Κατενάτσιο από την Ρώμη σε Βρυξέλλες και αγορές

Την αντίδραση των Βρυξελλών αναμένει πλέον η Ρώμη μετά την συμφωνία για τον προϋπολογισμό, στην οποία κατέληξαν τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση Κόντε. Η συμφωνία αποτελεί «ανταρσία» για τις επιλογές του «ευρωιερατείου», η Ρώμη ωστόσο θεωρεί ότι είναι εντός πλαισίου και διαμηνύει ότι δεν επιθυμεί την σύγκρουση, παρότι όλα δείχνουν ότι η υφέρπουσα ένταση εξελίσσεται σε μετωπική σύγκρουση.

Σαλβίνι και Ντι Μάιο, μετά από έντονες διαβουλεύσεις, αλλά και τριβές με τον διορισμένο από τον πρόεδρο Ματαρέλα υπουργό Οικονομικών Τζοβάνι Τρία, κατέληξαν σε συμφωνία για προϋπολογισμό που προβλέπει έλλειμμα 2,4%, την ώρα που η Κομισιόν ζητά μείωση του ελλείμματος στο 1,6% του ΑΕΠ.

Εμμένοντας στις προεκλογικές δεσμεύσεις τους και στις προγραμματικές θέσεις τους, ο ηγέτης της Λέγκας και ο επικεφαλής των «Πεντάστερων» αγνόησαν τις επιταγές των Βρυξελλών και οδεύουν στην υλοποίηση του εθνικού προγράμματός τους. Ένα πρόγραμμα που συνοψίζεται στην  πολιτική πρότασή τους για μείωση του χρέους χωρίς λιτότητα.

«Στοιχηματίζουμε στην οικονομική ανάπτυξη» δήλωσε ο επικεφαλής του Κινήματος Πέντε Αστέρων, Λουίτζι Ντι Μάιο, προσθέτοντας ότι ο προϋπολογισμός για το 2019 είναι ο «προϋπολογισμός του λαού και των πολιτών που στο παρελθόν υπέφεραν και ταπεινώθηκαν από το κράτος». Είναι ωστόσο ένας προϋπολογισμός «ανταρσίας», ο οποίος αμφισβητεί τους «ευρωμανδαρίνους» και θέτει την Ρώμη σε τροχιά σύγκρουσης με την ΕΕ.

Το επιχείρημα των Ιταλών είναι ότι παραμένουν κάτω από το όριο του 3% και ότι με έλλειμμα 2,4% για τα επόμενα τρία χρόνια, έως το 2021, μέσω των επενδύσεων και της σταθεροποίησης της εσωτερικής κατανάλωσης θα μειώσουν τον λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ. Η ιταλική αντισυστημική κυβέρνηση, έχοντας δει τι έγινε στην Ελλάδα, αρνούνται ουσιαστικά να επιτρέψουν την «φτωχοποίηση» του ιταλικού λαού, μέσα από πολιτικές λιτότητας οι οποίες όχι μόνο δεν μειώνουν το χρέος, αντιθέτως αυξάνουν τον λόγο του προς το ΑΕΠ και οδηγούν μαθηματικά στα περίφημα σπιράλ των μνημονίων.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Με το άνοιγμα των χρηματιστηρίων το ευρώ υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο δύο εβδομάδων, ενώ την ίδια ώρα οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων εκτινάχθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο τριών εβδομάδων. Η μεγαλύτερη πίεση ασκήθηκε στα διετή ιταλικά ομόλογα, τα οποία είναι και τα πλέον ευαίσθητα σε πολιτικές αναταράξεις, άνοδο σημείωσαν όμως και οι αποδόσεις των ομολόγων μεγαλύτερης διάρκειας.

Στις 12:45 (ώρα Ελλάδας), η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου αναφοράς διαμορφώθηκε στο 3,170% από 2,888% που έκλεισε χθες. Την ίδια ώρα, η διαφορά απόδοσης μεταξύ των ιταλικών και γερμανικών ομολόγων διαμορφώθηκε στις 270 μονάδες βάσης. Στο χρηματιστήριο του Μιλάνου ο δείκτης FTSE Mib κατέγραψε απώλειες 3,66%, στις 20.724 μονάδες, παρασυρόμενος κυρίως από την πτώση των τραπεζικών μετοχών.

Αναλυτές της αγοράς εκτιμούν ότι ο στόχος για έλλειμμα 2,4% «δεν είναι συνεπής με μία βελτίωση του διαρθρωτικού δημοσιονομικού ισοζυγίου» και ότι η Ρώμη μπαίνει σε τροχιά σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες.  Σημειώνουν επίσης ότι δίνεται η εικόνα πως η αντισυστημική κυβέρνηση της Ιταλίας εγκαταλείπει την πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής και εκτιμούν ότι «αυτό μπορεί να μην αρέσει στους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης».

Αν και το έλλειμμα είναι εντός του ορίου του 3% του ΑΕΠ που επιβάλλει η ΕΕ, οι επενδυτές φέρονται να ανησυχούν, φοβούμενοι ότι η αντισυστημική ιταλική κυβέρνηση δεν δεσμεύεται για την αντιμετώπιση του τεράστιου χρέους της χώρας, το οποίο φτάνει στο 130% του ΑΕΠ και είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρωζώνη, μετά το ελληνικό. Σε απόλυτα ποσά ωστόσο, το ιταλικό χρέος είναι δυσθεώρητο.

Ενόχληση στις Βρυξέλλες

Η απόφαση της ιταλικής κυβέρνησης να αγνοήσει τις ευρωπαϊκές αξιώσεις έχει προκαλέσει δυσφορία στις Βρυξέλλες. Η πρώτη τοποθέτηση του αρμόδιου Επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί ήταν ωστόσο σχετικά διακριτική. Δεν υπάρχει κανένα κέρδος από μια αντιπαράθεση με την Ιταλία σε ό,τι αφορά τους δημοσιονομικούς στόχους της, είπε ο Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων, προσθέτοντας ότι ούτε η Ρώμη θα έχει κάποιο όφελος αν δεν τηρήσει τους κανόνες και δεν μειώσει το χρέος της.

Άφησε βεβαίως ανοιχτό το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων, καθώς θεωρητικά υπάρχει αυτή η δυνατότητα, αν οι Βρυξέλλες κρίνουν ότι ο ιταλικός προϋπολογισμός ξεφεύγει από τους κανόνες της ΕΕ. Ο ίδιος πάντως τάχθηκε κατά αυτού του μέτρου, ενόψει και των συζητήσεων που θα έχει την Δευτέρα στην σύνοδο των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης. Ανέφερε τέλος ότι μια απάντηση της Κομισιόν στην Ρώμη μπορεί να δοθεί πριν τα μέσα Οκτωβρίου.

Περισσότερο επικριτικός ήταν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και πρώην εκπρόσωπος του Μπερλουσκόνι,  Αντόνιο Ταγιάνι, ο οποίος έκανε λόγο για προϋπολογισμό που είναι εναντίον των πολιτών και απειλεί τις καταθέσεις των Ιταλών.  Ο ίδιος εκτίμησε ότι τα σχέδια της αντισυστημικής κυβέρνησης «δεν θα αυξήσουν την απασχόληση» και θα διευρύνουν τις διαφορές μεταξύ ιταλικού βορρά και νότου.

Με εμφανή στόχο να πλήξει την Λέγκα και να δημιουργήσει θέμα μεταξύ Σαλβίνι και Ντιμάιο ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ισχυρίστηκε ότι τα μέτρα που σχεδιάζει η κυβέρνηση «θα δημιουργήσουν πολλά προβλήματα στον Βορρά (της Ιταλίας) χωρίς να λύνουν προβλήματα στον Νότο».

The italian job

Στην Ιταλία, η απόφαση της κυβέρνησης για το έλλειμμα εκτιμάται ως μια νίκη του Σαλβίνι και του Ντι Μάιο έναντι του τεχνοκράτη υπουργού Οικονομικών Τζιοβάνι Τρία, τον οποίο μερίδα του τύπου έφερε έτοιμο να παραιτηθεί. Κάποια δημοσιεύματα μάλιστα αναφέρουν ότι υπήρξε παρέμβαση του προέδρου Ματαρέλλα, του οποίου άλλωστε αποτελεί προσωπική επιλογή.

Σημειώνεται ότι ο Τζιοβάνι Τρία επιδίωκε πρόβλεψη έως 1,6% για το έλλειμμα, κάτι που απαιτούν οι Βρυξέλλες και ουσιαστικά ανατρέπει το εθνικό πρόγραμμα αντιμετώπισης του χρέους που επιδιώκει η αντισυστημική κυβέρνηση. Η αρχική άποψη του Τρία προέβλεπε μία προοδευτική μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος που θα έφτανε σταδιακά στην απαίτηση των Βρυξελών.

Την ίδια ώρα το Bloomberg υποστηρίζει ότι «η Ιταλία θέτει σε κίνδυνο το ευρωπαϊκό εγχείρημα» και αναφέρεται στο εφιαλτικό σενάριο να χάσουν οι επενδυτές την πίστη τους ότι η ιταλική κυβέρνηση μπορεί να  ελέγξει το χρέος. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα φέρει την ευρωζώνη αντιμέτωπη με ένα τεράστιο δίλλημα: «Να επιβλέψει μία χωρίς προηγούμενο αναδιάρθρωση χρέους ή να επιτραπεί στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του ευρώ να αποχωρήσει από αυτό».  Σημειώνει ωστόσο ότι «η σκληρή πραγματικότητα μπορεί ακόμη να αναγκάσει την Ιταλία να ακολουθήσει τον δρόμο της σύνεσης».

Από την πλευρά τους πάντως οι ηγέτες των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση Κόντε διαμηνύουν ότι δεν έχουν στόχο μια μετωπική σύγκρουση με τις Βρυξέλλες. Σε ότι αφορά δε τις αγορές, ο Ντι Μάιο δηλώνει ότι δεν ανησυχεί για την αντίδρασή τους και ο Σαλβίνι ότι τελικά «οι αγορές θα συμφιλιωθούν με την πραγματικότητα».