίνας και ο ΠΟΕ

Οι μεγάλες διαφορές ανάμεσα στο Πεκίνο και την Ουάσινγκτον για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) οδήγησαν σε ναυάγιο και την Σύνοδο της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού.  Οι 21 χώρες-μέλη του APEC δεν κατάφεραν τελικά να καταλήξουν στην έκδοση κοινού ανακοινωθέντος, κυρίως λόγω των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ για την εμπορική πολιτική.

Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης βρέθηκαν και τα διαφορετικά σχέδια των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου για τον Ειρηνικό, με του Δυτικούς να επικρίνουν την πολιτική του Πεκίνου για τον νέο «Δρόμο του Μεταξιού» (Belt and Road). Δεσμεύτηκαν μάλιστα να χρηματοδοτήσουν από κοινού πρόγραμμα ηλεκτροδότησης και υπηρεσιών διαδικτύου ύψους 1,7 δισεκ. δολαρίων στην Παπούα Νέα Γουινέα, η οποία διοργάνωσε την  Σύνοδο.

Χαρακτηριστική του κλίματος που επικράτησε στην συνάντηση ήταν η απάντηση που έδωσε ο οικοδεσπότης της Συνόδου, πρωθυπουργός της Παπούα-Νέα Γουινέα, όταν ρωτήθηκε γιατί δεν υπήρξε συμφωνία. «Γνωρίζετε τους δύο γίγαντες στην αίθουσα» είπε, εννοώντας τις ΗΠΑ και την Κίνα για να προσθέσει ότι οι βασικές διαφορές ήταν «ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και η μεταρρύθμιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου». Αυτά όμως δεν ήταν αρμοδιότητες της συγκεκριμένης Συνόδου.

Για όλα φταίει η Κίνα

Στις διαφορές αυτές αναφέρθηκε και ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Μάικ Πενς, κατά την αποχώρησή του από την Σύνοδο. Μία ημέρα μετά τις έντονες επικρίσεις του στο κινεζικό πρόγραμμα εμπορικής επέκτασης (Belt and Road), ο Αμερικανός αντιπρόεδρος κατηγόρησε και πάλι το Πεκίνο για «εμπορικές πρακτικές με δασμούς και ποσοστώσεις, αναγκαστική μεταφορά τεχνολογίας και κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας». Έθιξε ωστόσο και ζητήματα που αφορούν την «ελεύθερη ναυσιπλοΐα», ενώ υπαινίχθηκε και «ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Η αντιπαράθεση Κίνας-ΗΠΑ για το διεθνές εμπόριο είναι γνωστή και έχει εξελιχθεί σε εμπορικό πόλεμο, με την εκατέρωθεν επιβολή κυρώσεων εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Πριν δύο ημέρες ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος διαβεβαίωσε ότι το Πεκίνο είναι διατεθειμένο να προχωρήσει στην σύναψη μιας εμπορικής συμφωνίας με την Ουάσινγκτον. Εκτίμησε μάλιστα ότι ίσως να μην χρειαστούν άλλοι τελωνειακοί δασμοί σε βάρος κινεζικών προϊόντων.

Ο Τραμπ δήλωσε βέβαια ότι δεν έχει πειστεί ακόμη από την πρόταση του Πεκίνου, αλλά η γενικότερη εκτίμησή του ήταν ότι «αρκετά σύντομα» θα υπάρξει μία συμφωνία. Παρά τις δηλώσεις αυτές, δύο εικοσιτετράωρα αργότερα, το μόνο που διαπιστώθηκε στην μέση του Ειρηνικού είναι ότι οι διαφωνίες παραμένουν.

Βάλτε πλάτη για τον ΠΟΕ

Την ώρα πάντως που ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε τις δηλώσεις του από την Ουάσινγκτον η ΕΕ ζητούσε από την Κίνα να «βάλει πλάτη» για να σωθεί ο ΠΟΕ. Η έκκληση έγινε μάλιστα από τα πλέον επίσημα χείλη, καθώς διατυπώθηκε από την Ευρωπαία Επίτροπο Εμπορίου, Σεσίλια Μάλμστρομ.

Μιλώντας σε Συνέδριο στο Παρίσι με θέμα τον ΠΟΕ του 21^ου αιώνα, η Μάλμστρομ κάλεσε την Κίνα να κάνει παραχωρήσεις στις διαπραγματεύσεις για τη μεταρρύθμιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Προειδοποίησε μάλιστα το Πεκίνο, ότι υπάρχει ο κίνδυνος οι ΗΠΑ να γυρίσουν την πλάτη στο σημερινό σύστημα Παγκόσμιου Εμπορίου και να δημιουργήσουν δικούς τους κανόνες έξω από αυτό. Η ίδια δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι η Κίνα κέρδισε πολλά από το σύστημα του ΠΟΕ και γι αυτό την κάλεσε να συνταχθεί με την ΕΕ για την μεταρρύθμισή του με στόχο «την δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού».

Η απειλή Τραμπ

Ο ΠΟΕ έχει αναλάβει την εποπτεία του διεθνούς εμπορίου από το 1995, ωστόσο, από την σύστασή του έως σήμερα έχουν γίνει πολύ λίγες μεταρρυθμίσεις σε ό,τι αφορά την λειτουργία του. Ο Τραμπ απειλεί να αποσύρει τις ΗΠΑ από τον Οργανισμό, αν αυτός δεν «αναδιαμορφωθεί». Παραλλήλως, μπλοκάροντας τον διορισμό δικαστών η Ουάσινγκτον έχει προκαλέσει κρίση, από την οποία κινδυνεύει το σύστημα διακανονισμού εμπορικών διαφορών, αλλά και ο ίδιος ο Οργανισμός.

Η Ευρωπαία Επίτροπος επισήμανε αυτόν τον κίνδυνο, τονίζοντας ότι ένα λάθος θα μπορούσε «γρήγορα να οδηγήσει στην κατάρρευση ολόκληρου του συστήματος». Η ίδια σημείωσε ότι τα προβλήματα αυτά δεν μπορούν να επιλυθούν εντός του ΠΟΕ, επισημαίνοντας ότι απαιτούνται πολιτικές πρωτοβουλίες από τις χώρες της Ομάδας των 7 (G7) και των 20 (G20). Ανέφερε τέλος ότι η Κομισιόν έχει πρόταση για τη μεταρρύθμιση του ΠΟΕ, την οποία σχεδιάζει να παρουσιάσει στη συνεδρίαση της G20 στο Μπουένος Άιρες, στο τέλος του μήνα.

Το Πεκίνο από την πλευρά του στηρίζει τις μεταρρυθμίσεις του ΠΟΕ, υπογραμμίζει ωστόσο ότι αυτές δεν θα πρέπει να γίνουν μονομερώς ούτε με την δημιουργία κάποιου νέου οργανισμού. Ο ίδιος ο Κινέζος πρωθυπουργός, Λι Κετσιάνγκ, αναγνώρισε στις αρχές του μήνα, ότι ο ΠΟΕ βρίσκεται αντιμέτωπος με «κρίση επιβίωσης», αλλά πρέπει να μεταρρυθμιστεί και να διατηρήσει την εξουσία του.

Το Πεκίνο είναι αντίθετο στην μονομέρεια και τον προστατευτισμό και ζητά να συνεχιστεί η πορεία της απελευθέρωσης του εμπορίου και να μην αλλάξουν οι θεμελιώδεις αρχές του ΠΟΕ, όπως η ανοικτή οικονομία  και η μη διακριτική μεταχείριση. Ζητά επίσης, όπως είναι αναμενόμενο, να προστατεύουν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των αναπτυσσόμενων μελών. Αυτά όμως προσκρούουν στο δόγμα του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική», γεγονός που καθιστά δύσκολη την επίτευξη συμφωνίας.