Μικρομεσαίες επιχειρήσεις: Από την “ισχύ εν τη ενώσει” στην “ισχύ εν τη δικτυώσει”

Οι περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι προσωπικές και όχι εταιρίες κεφαλαίου, καθώς η ίδρυση και λειτουργία τους στηρίζεται στη δεκτικότητα του ατόμου να συμπράξει με κάποιον άλλο στο πλαίσιο ενός εταιρικού σχήματος ορίζοντας τα κριτήρια, τη μορφή και τους κανόνες που θα το διέπουν.

Ελάχιστες αναγκαίες προϋποθέσεις επιτυχίας είναι η συμπληρωματικότητα των ρόλων, η ανάδειξη ενός συντονιστή αντί των πολλών “αφεντάδων” και η δημιουργία ομάδας απαλλαγμένης από τα χαρακτηριστικά της αγέλης ή του ασκεριού. Και τούτο διότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος όταν ο ένας –συνήθως ο πιο ευσυνείδητος και αφιερωμένος στην κοινή προσπάθεια– θα δίνει τις μάχες του στην αγορά, ο άλλος να βολεύεται “τρώγοντας” από τις σάρκες της επιχείρησης ή εξυφαίνοντας σενάρια ιδιοποίησής της.

Η φιλία και η συγγένεια δεν αποτελούν προϋπόθεση μιας καλής συνεργασίας συνεπεία της οποίας, όμως, είναι δυνατό να προκύψουν τέτοιες σχέσεις. Σε κάθε περίπτωση, εφόσον κριθεί αναγκαίος ο συνεταιρισμός, στο τραπέζι του επιβάλλεται η κατάθεση –από κάθε εταίρο– των απαραίτητων “όπλων” (δεξιότητες, κεφάλαιο, σχέσεις) για τον “πόλεμο” με την αγορά, χωρίς συναισθηματικές παγίδες και περιττούς ηρωισμούς!

Αν δεν υπάρχει κοινό ή, έστω, κοντινό όραμα και στόχος των μελλοντικών εταίρων ως ελάχιστος κοινός παρονομαστής επιτυχίας του σχήματος, είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχουν τεθεί οι βάσεις αποτυχίας της εταιρικής επιχειρηματικής τους απόπειρας. Συνεπώς, εφιστάται η προσοχή στην επιλογή τους, η σαφής και γραπτή διατύπωση των όρων συνεργασίας και αποχώρησης, καθώς και η ρητή δέσμευση της τήρησής τους.

Διασφαλίζοντας μια κοινή γλώσσα επικοινωνίας χωρίς στεγανά, οι διαφωνίες οι οποίες αναπόφευκτα θα προκύπτουν κατά την ένταση της δουλειάς, επιβάλλεται να καταλήγουν σε μια πιο βελτιωμένη εκδοχή των απόψεων και όχι στην υιοθέτηση εκείνης του μετοχικά ισχυρότερου ή του εγωιστικότερου εταίρου.

“Σκληρός για να πετύχει”

Ως σκυταλοδρομία, γιατί περί αυτής πρόκειται, κάθε μέλος αναλαμβάνει την ευθύνη να “τρέξει” εκείνο το τμήμα διαδρομής στο οποίο έχει πλεονέκτημα προκειμένου να επιτευχθεί η άριστη επίδοση του συνόλου. Μια πολλά υποσχόμενη ομάδα δηλαδή, στην οποία όλοι έχουν παρόμοια εικόνα των εκάστοτε συνθηκών και της πραγματικής θέσης της εταιρίας αλλά και διάθεση ανάληψης του ίδιου βαθμού δέσμευσης.

Χωρίς να υπολείπεται κανείς τους, καταβάλλει προσπάθεια με αφοσίωση στους κοινούς στόχους και στη βάση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, του αλληλοσεβασμού και θαυμασμού (γιατί όχι), συνθέτοντας το αναγκαίο διαδραστικό αρμονικό σύνολο ικανοτήτων. Ένας τέτοιος συνεταιρισμός αποτελεί το ιδανικό σχήμα γι’ αυτό και συναντάται σπάνια δεδομένου ότι είναι πολύ “σκληρός για να πετύχει”.

Στην καθόλου σπάνια περίπτωση κατά την οποία δεν τηρηθούν οι “όρκοι” της συνεργασίας, ανεξάρτητα από αιτίες και αφορμές, η αποχώρηση είναι μονόδρομος προκειμένου να περιοριστούν οι συνέπειες. Γρήγορα λάθη και ποτέ τα ίδια συνιστούν μια συνταγή μέσω της οποίας είναι πολύ πιθανότερη και συντομότερη η επιτυχία χωρίς μεγάλες απώλειες από τις προηγούμενες αποτυχίες. Αν και φαίνεται ως πολλά υποσχόμενη διέξοδος επιχειρηματικής δραστηριότητας, είναι δυνατό να εξελιχθεί σε μια άβολη (ως και άκρως επιζήμια) κατάσταση για κάθε μετέχοντα στην προσπάθεια επιβεβαιώνοντας το ρητό “μοναχός σου χόρευε κι όσο θέλεις πήδα”!

Δύσκολες συγκυρίες για τις επιχειρήσεις

Στην παρούσα δύσκολη συγκυρία για τις μικρομεσαίες –όσες απέμειναν–επιχειρήσεις, η ανάγκη να κρατηθούν στην επιφάνεια αντιμετωπίστηκε με την πρόταση κάποιου να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις προκειμένου να γίνουν ανταγωνιστικές. Δηλαδή, ενώνοντας τα προβλήματά τους θα μπορούν να δώσουν λύση σε ένα άλλο κατά πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα στο οποίο θα προστεθεί κι εκείνο του μεταξύ των επιχειρηματιών συγχρωτισμού, της αποδοχής του ρόλου ενός εκάστου και του ομόρροπου συντονισμού τους.

Θέτοντάς το διαφορετικά, προτάθηκε μια στρατηγική του τύπου “ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι”, ή παρόμοια μ’ εκείνη της Πηνελόπης για την επικράτηση του πλέον επιδέξιου μνηστήρα που –στην προκειμένη περίπτωση– κινδυνεύει να μείνει μόνο με το τόξο στο χέρι απουσία του πολυμήχανου Οδυσσέα.

Λαμβάνοντας υπόψη τα προηγούμενα, ένα τέτοιο εγχείρημα φαντάζει από δύσκολο ως αδύνατο, πέραν του γεγονότος ότι η ανταγωνιστικότητα δεν βρίσκεται στο μέγεθος του σχήματος αλλά στην έλλειψη κουλτούρας καινοτομίας και διάχυσης της γνώσης που ο καθένας θα κρατά για πάρτη του.

Δεδομένης της πιεστικότητας του χρόνου, της ραγδαίας διόγκωσης των υποχρεώσεων και της αντικειμενικής πια αδυναμίας περικοπής δαπανών, μισθών, εισφορών κλπ., είναι πολύ πιθανή η εκποίησή τους και η συγκέντρωση –όσων έχουν ακόμη κάποια αξία– στα χέρια λίγων με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην αγορά και στην καταπονημένη από ολιγοπώλια και συντεχνίες κοινωνία. Καθώς, λοιπόν, “η ισχύς εν τη ενώσει” δεν επαρκεί, είτε γιατί “οι καιροί ου μενετοί”, είτε επειδή το επιχείρημα “toο big to fail” έχει πλειστάκις διαψευσθεί, καταλυτικό ρόλο μπορεί να παίξει η μεταξύ τους δικτύωση.

Το “win-win” και ο νόμος του Metcalfe

Μια στρατηγική και τακτική συνάμα που αφορά στην οικοδόμηση σχέσεων, στη λήψη και παραχώρηση συστάσεων αλλά και στη δημιουργία φήμης η οποία είναι δυνατό να έχει άμεσο αντίκτυπο στην επιχείρηση, ανάλογο με τον αριθμό των επαγγελματικών και κοινωνικών επαφών του επικεφαλής της· κατ’ αναλογία του νόμου του Metcalfe «ο αντίκτυπος ενός δικτύου ισούται με το τετράγωνο του πλήθους των κόμβων του». Ή θέτοντάς το διαφορετικά, η αξία του καθενός μεγαλώνει όσο απλώνει το δίκτυο των επικυρωμένων σχέσεών του.

Στον καιρό των δικτύων “η ισχύς εν τη δικτυώσει” μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματικότερη καθώς, όχι μόνο παρακάμπτονται μέσω αυτής η όποιες προσωπικές αντιπαλότητες και συγκρούσεις, αλλά τίθεται στη διάθεση κάθε κόμβου-επιχείρησης η πλεονάζουσα δυναμικότητα, η τεχνογνωσία κλπ., έτσι ώστε να μην απαιτείται πρόσθετος εξοπλισμός ή η εκ νέου ανακάλυψη του τροχού.

Η σχέση γίνεται “κερδίζω/κερδίζεις” (win-win) καθώς στηρίζεται στην αξιοπιστία και στην “τριφασική ενέργεια” που εκλύεται από τη μνήμη (θυμάσαι για να σε θυμούνται), τη γενναιοδωρία (δίνω+δίνεις=παίρνουμε) και την αμοιβαιότητα στα οφέλη (μοιράζεσαι). Έχοντας ως βάση το “ρεφενέ”, όποιος δικτυώνεται με μοναδικό του στόχο να πάρει ό,τι είναι εφικτό χωρίς να δώσει, εξοστρακίζεται από… φυγόκεντρες δυνάμεις μετά το πέρας του δοκιμαστικού του κύκλου.