Λίγα στους λίγους, πολλά στους πολλούς – Συνταγή διάλυσης της ΕΕ

Οι συζητήσεις που διεξάγονται στις ημέρες μας στους κόλπους της Κομισιόν για το σχέδιο του μακροχρόνιου προϋπολογισμού 2021-2027 της ΕΕ, σύμφωνα με τη σχετική ειδησιογραφία, είναι δύσκολες, έντονες και αντιπαραθετικές μεταξύ των κρατών-μελών. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους:

• Πρώτον, το Βrexit θα προκαλέσει ένα σημαντικό έλλειμμα στη χρηματοδότηση των Ταμείων Συνοχής της ΕΕ, το οποίο η Γερμανία ως η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, δεν προτίθεται να καλύψει με αύξηση των εισφορών της στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
• Δεύτερον, το επταετές σχέδιο προϋπολογισμού που έχει προτείνει στα κράτη-μέλη η Κομισιόν ανέρχεται στο 1,11% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (1,1 τρισ. ευρώ) από 1% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος της ΕΕ σήμερα.

Αντίθετα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτείνει ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός να ανέλθει στο 1,3% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος και τα κράτη-μέλη της Νότιας και της Ανατολικής Ευρώπης διεκδικούν μεγαλύτερο προϋπολογισμό και ευνοϊκότερους όρους κατανομής γι΄αυτά, προκειμένου, κατά τα επόμενα επτά έτη, να προωθηθεί η συνοχή και η σύγκλιση των λιγότερο ανεπτυγμένων με τις ανεπτυγμένες χώρες της ΕΕ. Αυτό συμβαίνει διότι το χάσμα μεταξύ των νοτιοανατολικών και των βορειο-κεντρικών χωρών αυξήθηκε ανησυχητικά μετά τη δεκαετή οικονομική στασιμότητα και κρίση στην Ευρώπη.

Έτσι, στις σχετικές συνεδριάσεις οι νοτιοανατολικές χώρες της ΕΕ εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους στις προτάσεις της Κομισιόν, της Γερμανίας και της Φιλανδίας, οι οποίες υποστηρίζουν την μείωση του μεγέθους των κεφαλαίων στο Ταμείο Συνοχής, προτείνοντας τους όρους και τις προϋποθέσεις που θα καθορίζονται οι τομείς που θα πρέπει να διατίθενται οι συγκεκριμένοι πόροι.

Λιγότερα για τις φτωχότερες χώρες

Οι αντιπαραθέσεις αυτές, με αφορμή την κατάρτιση του προϋπολογισμού 2021-2027 της ΕΕ, σηματοδοτούν την κατεύθυνση κατανομής των ευρωπαϊκών πόρων, στο πλαίσιο της στρατηγικής επιλογής των πολλαπλών ταχυτήτων, όπου οι φτωχότερες χώρες θα λαμβάνουν λιγότερα και οι πλουσιότερες χώρες θα λαμβάνουν περισσότερους πόρους.

Από την άποψη αυτή αξίζει να σημειωθεί ότι η στρατηγική αυτή ευρωπαϊκή επιλογή των πολλαπλών ταχυτήτων που θεσμοθετήθηκε στην 60η επέτειο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος (Διακήρυξη της Ρώμης της 25/3/2017) υπονομεύει την ιδρυτική συνθήκη, με την έννοια της ενοποιητικής προοπτικής της ΕΕ τόσο στο επίπεδο της διεύρυνσης, όσο και στο επίπεδο της εμβάθυνσης.

Ουσιαστικά, οι εξελίξεις αυτές που παρατηρούνται στις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις με αφορμή την κατάρτιση του προϋπολογισμού 2021-2027, σηματοδοτώντας την εγκατάλειψη της αρχής της ισοτιμίας των κρατών-μελών και την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, εγκαθιδρύουν, μεταξύ των άλλων, στην πρακτική της ευρωπαϊκής λειτουργίας τις πολλαπλές ταχύτητες. Επίσης απομακρύνουν την χρηματοδότηση των επενδύσεων και της ανάπτυξης των νοτιοανατολικών κρατών-μελών της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

Όμως, με αυτόν τον τρόπο πυροδοτείται ο κίνδυνος να δημιουργηθούν στην ΕΕ συνθήκες συρρίκνωσης του ευρωπαϊκού πνεύματος και εμβάθυνσης της αποσύγκλισης μεταξύ των ανεπτυγμένων και των υπανάπτυκτων ή των αναπτυσσόμενων χωρών της Ανατολής, του Νότου και των Βαλκανίων.

Επιπλέον, πυροδοτείται ο κίνδυνος ενδυνάμωσης της προοπτικής αποδιάρθρωσης της Ένωσης (λιγότερη και όχι περισσότερη Ευρώπη) και συγκέντρωσης του ενδιαφέροντος βελτίωσης του επιπέδου ανταγωνιστικότητας των ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών οικονομιών (ομάδα χωρών της πρώτης ταχύτητας) στο διεθνές εμπόριο, με την ταυτόχρονη επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού των συγκεκριμένων χωρών της Ανατολής, του Νότου και των Βαλκανίων.

Εγκατάλειψη της ομοσπονδοποίησης

Παράλληλα, η στρατηγική της ομοσπονδοποίησης, της κοινωνικο-οικονομικής ολοκλήρωσης και της πολιτικής ένωσης της ΕΕ εγκαταλείπεται με τον πιο θεσμικό και πανηγυρικό τρόπο, δίνοντας τη θέση της στην Ευρώπη των πολλαπλών ταχυτήτων, προωθώντας την ετεροχρονισμένη ενσωμάτωση ομάδων χωρών σε διάφορους τομείς πολιτικής (άμυνα, ασφάλεια, μετανάστευση, κλπ.).

Στην κατεύθυνση αυτή, η Διακήρυξη της Ρώμης αναφέρει ότι «η ενότητα είναι αναγκαιότητα αλλά και ελεύθερη επιλογή…… να προχωρήσει η Ένωση ενωμένη με διαφορετικούς ρυθμούς και ένταση όπου χρειάζεται…..», με την έννοια ότι όποιο κράτος-μέλος μπορεί και θέλει θα ακολουθεί τα βήματα ενοποίησης, με όρους “συνταγματοποίησης” της κυρίαρχης και ομοιόμορφα ασκούμενης περιοριστικής πολιτικής.

Με άλλα λόγια, η στρατηγική αυτή επιλογή η οποία υλοποιείται και θα υλοποιηθεί και κατά τα επόμενα χρόνια, θα δημιουργήσει συνθήκες κατακερματισμού στην ΕΕ, διολίσθηση της Ευρώπης προς το μοντέλο του “σκληρού πυρήνα” και εγκαθίδρυσης του αναπτυξιακού προτύπου της “άνισης ανάπτυξης” και της αποσύγκλισης μεταξύ των βορειοκεντρικών και των νοτιοανατολικών κρατών-μελών.