Η “ορυκτή” ανάσταση της οικονομίας μετά την πανδημία

Πρόσφατα, ισχυρός Έλληνας επιχειρηματίας τόνισε αναφορικά με την οικονομική κρίση που επέρχεται λόγω του κορονοϊού ότι «τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική βιομηχανία είναι διαχρονικά. Παλεύει με επιβαρύνσεις που δεν της επιτρέπουν να είναι ανταγωνιστική. Έχουμε την ακριβότερη ενέργεια στη βιομηχανική κατανάλωση». Επειδή η συζήτηση για τη μετά τον κορονοϊό “ανάσταση” της ελληνικής οικονομίας πρέπει να ανοίξει από τώρα, καλό είναι να δούμε τι αναφέρθηκε σε έκθεση εταιρείας συμβούλων για τη Γερμανία ώστε να εξάγουμε πιθανώς χρήσιμα συμπεράσματα.

Το Σεπτέμβριο του 2019 έκθεση της εταιρείας συμβούλων McKinsey διαπίστωσε ότι η ενεργειακή μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελεί σημαντική απειλή για την οικονομία και τον ενεργειακό εφοδιασμό της Γερμανίας. Η Γερμανική Die Welt συνόψισε τα ευρήματα της έκθεσης McKinsey με μία λέξη: “καταστροφικά”. Η έκθεση της McKinsey πέρα από το ανέφικτο της χρονικής επίτευξης του στόχου μείωσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα το 2050, έθεσε και δύο άλλα βασικά ζητήματα για τη Γερμανική βιομηχανία: την αύξηση του κόστους ενέργειας και τον κίνδυνο της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού.

Τον Ιούνιο του 2019, μόνο οι βραχυπρόθεσμες εισαγωγές από γειτονικές χώρες μπόρεσαν να σταθεροποιήσουν το ηλεκτρικό δίκτυο της Γερμανίας. Η συνεχιζόμενη κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας μέχρι το τέλος του 2022 και η προγραμματισμένη απόσυρση του λιγνίτη θα διακόψουν διαδοχικά τον περαιτέρω εφοδιασμό της Γερμανικής βιομηχανίας με ενέργεια. Τον Ιούνιο του 2019, η Γερμανία εισήγαγε περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ότι εξήγαγε. Το 2023 η Γερμανία θα μετατραπεί σε καθαρό εισαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας.

Η αυξανόμενη ανασφάλεια του γερμανικού ενεργειακού εφοδιασμού επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι γείτονες της Γερμανίας (Βέλγιο και Κάτω Χώρες) ενδέχεται να κλείσουν τη χωρητικότητα βασικού φορτίου οι οποίες στηρίζονται σε μονάδες λιγνίτη και πυρηνικές εγκαταστάσεις. Ο κίνδυνος τους black out είναι πολύ υψηλός στη Γερμανία. Ενδιαφέρον ίσως έχει να δούμε τί ηλεκτροδότησε την Ελλάδα την κρίσιμη περίοδο του Μαρτίου εν μέσω της κρίσης του κορονοϊού.

Άρωμα Ελλάδας

Η έκθεση της McKinsey μπορεί μεν να αφορά τη Γερμανία, αλλά έχει και άρωμα Ελλάδας: η ίδια εταιρεία δημιούργησε το business plan της ΔΕΗ. Συνεπώς, δύο μέτρα και δύο σταθμά δεν θα πρέπει να υπάρχουν. Η έκθεση της McKinsey για τη Γερμανία δεν θα πρέπει να διέλθει της προσοχής της κυβέρνησης και προσωπικά του πρωθυπουργού. Το 2014 είχε δοθεί η πρώτη προειδοποίηση ότι η Ελλάδα πάσχει από την κατάρα των πλουτοπαραγωγικών πηγών και την Ολλανδική ασθένεια του τουρισμού. Το Σεπτέμβριο του 2019, με αφορμή την πτώχευση της τουριστικής εταιρείας Thomas Cook η προειδοποίηση επαναλήφθηκε πιο στοχευμένα.

«Ως Κρήτη είμαστε απίστευτα εκτεθειμένοι σε ένα μόνο προϊόν. Δεν έχουμε πραγματοποιήσει διαφοροποίηση των χαρτοφυλακίων (diversification) της οικονομίας της Κρήτης. (…) Η πτώχευση της Thomas Cook (…) ίσως μας κάνει να καταλάβουμε ότι δεν πάει άλλο η κατάσταση με τη μονόπλευρη ανάπτυξη του τουρισμού. Χρειάζονται και άλλες είδους επενδύσεις στο χαρτοφυλάκιο της Κρήτης, οι οποίες θα λειτουργούν εξομαλυντικά όταν ένας άλλος οικονομικός κλάδος του νησιού δεν πηγαίνει καλά. Επενδύσεις οι οποίες δεν θα είναι απολύτως συσχετισμένες με τον τουρισμό. Δηλαδή, θα αντιδρούν διαφορετικά, συχνά σε αντίθετες κατευθύνσεις, στις επιρροές της αγοράς. Σε αυτό θα συμβάλλει ο κλάδος των υδρογονανθράκων της Κρήτης και οι επενδύσεις που θα πραγματοποιηθούν».

Πού βρισκόμαστε σήμερα λόγω της κρίσης του κορονοϊού; Αρκετά ξενοδοχεία φέτος ίσως δεν θα ανοίξουν, η Ελλάδα δεν μπορεί να ζήσει μόνο με ήλιο, σουβλάκι και τζατζίκι, η βαριά βιομηχανία της χώρας ψάχνει φως στο τούνελ της κρίσης, και η χαλυβουργία Ελλάδας ανέστειλε τη λειτουργία της λόγω έλλειψης πρώτων υλών (και παραγγελιών).

Θα αναρωτηθεί κάποιος: αφού και ο τομέας των υδρογονανθράκων έχει χτυπηθεί πώς δικαιολογείται η πρόταση για αξιοποίηση των υδρογονανθράκων; Πρώτον, ο τομέας των υδρογονανθράκων χτυπήθηκε μεν από τον κορονοϊό, αλλά πρωτίστως από το παίγνιο τιμών μεταξύ Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας. Δεύτερον, η κρίση του κορονοϊού χτύπησε όλους τους τομείς ενέργειας, όχι μόνο τους υδρογονάνθρακες.

Τι θα κάνουμε αύριο;

Το σημαντικό είναι η επόμενη ημέρα. Τι θα κάνουμε αύριο; Με ποιες πολιτικές θα ανορθώσουμε οικονομικά τη χώρα από το χτύπημα του κορονοϊού; Πού θα βρουν δουλειά χιλιάδες συμπολίτες μας; Ο χειμώνας 2020-21 θα είναι δύσκολος για πολλές οικογένειες. Πώς θα καταστούν ανταγωνιστικές οι ελληνικές βιομηχανίες; Πού θα βρίσκουν πρώτες ύλες;

Αυτό που συμβαίνει όμως σήμερα είναι αποκαρδιωτικό: σταματά η αξιοποίηση του λιγνίτη και ταυτόχρονα έχει πάει στο ράφι το θέμα των αδειοδοτήσεων για τις έρευνες των υδρογονανθράκων. Από το 2010 χάσαμε 10 πολύτιμα χρόνια. Θα μπορούσαμε τουλάχιστον να είμαστε πιο κοντά στην αξιοποίηση των ελληνικών υδρογονανθράκων όταν η αγορά ξανα-ανέβει. Κανείς δεν θα φέρει αντίρρηση στις περαιτέρω προσπάθειες αξιοποίησης της πράσινης ενέργειας. Αυτό δεν θα πρέπει να το προτείνει κανείς γιατί πολύ απλά σε αυτόν τον τομέα απασχολούνται αρκετοί Έλληνες συμπολίτες.

Έχει ξανα-αναφερθεί ότι στην Ελλάδα μπορούμε να ακολουθήσουμε ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης το οποίο να συνδυάζει την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, τους λιγνίτες και την πράσινη ενέργεια. Οι ελληνικοί υδρογονάνθρακες θα μπορούσαν μελλοντικά να χρηματοδοτήσουν την έρευνα και ανάπτυξη της Made in Hellas πράσινης τεχνολογίας. Η κυβέρνηση έχει ευθύνη για την οικονομική Ανάσταση της χώρας μετά την κρίση του κορονοϊού. Να δράσει με fast track διαδικασίες για την αξιοποίηση όλων των ορυκτών πόρων.