Η “μονοκαλλιέργεια” του τουρισμού και τα κακά μαντάτα από τη Γερμανία

Οι αεροπορικές εταιρίες και οι επιχειρήσεις στον τομέα του Τουρισμού είναι αναμφίβολα τα πρώτα “θύματα” των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας. Είναι όμως, παραλλήλως, και οι κλάδοι που, απ’ ό,τι φαίνεται, θα καθυστερήσουν περισσότερο από κάθε άλλη οικονομική δραστηριότητα να παρουσιάσουν σημάδια ανάκαμψης στην μετά-πανδημία εποχή.

Η διαπίστωση αυτή, ειδικά για την Ελλάδα, είναι ιδιαίτερα δυσοίωνη, καθώς ο τουρισμός υπήρξε τα τελευταία χρόνια, το σημαντικότερο αντιστάθμισμα της αποβιομηχανοποίησης της χώρας, σε ό,τι αφορά το ισοζύγιο. Από την άλλη, ο Τουρισμός, αν και όχι στον ίδιο βαθμό, επηρεάζει σχεδόν το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, ενώ η φύση των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων είναι τέτοια (πολλές μικρές και συχνά οικογενειακού χαρακτήρα), που απλώνει τις συνέπειες σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.

Αν στα παραπάνω προστεθούν οι εποχικοί εργαζόμενοι τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη σοβαρότερα, καθώς μεγαλώνει ακόμη περισσότερο ο αριθμός των ατόμων που θίγονται άμεσα. Όπως ανάφερε, άλλωστε, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, «ένα στα πέντε ευρώ του ΑΕΠ προέρχεται, άμεσα ή έμμεσα, από τον Τουρισμό».

Συμπτωματική θεραπεία 

Η επιδημία τίναξε στον αέρα την αποκριάτικη τουριστική κίνηση και τις σχολικές εκδρομές, ακύρωσε στο σύνολό της την πασχαλινή κίνηση, ενώ πλήγματα δέχεται ήδη και ο τουρισμός κρουαζιέρας, που για κάποια νησιά, όπως η Κέρκυρα, ξεκινά τον Μάρτιο. Η σεζόν σε πολλούς προορισμούς άρχιζε κανονικά τον Απρίλιο, ωστόσο, ο μήνας τελειώνει και δεν φαίνεται ακόμη στον ορίζοντα η δυνατότητα σχεδιασμού.

Το στοίχημα είναι πλέον οι καλοκαιρινές διακοπές, για όσους θα μπορέσουν να τις κάνουν, αλλά αυτές αφορούν πλέον τον εσωτερικό τουρισμό, αφού τα μηνύματα από την Ευρώπη δεν αφήνουν πολλά περιθώρια να υπάρξει ροή τουριστών από το εξωτερικό. Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους, θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι το 2019 ο εξωτερικός τουρισμός συνέβαλε στο ΑΕΠ με 18 δισ. ευρώ και περίπου 34 εκατομμύρια αφίξεις, ενώ η συμβολή του εγχώριου τουρισμού ήταν 2 δισ. ευρώ. Ποσά που εννοείται ότι δεν υπάρχουν για φέτος με όλες τις συνέπειες για το σύνολο της οικονομίας.

Η κυβέρνηση περιορίζεται μέχρι σήμερα σε μια “συμπτωματική θεραπεία” αντιμετώπισης του προβλήματος, αφού όλα εξαρτώνται από την εξέλιξη της επιδημίας. Στο πλαίσιο αυτό έχει ανακοινώσει φορολογικές και ασφαλιστικές ελαφρύνσεις και διευκολύνσεις για τις επιχειρήσεις του κλάδου, ενώ σε ό,τι αφορά τους εποχικά εργαζόμενους σε αυτόν έχει παρατείνει τα επιδόματα ανεργίας. Προγραμματισμός, ωστόσο, δεν μπορεί, εκ των πραγμάτων, να γίνει για την ώρα.

Ακόμη όμως και αν αρχίσουν να αίρονται σταδιακά, στο τέλος του μήνα, οι περιορισμοί, θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν ενισχυμένα μέτρα, καθώς προέχει η υγεία και η ασφάλεια των πολιτών. Τα μέτρα αυτά συνεπάγονται, ωστόσο, κόστος για το κράτος, αλλά και για τις επιχειρήσεις, οι οποίες είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν.

Ο Πέτσας, στην πρόσφατη συνέντευξή του στην ΕΡΤ, ανέφερε ότι, στο πλαίσιο της σταδιακής μετάβασης στην κανονικότητα, «θα πρέπει να συνδυαστούν ο εσωτερικός και ο ενδεχόμενος εξωτερικός τουρισμός με τα μέτρα ασφαλείας». Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι αυτό είναι ένα μέρος του κυβερνητικού σχεδίου, που συνδέεται με τα τεστ, αλλά και με τις προτάσεις των ειδικών για το πως θα πρέπει να κυκλοφορούμε την επόμενη ημέρα.

Πίεση από το εξωτερικό 

Τα μηνύματα, ωστόσο, κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά είναι, με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους να επισημαίνει ότι υπάρχει αβεβαιότητα και για το 2021, συνολικά για την οικονομία. Και αυτό, γιατί η αναμενόμενη ανάπτυξη θα εξαρτηθεί από το βάθος της φετινής ύφεσης, αλλά και από μια σειρά άλλους παράγοντες, όπως η δημιουργία εμβολίου και η εξεύρεση κατάλληλων φαρμάκων  για την αντιμετώπιση της ασθένειας Covid-19.

Ισχυρή πίεση στον τομέα του εισερχόμενου τουρισμού αναμένει για φέτος και το ΙΟΒΕ, σε πρόσφατη έκθεσή του. Δεν θα μπορούσε, άλλωστε, να είναι διαφορετικά από τη στιγμή που ολόκληρη η Ευρώπη μαστίζεται από την πανδημία, εισέρχεται σε βαθιά ύφεση και το τελευταίο που σκέφτονται οι πολίτες των κρατών της είναι οι διακοπές.

Στη Γερμανία μάλιστα, ο υπουργός Εξωτερικών Μάας συνέστησε στους πολίτες «να μην τρέφουν μεγάλες ελπίδες» για ταξίδια στο εξωτερικό, άμεσα, ενώ ο Σόιμπλε έριξε στο τραπέζι θέμα περιορισμού των καλοκαιρινών σχολικών διακοπών, πριν καν αποφασιστεί αν τελικά θα επαναλειτουργήσουν στις 4 Μαΐου. Ο Μάας, παρά τις επικρίσεις των Γερμανών επαγγελματιών του κλάδου, ανέφερε πριν λίγο ότι «μια κανονική περίοδος διακοπών, με γεμάτα παραλιακά μπαρ και καλύβες στα βουνά δεν μπορεί να υπάρξει» φέτος, γιατί κάτι τέτοιο «θα ήταν ανεύθυνο».

Την ίδια ώρα, η Βρετανία και η Γαλλία, όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν δρόμο μπροστά τους για την αντιμετώπιση της επιδημίας, ενώ οι Ιταλοί, που έχουν πληγεί περισσότερο, δείχνουν ότι θα αργήσουν να συνέλθουν από τις τραγικές συνέπειες. Ακόμη και ο σχεδιασμός της ΕΕ μετατίθεται, άλλωστε, για το φθινόπωρο, αφού ο  Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ Τιερί Μπρετόν πρότεινε σήμερα την διοργάνωση τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο μιας ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής για τον Τουρισμό.

Πρόκειται εξάλλου για έναν τομέα που συμβάλλει με ποσοστό  11% στο ΑΕΠ της ΕΕ και αντιπροσωπεύει το 12% της απασχόλησης, ενώ το ΔΝΤ έχει χτυπήσει καμπάνα κινδύνου ειδικά για τις χώρες του νότου της ευρωζώνης (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ελλάδα), οι οικονομίες των οποίων εξαρτώνται  σε μεγάλο βαθμό από τον Τουρισμό.