Κομμένη στα δυό η Ευρώπη – Παίρνει θέση ο Σόιμπλε

Σε δυο στρατόπεδα έχει χωριστεί η Ευρώπη μπροστά στην κρίση που φέρνει η πανδημία, ενώ η εμφάνιση Σόιμπλε έριξε νέο λάδι στη φωτιά της αντιπαράθεσης για τα κορωνοομόλογα. Την ίδια ώρα πληθαίνουν παγκοσμίως οι φωνές για το βάθος της ύφεσης, καθώς και οι επισημάνσεις για τον κίνδυνο φτωχοποίησης κοινωνικών στρωμάτων και χωρών.

Με δισεκατομμύρια κατοίκους σε όλον τον κόσμο σε κατ’ οίκο περιορισμό και αναστολή μεγάλου μέρους, αν όχι του συνόλου, της παραγωγικής δραστηριότητας σε πολλές χώρες, η παγκόσμια οικονομία οδηγείται σε βαθιά ύφεση. Όπως ανέφερε μάλιστα, σε δηλώσεις του την Παρασκευή, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ντέιβιντ Μάλπας, η επερχόμενη ύφεση είναι «μεγάλη και παγκόσμια» και πιθανότατα θα πλήξει περισσότερο τις φτωχές και ευάλωτες χώρες.

Ο ίδιος ανέφερε ότι η Παγκόσμια Τράπεζα ετοιμάζεται να απαντήσει αποφασιστικά και «μαζικά, με προγράμματα στήριξης, ιδιαίτερα για τις φτωχές χώρες», συμπληρώνοντας ότι στα σχέδια του είναι να έχει σύντομα συνομιλίες με τους ηγέτες της Αιθιοπίας, της Κένυας και άλλων χωρών. Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν θα περιοριστεί στην ήδη χειμαζόμενη από την πείνα Αφρική.

Διατροφική κρίση στη Δυτική Ασία

Η πτώση της τιμής του πετρελαίου, εξαιτίας της παγκόσμιας ακινησίας, δημιουργεί πρόσθετους κινδύνους φτωχοποίησης πληθυσμού και στις αραβικές χώρες, πολλές από τις οποίες μαστίζονται από εμφύλιες συρράξεις ή μόλις έχουν βγει από αυτές. Μόλις την περασμένη Τετάρτη, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Δυτική Ασία (ESCWA) εκτίμησε ότι άλλοι 8,3 εκατομμύρια άνθρωποι στον αραβικό κόσμο κινδυνεύουν να περιπέσουν σε φτώχεια.

Η ίδια υπηρεσία προέβλεψε μάλιστα ότι αυτή η επέκταση της φτώχειας μπορεί «να αυξήσει τον αριθμό των υποσιτιζόμενων ανθρώπων κατά περίπου 2 εκατομμύρια». Σύμφωνα με την ESCWA, με βάση της τρέχουσες εκτιμήσεις, «συνολικά 101,4 εκατομμύρια άνθρωποι θα κατατάσσονται στην κατηγορία των φτωχών και 52 εκατομμύρια στην κατηγορία των υποσιτισμένων». Και φυσικά, αυτοί που είναι αναμενόμενο να πληγούν είναι οι ευάλωτες ομάδες, όπως οι γυναίκες και τα κορίτσια, αλλά και εκείνοι που απασχολούνται στην παραοικονομία, καθώς δεν έχουν πρόσβαση στα συστήματα πρόνοιας.

Συνεκτιμώντας το γεγονός, ότι η πανδημία διαταράσσει την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων με την μεγάλη εξάρτηση των αραβικών χωρών από τις εισαγωγές τροφίμων, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Δυτική Ασία κάνει λόγο για πλήγμα στην «τροφική ασφάλεια» των κατοίκων της περιοχής. Σημειώνει, ωστόσο, ότι στην ίδια περιοχή καταγράφονταν ήδη ζημίες περίπου 60 δισεκατομμυρίων, ετησίως, λόγω της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων.

Συμπληρώνει τέλος, ότι εάν μειώνονταν η απώλεια και η σπατάλη τροφίμων κατά 50%, τότε «το εισόδημα των νοικοκυριών θα μπορούσε να αυξηθεί κατά περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια και η διαθεσιμότητα τροφής θα βελτιωνόταν σημαντικά». Με το αντίστοιχο φυσικά όφελος στα εμπορικά ισοζύγια των χωρών της περιοχής.

Έκρηξη φτώχειας στη Βρετανία 

Η επερχόμενη φτώχεια δεν πλήττει όμως μόνον την Αφρική και τις χώρες του τρίτου κόσμου. Στη Βρετανία, η οποία μετά από μία δεκαετή και πλέον λιτότητα έχει να αντιμετωπίσει και τις συνέπειες της εξόδου από την ΕΕ, αρκετές οργανώσεις εκτιμούν ότι η πανδημία αυξάνει ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο για μια έκρηξη φτώχειας.

Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία, στο Ηνωμένο Βασίλειο πλήττονται από τη φτώχεια περισσότεροι από 14 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού. Ενδεικτικό για τη σοβαρότητα της κατάστασης που διαμορφώνεται είναι και το γεγονός ότι, τις δύο τελευταίες εβδομάδες, περίπου ένα εκατομμύριο Βρετανοί κατέθεσαν αιτήσεις για να λάβουν το “καθολικό εισόδημα”, μια βρετανική εκδοχή του ελάχιστου κοινωνικού εισοδήματος που θεσπίστηκε το 2013.

Ήδη, το Ίδρυμα Joseph Rowntree, το οποίο πολεμά τη φτώχεια, επισημαίνει την «επισφαλή κατάσταση μεγάλου μέρους του πληθυσμού και τις ελλείψεις της βρετανικής κοινωνικής ασφάλισης». Παραλλήλως, η Ομάδα Δράσης κατά της παιδικής φτώχειας (Child Poverty Action Group) αναφέρει ότι άτομα που δεν είχαν κάνει ποτέ χρήση των υπηρεσιών της πρόνοιας θα αναγκαστούν να το κάνουν και πολλοί ίσως βρεθούν άστεγοι.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 30% των παιδιών, δηλαδή περίπου 4,2 εκατομμύρια, ζουν σε συνθήκες φτώχειας και όπως σημειώνει το η Εθνική Ένωση Εκπαίδευσης το κλείσιμο των σχολείων έχει στερήσει σε πολλά από αυτά το μεσημεριανό γεύμα και έναν ζεστό και ασφαλή χώρο. Για «πρωτοφανή πρόκληση», καθώς εκατομμύρια Βρετανοί μπορεί να δυσκολεύονται να σιτιστούν κάνει λόγο και το Trussell Trust, το οποίο διαχειρίζεται 1.200 τράπεζες τροφίμων σε ολόκληρη τη χώρα.

Κομμένη στα δυο η ΕΕ 

Βρετανοί αναλυτές τονίζουν ότι παράλληλα με την υγειονομική κρίση η Βρετανία πληρώνει και τις συνέπειες της δεκαετούς λιτότητας, η οποία ακολούθησε την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Η κρίση αυτή άφησε το αρνητικό αποτύπωμά της και στις χώρες της Ευρωζώνης, ιδιαίτερα στον φτωχό ευρωπαϊκό νότο, φτωχοποιώντας μεγάλο τμήμα του πληθυσμού και θέτοντας άλλο τόσο σε επισφάλεια.

Η κρίση του 2008 μεγάλωσε όμως και τις ενδοκοινοτικές αντιθέσεις, δημιουργώντας στην πράξη μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων, η οποία συγκρούεται αυτές τις ημέρες για τον τρόπο αντιμετώπισης της οικονομικής καταστροφής που φέρνει η πανδημία. Οι έντονες διαφωνίες, οι οποίες επικεντρώνονται κυρίως στο ζήτημα της έκδοσης κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων, έχουν πάρει τον χαρακτήρα ανοιχτής αντιπαράθεσης Βορρά-Νότου, απειλώντας ακόμη και το ίδιο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Στο θέμα παρενέβη σήμερα και η Δανή φιλελεύθερη αντιπρόεδρος της Κομισιόν, αρμόδια για τον ανταγωνισμό, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, η οποία, αφού τόνισε ότι επέρχεται μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση στην ΕΕ, πρόσθεσε ότι τα “κορωνοομόλογα” είναι μια λύση για την αντιμετώπισή της και πρέπει να συζητηθούν «χωρίς ταμπού». Σε πλήρη αντίθεση με όσα είπε πριν μερικές ημέρες η πρώην υπουργός της Μέρκελ και νυν πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Βεστάγκερ εκτίμησε ότι «οι παλιές λύσεις (ΕΜΣ και μνημόνια) δεν θα λειτουργήσουν». Κράτησε έτσι ανοιχτό το θέμα της αμοιβαιοποίησης των χρεών, παρότι η Γερμανία δεν είναι διατεθειμένη να το δεχθεί, αλλά ούτε και να το συζητήσει στην συνεδρίαση του Eurogroup την Δευτέρα.

Και στο βάθος Σόιμπλε 

Η επίτροπος Ανταγωνισμού αντέκρουσε και το βασικό επιχείρημα του Βερολίνου, συμπληρώνοντας ότι η παρούσα κρίση είναι αποτέλεσμα μιας πανδημίας και δεν υπάρχει ο λεγόμενος “ηθικός κίνδυνος” να αποσταλεί λάθος μήνυμα σε άλλα κράτη μέλη σχτικά με την αλλαγή οικονομικής συμπεριφοράς. Υπέρ του κοινού δανεισμού των κρατών-μελών τάχθηκε και ο επίτροπος Oικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι. Χαρακτήρισε μάλιστα τα κορωνοομόλογα ως «εφάπαξ μέτρο ειδικού σκοπού» και εξέφρασε την εκτίμηση ότι η Γερμανία και άλλες χώρες του ευρωπαϊκού βορρά θα μπορούσαν να το δεχθούν.

Το Βερολίνο πάντως επιμένει στην αντίθεσή του και βγάζει μπροστά το “βαρύ πυροβολικό”, τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος, ούτε λίγο ούτε πολύ κατηγόρησε όσους ζητούν κοινά ομόλογα ότι αναζωπυρώνουν «από ισχυρογνωμοσύνη μια παλιά διαμάχη». Σε μια επιτομή κυνισμού, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Die Zeit, ο “αρχιτέκτονας” της λιτότητας και του “γερμανικού οικονομικού εθνικισμού” Σόιμπλε υπογραμμίζει ότι «ακόμη και στην κρίση, θα πρέπει όποιος παίρνει τις αποφάσεις να αναλαμβάνει τις ευθύνες για τις πιθανές συνέπειες».

Ζητά βεβαίως την «μεγαλύτερη δυνατή αλληλεγγύη» για τις πληττόμενες χώρες και παραπέμπει στην ατζέντα του eurogroup, δηλαδή στον ΕΜΣ, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την ΕΚΤ. Αυτό όμως σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει ότι “μαζί θα αρρωστήσουμε, αλλά χωριστά θα γιατρευτούμε”.