Μέτρησε κανείς τις συνέπειες των κυρώσεων στην Ευρώπη;

Ποιο θα είναι το κόστος και οι συνέπειες των κυρώσεων και των μέτρων της Δύσης σε βάρος της Ρωσίας, είναι το ερώτημα που προκύπτει κυρίως για την Ευρώπη, αφού οι εμπορικές συναλλαγές ΗΠΑ-Ρωσίας είναι αμελητέες; Για να απαντήσει κανείς με σοβαρότητα και ακρίβεια θα πρέπει να περιμένει να δει τι από όλα αυτά που αναγγέλλουν καθημερινά οι ευρωπαϊκές ηγεσίες για να κερδίσουν τις εντυπώσεις, είναι εφαρμόσιμο και έχει πραγματικά κόστος. Ποια θα είναι η κατάληξη της ρωσικής εισβολής και το γενικότερο ψυχροπολεμικό κλίμα στην Ευρώπη.

Αλλά ας μείνουμε στις οικονομικές συνέπειες των κυρώσεων. Για παράδειγμα όταν η Γερμανίδα πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Λάιεν δήλωσε ότι «μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς το ρωσικό αέριο» ο Σύνδεσμος Γερμανικών Βιομηχάνων, απάντησε αμέσως, ότι η γερμανική βιομηχανία δεν μπορεί να ζήσει με ακριβές και εκρηκτικές τιμές ενέργειας και ότι δεν υπάρχει λύση αυτή τη στιγμή χωρίς το ρωσικό αέριο. Και πράγματι αυτό είναι αληθές, γι’ αυτό κανείς δεν ζήτησε να κλείσει ο αγωγός Nord stream 1.

Και από τον συγκεκριμένο δρόμο μεταφοράς δεν τροφοδοτείται μόνο η Γερμανία, αλλά και οι περισσότερες χώρες τις κεντρικής Ευρώπης. Και πρέπει να σημειώσουμε, ότι η ανάγκη να κατασκευαστεί και δεύτερος αγωγός διπλασιάζοντας τις ποσότητες, προέκυψε από την εξάντληση των αποθεμάτων της Νορβηγίας και της Ολλανδίας, ενώ και η βρετανική παραγωγή υπολογίζεται ότι θα φτάσει στο τέλος της, σε λίγα χρόνια.

Και δυστυχώς δεν υπάρχουν για την Ευρώπη σοβαρές σε ποσότητα και τιμή, εναλλακτικές ενεργειακές πηγές. Ακόμα το πετρέλαιο, εκτός του ότι οι τιμές του θα απογειωθούν, δεν μπορεί να καλύψει τις απώλειες, όταν πλέον μηχανές και γεννήτριες έχουν προσαρμοστεί στην χρήση φυσικού αερίου. Μπορούν μήπως να καλύψουν τις ανάγκες της ευρωπαϊκής οικονομίας οι ΗΠΑ με υγροποιημένο φυσικό αέριο που θα μεταφέρεται με πλοία;

Δεν είναι μόνον το φυσικό αέριο

Μπορεί αυτό το δεδομένο που περιγράψαμε να συμφέρει τους Αμερικανούς παραγωγούς και το διεθνές εφοπλιστικό λόμπι, πλην όμως, ούτε οι ποσότητες επαρκούν πολύ περισσότερο που το κόστος θα είναι πολύ μεγαλύτερο και θα απαιτήσει πλήθος επενδύσεων σε σταθμούς αποθήκευσης και αεριοποίησης, άσε που η προσφορά του είναι σχετικά μικρή καθώς η παραγωγή του είναι συγκεντρωμένη σε λίγα χέρια (ΗΠΑ, Ρωσία, Κατάρ, Αλγερία).

Πολλοί νομίζουν ότι οι εμπορικές σχέσεις της Ευρώπης με τη Ρωσία αρχίζουν και τελειώνουν στην ενέργεια. Μπορεί τα ρωσικά σιτηρά να είναι μόνο το 5% των εξαγωγών της Ρωσίας, αλλά πολύτιμα είναι τα μεταλλουργικά προϊόντα που εξάγει και κυρίως ο χαλκός και το κοβάλτιο. Η Κίνα απορροφά το 14,3% των ρωσικών εξαγωγών, ενώ μεγαλύτερος πελάτης της Ρωσίας στην ΕΕ είναι η Ολλανδία (10,3%), ακολουθούμενη από τη Γερμανία (4,65%) και την Ιταλία (4,1%). Μάλιστα σήμερα τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας, που έχουν μετατραπεί κυρίως σε ευρώ, ξεπερνούν τα 600 δισεκατομμύρια!

Επιπλέον σοβαρή αναμένεται η επίδραση από τη ρωσο-ουκρανική κρίση και στον αγροτικό τομέα, καθώς Ρωσία και Ουκρανία αντιπροσωπεύουν το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σίτου, το 20% των παγκόσμιων προμηθειών καλαμποκιού και το 80% των παγκόσμιων εξαγωγών ηλιελαίου. Επιπλέον, όπως ανέφεραν στις εκτιμήσεις τους εννέα αμερικανικοί επενδυτικοί οίκοι, οι στρεβλώσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού και οι κίνδυνοι χρεοκοπίας εταιρειών θα αυξηθούν εξαιτίας του γεωπολιτικού κινδύνου από τη Ρωσία-Ουκρανία.

Οι ευρωπαϊκές επενδύσεις στη Ρωσία

Τα τελευταία χρόνια που η ρωσική οικονομία σταθεροποιήθηκε και αναπτυσσόταν και ως δυναμική αγορά διαθέτοντας υψηλή τεχνογνωσία και ειδικευμένο βιομηχανικό δυναμικό, έγιναν εκεί μεγάλες ευρωπαϊκές, κατά κύριο λόγο, επενδύσεις από την Renault, τον όμιλο της Volkswagen και την Stellantis που δραστηριοποιούνται έντονα εκεί και έχουν μεγάλες μονάδες παραγωγής στην Ρωσία. Το γκρουπ Renault έχει την μεγαλύτερη έκθεση, καθώς διαθέτει το πλειοψηφικό πακέτο της AvtoVAZ, του κατασκευαστή δηλαδή των Lada που κυριαρχεί στην Ρωσία.

Το γκρουπ έχει δύο τεράστια εργοστάσια στην Ρωσία με την αγορά της χώρας να είναι η μεγαλύτερη μετά την Γαλλία. Η Volkswagen παράγει εκεί το Tiguan και το Polo, μαζί με το Skoda Rapid. Κατασκευάζει επίσης κινητήρες του Audi Q7 και Q8. Η συνολική παραγωγή της το 2021 ήταν 118.000 αυτοκίνητα με το ετήσιο δυναμικό να φθάνει στις 150.000 μονάδες. Τα οικονομικά συμφέροντα της Volkswagen ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ στο εργοστάσιο της Kaluga το οποίο άνοιξε το 2007 και πάνω από 2 δισ. ευρώ σε όλες τις δραστηριότητές της στην Ρωσία.

Το γκρουπ Stellantis έχει και αυτό εργοστάσιο στην Kaluga σε συνεργασία με την Mitsubishi. Μόλις τον περασμένο μήνα η εταιρία είχε ανακοινώσει ότι θα αρχίσει να εξάγει επαγγελματικά van από το εργοστάσιο της Ρωσίας. Το εργοστάσιο ξεκίνησε το 2017 και παράγει van με τα σήματα της Peugeot, Citroen και Opel. H Μercedes-Benz έχει επίσης επενδύσει πάνω από 250 εκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή εργοστασίου βόρεια της Μόσχας το οποίο κατασκευάζει E-Clas και κάποια SUV. Το εργοστάσιο ξεκίνησε το 2019 και απασχολεί πάνω από 1.000 εργάτες. Επίσης BMW έχει εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρονικών συστημάτων από το 1999.

Η ευρωπαϊκή Βαβέλ αγόμενη και φερόμενη

Η κρίση στις σχέσεις Ρωσίας-Δύσης καταδεικνύει περισσότερο από ποτέ ότι η ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου δεν μπορεί να διασφαλιστεί χωρίς τη Ρωσία, πόσω μάλλον εναντίον της. Ο αποκλεισμός της ως στρατηγική επιλογή των ΗΠΑ ενισχύει την αμερικανική ηγεμονία στην Ευρώπη σε όλα τα επίπεδα.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι ευθύνες ειδικά της Γαλλίας είναι μεγάλες, καθώς έχει λησμονηθεί το ιδρυτικό της δόγμα, την πρόσκληση του στρατηγού, Σαρλ ντε Γκολ, για μια Ευρώπη «από τον Ατλαντικό έως τα Ουράλια». Μια Ευρώπη δηλαδή που θα έθετε ως στόχο την ενσωμάτωση της Ρωσίας σε μια νέα αρχιτεκτονική που θα μετασχημάτιζε τη “σκοτεινή ήπειρο”. Πλην όμως κάθε μέρα που περνάει ο Εμμανουέλ Μακρόν αποδεικνύεται πολύ κατώτερος των περιστάσεων.

Θα είναι μεγάλο το πλήγμα απ’ τις συνέπειες των κυρώσεων για τη Ρωσία; Πριν κανείς προσπαθήσει να το υπολογίσει πρέπει να περιμένει να δει τι από όλα αυτά θα γίνουν πράξη και πόσες από τις κυρώσεις αποφευχθούν με πλάγιο τρόπο. Για παράδειγμα κάποιες από τις κυρώσεις είναι για τα μάτια του κόσμου όπως αυτή για πάγωμα των τραπεζικών λογαριασμών στο εξωτερικό του Πούτιν και του Λαβρόφ!

Οι συνέπειες των κυρώσεων στη Μόσχα

Όπως δήλωσε μάλιστα ο Ρώσος πρέσβης στην Ουάσινγκτον: «Οι κυρώσεις δεν θα λύσουν τίποτα σχετικά με τη Ρωσία. Είναι δύσκολο να φανταστώ ότι η Ουάσινγκτον πιστεύει πως η Μόσχα θα αλλάξει στάση υπό το καθεστώς των απειλών. Δεν θυμάμαι την τελευταία φορά που η χώρα μας έζησε χωρίς απαγορεύσεις από τον δυτικό κόσμο. Μάθαμε να εργαζόμαστε υπό αυτές τις συνθήκες και όχι μόνο να επιβιώνουμε, αλλά να αναπτύσσουμε τη χώρα μας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι κυρώσεις θα πλήξουν τις διεθνείς οικονομικές και ενεργειακές αγορές. Οι ΗΠΑ δεν θα μείνουν έξω από αυτό, καθώς οι πολίτες θα δουν την διαφορά στις τιμές». Διαφορά που έχει ήδη εμφανιστεί με το εκρηκτικό άλμα του πληθωρισμού στις ΗΠΑ 7,6% που τρόμαξε τον πρόεδρο Μπάιντεν.

Και η Ελλάδα; Έγκυροι αναλυτές προβλέπουν ότι η οικονομική μεγέθυνση στη χώρα για το 2022 αντί της αρχικά προβλεπόμενης 4-4,5% περίπου, θα συγκρατηθεί στην περιοχή του 1,5% από τις συνέπειες των κυρώσεων κι εξ αιτίας της κρίσης στις αγορές των καυσίμων και ορισμένων πρώτων υλών, στην αλυσίδα του τουρισμού, στο κόστος δανεισμού και μιας εύλογης καθυστέρησης σε επενδυτικά σχέδια.

Ο δε πληθωρισμός, από το 6,2% τον Ιανουάριο ίσως ανέβει στο 8-9% τους επόμενους μήνες καθώς επιβεβαιώνονται τα δυσμενέστερα σενάρια για τις τιμές της ενέργειας. Όλα αυτά μετά από μια μεγάλη κόπωση λόγω της πανδημίας προσθέτουν βάρος ασήκωτο για τη ρηχή ελληνική οικονομία πολύ δε περισσότερο που η κυβέρνηση δεν έχει σοβαρό σχέδιο και πρόθεση όπως είδαμε στη διαχείριση της πανδημίας, να χρησιμοποιήσει τα κατάλληλα όπλα για να προστατεύσει την κοινωνία.