Καλή η αναβάθμιση του αξιόχρεου αλλά…

H πρόσφατη ανακοίνωση του Οίκου Standard & Poor’s για αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας και την επανένταξή της στην επενδυτική κατηγορία είναι ένα σημαντικό βήμα προς την ορθή κατεύθυνση και θα ήταν σφάλμα να μην αναγνωριστεί. Από την άλλη όμως θα ήταν απρονοησία να υπάρξουν θριαμβολογίες και επανάπαυση. Σημειώνεται συναφώς ότι αυτό είναι μόνο ένα μέρος της όλης εικόνας η οποία εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία στη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών.

Πέραν τούτου, εύλογα μπορεί να εγερθούν επιπρόσθετα ερωτήματα. Μεταξύ άλλων: ποιό ήταν το τίμημα της εξόδου της Κύπρου στις αγορές; Θα μπορούσε να είχαμε το ίδιο αποτέλεσμα με μια άλλη οικονομική φιλοσοφία;

Είναι γνωστά τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης πολιτικής που ακολουθήθηκε: ανεργία, δημογραφική αιμορραγία, κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων, αυξημένη ανισότητα και διάρρηξη του κοινωνικού ιστού. Το 2013 είχαμε το κλείσιμο της Λαϊκής Τράπεζας και την εξυγίανση της Τράπεζας Κύπρου καθώς και την απομείωση καταθέσεων ύψους €7,7 δισεκατομμυρίων.

Ταυτόχρονα η απώλεια πλούτου που σημειώθηκε ήταν τεράστια. Αναπόφευκτα η οικονομική δραστηριότητα επηρεάσθηκε δυσμενώς σε πολύ μεγάλο βαθμό. Έτσι, παρά την ανάκαμψη που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία τρία χρόνια, υπάρχει μια ευρύτερη ανησυχία για το μέλλον καθώς αρκετοί από τους «όρους του παιχνιδιού» έχουν διαφοροποιηθεί αρνητικά.

Αναγνωρίζεται ότι η πολιτική της εξυγίανσης ήταν μονόδρομος. Όμως οι συνταγές που υιοθετήθηκαν οδήγησαν εν μέρει στην ευημερία των αριθμών αλλά και στη συρρίκνωση της μεσαίας τάξης και τη φτωχοποίηση χιλιάδων συμπατριωτών μας. Υπογραμμίζεται ότι σήμερα πέραν των 200.000 συμπατριωτών μας είναι κάτω από το όριο της φτώχειας.

Επιπρόσθετα, σημειώνεται ότι πριν από τις αποφάσεις του Eurogroup τον Μάρτιο του 2013 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ήταν περίπου 25% του συνόλου ενώ αμέσως μετά ξεπέρασαν το 50%. Προφανώς σε αυτό συνέβαλε καθοριστικά και η βαθειά ύφεση. Σήμερα το ποσοστό αυτό εξακολουθεί να είναι σε πολύ ψηλά επίπεδα, γύρω στο 45,3%. Αυτό παραμένει ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της οικονομίας.

Ιδιωτικά συμφέροντα

Το κλείσιμο του Συνεργατισμού πριν μερικές εβδομάδες, το οποίο δεν ήταν αναπόφευκτο, εμπεριέχει τεράστιο δημόσιο κόστος. Αναμφισβήτητα, υπήρχαν πολύ σοβαρά προβλήματα τα οποία καθιστούσαν την επιβίωση του πολύ δύσκολη, αλλά όχι αδύνατη. Η κακοδιαχείριση των τελευταίων ετών συνέβαλε στο κλείσιμό του. Επιπρόσθετα, φαίνεται ότι δυστυχώς υπήρχε προειλημμένη απόφαση για το τελικό αποτέλεσμα.

Ταυτόχρονα από τις όλες διεργασίες εξυπηρετήθηκαν συγκεκριμένα ιδιωτικά συμφέροντα. Μπορεί η κρίση στην παιδεία και η σύγκρουση κυβέρνησης και των εκπαιδευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων να απέσπασαν τις τελευταίες εβδομάδες το ενδιαφέρον του κοινού, όμως τα όσα έλαβαν χώρα στον Συνεργατισμό και πολύ περισσότερο οι προεκτάσεις τους θα παραμείνουν ενώπιον μας.

Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι στην Κύπρο μετά την κατάρρευση του 2013 και παρά τους σημερινούς θετικούς δείκτες οικονομικής ανάκαμψης εξακολουθούν να επικρατούν εκείνα τα χαρακτηριστικά που συνέβαλαν στην καταστροφή: κακοδιαχείριση, διαπλοκή, διαφθορά, ιδιοτελείς προσεγγίσεις και αναξιοκρατία. Παράλληλα, ο λαϊκισμός εξακολουθεί να παραμένει κυρίαρχο στοιχείο του δημόσιου βίου. Οι πολίτες όχι μόνο διαισθάνονται τα αδιέξοδα αλλά και βιώνουν την έλλειψη προγραμματισμού και οράματος για τη διαχείριση των ζητημάτων που μας απασχολούν.

Προφανώς είναι επιβεβλημένο όπως αναστραφεί αυτή η αρνητική εικόνα. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε επαρκώς τους κανόνες λειτουργίας της Ευρωζώνης καθώς και το γεγονός ότι, είτε το θέλουμε είτε όχι, οι αγορές είναι αμείλικτες. Υπάρχουν ακόμα δύο στοιχεία τα οποία μας προβληματίζουν σοβαρά. Πρώτο, η Κύπρος ακόμα δεν έχει ένα ολοκληρωμένο οικονομικό υπόδειγμα. Είναι εκπληκτικό το ότι το ζήτημα αυτό δεν συζητείται επαρκώς.

Δεύτερο, το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα δεν φαίνεται ικανό να διαχειριστεί τις μεγάλες προκλήσεις. Αλλά και η πολύ βαθειά διηρημένη κοινωνία δεν φαίνεται έτοιμη να ανταποκριθεί με αξιώσεις σε αυτή τη μεγάλη πρόκληση. Εν ολίγοις, για να μην βρεθεί ξανά η χώρα μας ενώπιον νέων οδυνηρών εκπλήξεων επιβάλλεται να είμαστε προμηθείς και όχι επιμηθείς.