Ηλεκτροκίνηση – Σδούκου: “Όρος οι υποδομές φόρτισης”

«Προσωπικά, θα με ακούσετε να χρησιμοποιώ την λέξη “πετύχαμε” όχι όταν υπερβαίνουμε στόχους, αλλά όταν ο πολίτης θα πάρει το ηλεκτρικό του αυτοκίνητο και θα ταξιδέψει χωρίς δυσκολίες και οικονομικά από την Πελοπόννησο στον Έβρο(!)», επισημαίνει στη συνέντευξη που ακολουθεί, η υφυπουργός Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου. Η συνέντευξη έγινε λίγες μέρες πριν τις εκλογές του Ιουνίου.

• Πότε θα είμαστε έτοιμοι σε θεσμικό επίπεδο, ώστε η χώρα μας να είναι σε θέση να εκπληρώσει τους εθνικούς-ευρωπαϊκούς στόχους για τον εξηλεκτρισμό των μεταφορών;

Η Ευρώπη συνολικά αλλά και η χώρα μας βρίσκονται σε μια περίοδο έντονων τεχνολογικών εξελίξεων, αλλά και προσαρμογών τους στην καθημερινότητα του πολίτη. Οι στόχοι που τίθενται αναθεωρούνται σε μια προσπάθεια επιτάχυνσης προς την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας το 2050, μια χρονιά ορόσημο για το περιβάλλον. Το 2019 θέσαμε τα θεμέλια μιας εθνικής πολιτικής για τις μετακινήσεις μηδενικών ρύπων και την απανθρακοποίηση των μεταφορών, μια οραματική προσπάθεια με στόχο να βάλουμε την χώρα στον ευρωπαϊκό χάρτη της ηλεκτροκίνησης.

Θεσπίσαμε  ποσοτικούς ετήσιους στόχους για τα επιβατικά αυτοκίνητα στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), δημιουργήσαμε το θεσμικό πλαίσιο, μελετήσαμε καλές πρακτικές για την κρατική ενίσχυση μέσω επιδοτήσεων και φοροαπαλλαγών. Το ΕΣΕΚ ήδη αναθεωρείται προκειμένου να εναρμονιστούμε με τη δέσμη των μέτρων της ΕΕ “Fit-for-55” που, εκτός των άλλων, σχετίζονται και με τις οδικές μεταφορές, δηλαδή τη μείωση των εκπομπών CO₂ κατά 55% για τα καινούρια αυτοκίνητα και 50% για τα καινούρια ελαφρά φορτηγά (βαν) έως το 2030 και κατά 100% έως το 2035.

Ταυτόχρονα, ο κλιματικός νόμος έθεσε τις βάσεις για την αναβάθμιση των εταιρικών στόλων και των επαγγελματικών οχημάτων δημοσίας χρήσεως (ταξί) πάντα βέβαια με την αρωγή μας μέσω προγραμμάτων επιδότησης. Σε αυτό το πλαίσιο θέσαμε σε διαβούλευση δυο σχέδια σχετικά με την ηλεκτροκίνηση και ομολογώ ότι λάβαμε πολλά ουσιαστικά σχόλια ορισμένα εκ των οποίων είναι χρήσιμο να ενσωματώσουμε στα τελικά μας κείμενα.

Η μία σχετίζεται με τα Πρότυπα Τεύχη Διαγωνισμών Παραχώρησης για την Ανάπτυξη, Διαχείριση και Λειτουργία Δημοσίως Προσβάσιμων Σημείων Επαναφόρτισης που περιλαμβάνονται σε Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (ΣΦΗΟ) και ολοκληρώθηκε στις 9 Ιουνίου. Το πρότυπα αυτά τεύχη δημιουργήθηκαν με σκοπό να βοηθήσουν τους Δήμους της χώρας να επιταχύνουν τις διαδικασίες διενέργειας διαγωνισμών παραχώρησης.

Η δεύτερη αφορά στο Εθνικό Σχέδιο Ηλεκτροκίνησης, η οποία ολοκληρώθηκε στις 16 Ιουνίου και διαμορφώθηκε σε συνεργασία με συναρμόδια Υπουργεία. Αποτελείται από ένα πλέγμα πολιτικών προς υλοποίηση, υπό μορφή κινήτρων, θεσμικών παρεμβάσεων αλλά και αντικινήτρων, σε τρεις πυλώνες. Στην ανάπτυξη των υποδομών φόρτισης, τον εξηλεκτρισμό των μεταφορών και την ανάπτυξη ενός ολιστικού συστήματος της αγοράς ηλεκτροκίνησης. Εκτιμώ ότι πολύ σύντομα αυτά τα δυο σχέδια θα δημοσιευθούν πλέον ως υπουργικές αποφάσεις λαμβάνοντας επίσημη μορφή και οντότητα προς την κατεύθυνση της εφαρμογής τους.

• Πώς εξελίσσονται προγράμματα-δράσεις, όπως τα “Κινούμαι ηλεκτρικά”, “Φορτίζω παντού” κλπ

Το “Κινούμαι Ηλεκτρικά” μπήκε στην ζωή μας το 2020 ως μια πιλοτική δράση για την επιδότηση ηλεκτρικών οχημάτων. Παρ’ ότι συνέπεσε με την πανδημία, αλλά και την έλλειψη οικειότητας της κοινωνίας μας με την ηλεκτροκίνηση, είχε ικανοποιητικά αποτελέσματα που συνετέλεσαν στην επίτευξη των στόχων του ΕΣΕΚ. Ταυτόχρονα όμως μας βοήθησε στην εξαγωγή συμπερασμάτων που μας βοήθησαν στο να βελτιώσουμε τον δεύτερο κύκλο, ενισχύοντας τα κίνητρα και διευρύνοντας την βάση των επιπλέον επιδοτήσεων των ειδικών κατηγοριών (νέοι, πολύτεκνοι ΑΜΕΑ).

Έως σήμερα και μέσα σε λιγότερο από 11 μήνες λειτουργίας, φαίνεται ότι οι παρεμβάσεις μας έχουν θετικό πρόσημο, καθώς έχει δεσμευτεί σχεδόν όλος ο προϋπολογισμός των 50 εκατ. ευρώ από 17.950 αιτήσεις με 19.778 ηλεκτρικά οχήματα. Από αυτά, το 35% είναι ποδήλατα, το 34% δίκυκλα/τρίκυκλα και το 31% αυτοκίνητα, βαν και μικρο-αυτοκίνητα, ενώ οι φορτιστές έχουν ξεπεράσει τους 900. Πολύ σύντομα θα δημοσιευτεί η τροποποίηση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης  του προγράμματος, όπου προστίθενται, εκτός των άλλων, επιπλέον 15 εκατ. ευρώ στον συνολικό προϋπολογισμό.

Το “Φορτίζω Παντού” είναι μια πολύ πρόσφατη δράση καθώς έχει μόνον μερικές εβδομάδες που είναι ενεργό. Ως εκ τούτου είναι πολύ πρώιμο να αναφερθώ σε συμπεράσματα. Ωστόσο μπορώ να τονίσω την ελκυστικότητα των κινήτρων (η επιδότηση μπορεί να φτάσει έως και το 65%) αλλά και την ανάπτυξη της αγοράς της φόρτισης, δυο στοιχεία που με κάνουν ιδιαίτερα αισιόδοξη ότι ο προϋπολογισμός των 80 εκατ. ευρώ θα καλυφθεί γρήγορα.

Άλλωστε, το πρόγραμμα απευθύνεται σε μια ευρύτατη μάζα επαγγελματικών ομάδων, οι οποίες μπορούν να εγκαταστήσουν δημόσια προσβάσιμους φορτιστές τόσο σε αυτοκινητόδρομους-λιμάνια-αεροδρόμια όσο και σε πρατήρια καυσίμων, επιχειρήσεις πάρκινγκ, εμπορικά καταστήματα, ξενοδοχεία, χώρους στάθμευσης κτιρίων με δημόσια πρόσβαση.

Επιπλέον, όταν ολοκληρωθούν οι πρώτοι διαγωνισμοί παραχώρησης των Δήμων για την υλοποίηση των ΣΦΗΟ (Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων) θα δούμε αιτήσεις φορτιστών για εγκατάσταση επί πεζοδρομίων πόλεων και δημοτικά πάρκινγκ, από φορείς που δραστηριοποιούνται στην αγορά “Φορείς Εκμετάλλευσης Υποδομών Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων”. Σημειώνεται ότι τρέχουν και άλλες δράσεις-επιδοτήσεις σε ό,τι αφορά την αλυσίδα της ηλεκτροκίνησης, όπως τα “πράσινα ταξί”, το “e-Astypalaia” και το “Produc-eGreen”.

• Έχετε εικόνα για πως πάμε σε επίπεδο ταξινόμησης ηλεκτρικών οχημάτων;

Εκτιμώ ότι υπάρχει πλέον μια ωριμότητα στην αγορά, αλλά και η απαραίτητη όσμωση της κοινωνίας με την τεχνολογία της ηλεκτροκίνησης. Κι αυτά τα δυο στοιχεία αντανακλούν στις ταξινομήσεις νέων ηλεκτρικών οχημάτων. Για να σας δώσω μερικά απτά νούμερα, οι συνολικές ταξινομήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων (BEV&PHEV) έχουν ξεπεράσει τις 24.000, όταν το καλοκαίρι του 2019 ήταν λιγότερες από 1.000. Καταφέραμε να υπερκαλύψουμε τους στόχους του ΕΣΕΚ για τρία συναπτά έτη (2020, 2021 και 2022) κατά 38%, ενώ το 2022 το μερίδιο των ηλεκτρικών αυτοκινήτων άγγιξε το 7,9% της αγοράς.

Το 2023 έως τώρα δείχνει ανάλογες τάσεις. Για παράδειγμα τον Μάρτιο οι νέες ταξινομήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων (BEV Battery Electric Vehicle -επαναφορτιζόμενο Ηλεκτρικό Όχημα και PHEV-Plug-in Hybrid Electric Vehicle συνδεόμενο σε παροχή ρεύματος Υβριδικό Ηλεκτρικό Όχημα.) έφτασαν τις 1.546 με μερίδιο αγοράς 11,6%, ενώ τον Μάϊο τις 1.445 με μερίδιο αγοράς 11,2%, ενώ  τον Απρίλιο οι νέες ταξινομήσεις αμιγώς ηλεκτρικών αυτοκίνητων (463 BEV) ήταν περισσότερες από αυτές των υβριδικών plug-in (434 PHEV)!

Οι αριθμοί λοιπόν δείχνουν μια αυξητική τάση και ένα θετικό πρόσημο τόσο για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα όσο για όλους τους τύπους ηλεκτρικών οχημάτων, όπως μαρτυρούν οι αριθμοί του “Κινούμαι Ηλεκτρικά”. Η ηλεκτροκίνηση δεν είναι πλέον έννοια ουτοπική, αλλά μέρος της καθημερινότητας των πολιτών, οι οποίοι ενστερνίζονται τα οφέλη της για το περιβάλλον και την ποιότητα των μετακινήσεων και της ζωής τους στα αστικά κέντρα, και αυτό αποτελεί το σημαντικότερο επίτευγμα για τις πολιτικές μας.

• Πόσα σημεία φόρτισης έχουμε σήμερα πανελλαδικά και που είναι κατανεμημένοι;

Οι υποδομές φόρτισης είναι ο θεμέλιος λίθος για την ανάπτυξη της  ηλεκτροκίνησης και αποτελεί σημαντική προτεραιότητα τόσο για την Ευρώπη όσο και για την χώρα μας. Η αγορά δείχνει να διευρύνεται συστηματικά και ο αριθμός των φορτιστών να αυξάνονται εκθετικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Οι φορείς που δραστηριοποιούνται πλέον στην αγορά υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων έχουν ξεπεράσει τους 40, ενώ με βάση τα επίσημα στοιχεία που προκύπτουν και από το Μητρώο Υποδομών Φόρτισης, από τα λιγότερα των 100 δημόσια προσβάσιμων σημείων φόρτισης το 2019, έχουμε σήμερα ξεπεράσει τα 3.200.

Τα περισσότερα από τα μισά κατανέμονται στις Περιφέρειες Αττικής (~40%) και Κεντρικής Μακεδονίας (~13%), ενώ πανελλαδικά είναι εγκατεστημένα σε χώρους όπως supermarket (~43%), ιδιωτικούς χώρους στάθμευσης με δημόσια πρόσβαση, όπως πολυκαταστήματα και  ξενοδοχεία (~37%), ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους parking (8%), καθώς και σε πρατήρια καυσίμων, ΣΕΑ στις εθνικές οδούς, λιμάνια και αεροδρόμια (~12%).

Οι αριθμοί είναι ικανοποιητικοί, αλλά ο δρόμος είναι ακόμα στην αρχή και μένει να διανύσουμε μεγάλη απόσταση για φτάσουμε στον επιθυμητό στόχο. Η δράση “Φορτίζω Παντού” θα συμβάλει σημαντικά  σε μία ισόρροπη ανάπτυξη δικτύου δημόσιας φόρτισης σε όλη τη χώρα και είναι μια σημαντική παράμετρος. Θα με ακούσετε να χρησιμοποιώ την λέξη “πετύχαμε” όχι όταν υπερβαίνουμε στόχους, αλλά όταν ο πολίτης θα πάρει το ηλεκτρικό του αυτοκίνητο και θα ταξιδέψει χωρίς δυσκολίες και οικονομικά από την Πελοπόννησο στον Έβρο! Έως ότου φτάσουμε σε αυτό το σημείο απαιτείται δουλειά, έχουμε να προσαρμόζουμε πολιτικές, κίνητρα και στόχους με ευελιξία και αποφασιστικότητα.

• Ποια είναι η ανταπόκριση των Δήμων στα Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων;

Εξαρχής δώσαμε έμφαση στις υποδομές φόρτισης. Και ένα από τα πρώτα πράγματα που κάναμε ήταν να θεσπίσουμε την υποχρέωση σε δήμους να εκπονήσουν Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων, καθορίζοντας όλες τις απαραίτητες διαδικασίες, τεχνικές οδηγίες και προδιαγραφές. Η ανταπόκριση και η συμβολή του δημόσιου τομέα στην ανάπτυξη υποδομών φόρτισης ήταν σχεδόν καθολική, καθώς 312 δήμοι σε όλη τη χώρα εκπόνησαν. Αυτό μεταφράζεται σε χωροθέτηση 8.900 νέων σταθμών φόρτισης πανελλαδικά, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων απεικονίζεται ήδη στον χάρτη γεωχωρικών πληροφοριών του Υπουργείου Ενέργειας.

Οι Δήμοι πλέον έχουν τη δυνατότητα να ενεργοποιήσουν όλες τις απαραίτητες διαγωνιστικές διαδικασίες μέχρι το τέλος του έτους για την εγκατάσταση και λειτουργία των ήδη χωροθετημένων φορτιστών, χρησιμοποιώντας τα πρότυπα τεύχη διαγωνισμού παραχώρησης που έχουμε συντάξει στο Υπουργείο, τα οποία θα δημοσιευτούν πολύ σύντομα, καθώς ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση στην οποία είχαν τεθεί.

• Πόσο εφικτοί είναι οι στόχοι της ΕΕ για την ηλεκτροκίνηση, ενώ συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην αγορά, την εφοδιαστική αλυσίδα (ελλείψεις κρίσιμων  μετάλλων, απαραίτητων για την αυτοκινητοβιομηχανία και την παραγωγή μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων);

Όπως σας ανέφερα, μέρος του “Fit-for-55”, αποτελούν τα νέα αναθεωρημένα πρότυπα απόδοσης εκπομπών CO₂ για νέα αυτοκίνητα και ελαφρά φορτηγά. Σε αυτό προστίθεται και η πρόταση του Νέου Κανονισμού για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων (AFIR), η οποία, εκτός των άλλων, σχετίζεται με την αύξηση του αριθμού των δημοσίως προσβάσιμων σταθμών φόρτισης σε όλους τους κύριους διαδρόμους και κόμβους μεταφορών της ΕΕ (οδικές, θαλάσσιες, αεροπορικές μεταφορές), θέτοντας φιλόδοξους στόχους κυρίως για το 2025 και 2030.

Επιπλέον, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, στην Ευρώπη οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων, παρά τις σημαντικές κρίσεις με αντίκτυπο στις παραδόσεις των αυτοκινήτων και στις τιμές, αυξήθηκαν περισσότερο από 15% το 2022 σε σχέση με το 2021. Αυτή η εικόνα κάνει ακόμα πιο επιτακτική την ταχεία και ισόρροπη ανάπτυξη των υποδομών φόρτισης στην Ευρώπη, καθώς υπολείπεται του μεσοπρόθεσμου στόχου για το 2025, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Κατασκευαστών Αυτοκινήτων.

Ναι μεν σήμερα υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες δημοσίως προσβάσιμοι φορτιστές, αλλά το ~42% αυτών βρίσκεται μόνο στην Ολλανδία και την Γερμανία. Από την δική μας πλευρά εκτιμώ πως έχουμε ήδη κάνει θετικά  βήματα σε ελάχιστο χρόνο, έχουμε ήδη καλύψει την αναλογία του ενός δημοσίως προσβάσιμου φορτιστή ανά 10 ηλεκτρικά αυτοκίνητα και η εξέλιξη μπορεί να είναι ανάλογη, και καλύτερη εύχομαι, υπό την προϋπόθεση ότι θα παραμείνουμε προσηλωμένοι στους στόχους και τις  στρατηγικές μας.