Μισό βήμα με Ισραήλ για τον αγωγό EastMed

Οι προ ημερών εργασίες του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ και της Τριμερούς Συνόδου Κορυφής (με συμμετοχή και της Κυπριακής Δημοκρατίας) στη Θεσσαλονίκη, εδραίωσαν το κλίμα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, κατέληξαν σε επιμέρους συμφωνίες μελλοντικής συνεργασίας στους κλάδους των τηλεπικοινωνιών (οπτικές ίνες), της έρευνας-τεχνολογίας και του περιβάλλοντος (ύδατα και μονάδες αφαλάτωσης).

Ωστόσο, όπως είχαμε προβλέψει, η Αθήνα, η Λευκωσία και η Ιερουσαλήμ, πέραν των ευχολογίων και της καλλιέργειας εντυπώσεων, δεν έλαβαν συγκεκριμένες αποφάσεις για το μείζον θέμα του αγωγού φυσικού αερίου EastMed. Αν και για άλλη μια φορά οι τόνοι ήταν πανηγυρικοί και από όλες τις πλευρές δίδονται πολιτικές διαβεβαιώσεις ότι το έργο αποτελεί προτεραιότητα και είναι -τεχνικά και οικονομικά- εφικτό και βιώσιμο, στην πραγματικότητα τίποτα δεν προχώρησε.

Κατά την αισιόδοξη εκδοχή, πρόκειται για «μισό βήμα» και για διαδικασίες που θα απαιτήσουν αρκετό χρόνο. Εκκρεμεί η λήψη στρατηγικής απόφασης από το Ισραήλ για την εξαγωγική οδό του δικού του φυσικού αερίου που εξυπηρετεί τα συμφέροντά του. Κατά την απαισιόδοξη εκδοχή, πρόκειται για «μετέωρο βήμα» μέχρι να ξεκαθαριστεί (εκτός της στρατηγικής απόφασης), αν η ενδιαφερόμενη ελληνοϊταλική κοινοπραξία IGI Poseidon μπορεί να συγκεντρώσει τα κεφάλαια που –μαζί με συγχρηματοδότηση από την ΕΕ– θα επιτρέψουν τη λήψη οριστικών επενδυτικών αποφάσεων.

Με κλειστά χαρτιά ο Νετανιάχου

Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο αν ληφθεί υπόψη ότι η ίδια κοινοπραξία αντιμετωπίζει θετικά μια συνεργασία με τη Gazprom στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ώστε ο EastMed να συνδεθεί με τα χερσαία δίκτυα αγωγών. Εγκυρότατες διπλωματικές πηγές τονίζουν, ωστόσο, ότι πολύ πρόσφατα η Μόσχα διαμήνυσε στην Αθήνα πως η διμερής ενεργειακή συνεργασία δεν θα διευρυνθεί, χωρίς προηγούμενο ξεκαθάρισμα της κατάστασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις διατάξεις ανταγωνισμού.

Επί του πρακτέου, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κ. Νετανιάχου είναι ο σοβαρότερος όλων με τη χρήση μελετημένης διπλωματικής γλώσσας. Εκτίμησε μόνον πως «οι προκαταρκτικές μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι ένα πολλά υποσχόμενο έργο που θα μπορούσε να αποτελέσει επανάσταση». Απέφυγε δηλαδή να ανοίξει τα χαρτιά του και επιφυλάχθηκε, δια υποθετικών φράσεων και πλάγιου λόγου, να κρίνει τις τελικές εκθέσεις κι άλλα συνδεόμενα στοιχεία.

Η δε πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα κυρία Ιρίτ Μπεν Άμπα, είτε ηθελημένα είτε λόγω λεκτικού σφάλματος σε συνέντευξή της στο Αθηναϊκό Πρακτορείο, τόνισε –πιο ωμά– ότι «στο τέλος του χρόνου η εταιρεία θα παρουσιάσει αν το σχέδιο είναι βιώσιμο… Αν είναι, θα υπογραφεί συμφωνία και, σύμφωνα με τις προβλέψεις των Βρυξελλών, θα έχουμε το project ως το 2025».

Η Τριμερής Δήλωση

Η δήλωση της πρέσβεως έρχεται σε αντίθεση με τοποθέτηση του υπουργού Ενέργειας κ. Στάινιτς τον περασμένο Απρίλιο. Αν και «αλληθωρίζει» προς την Τουρκία, δεν είχε επικαλεστεί τις Βρυξέλλες, αλλά είχε πάρει πάνω του την πρόβλεψη περί EastMed το 2025, μολονότι οι ειδικοί θεωρούν εξωπραγματικό έναν τέτοιο χρονικό προσδιορισμό!

Όμως, με τη σειρά τους, όλες οι παραπάνω τοποθετήσεις βρίσκονται σε απόσταση από την Τριμερή Δήλωση που υπεγράφη στη Θεσσαλονίκη και δεν δόθηκε, στο σύνολό της, στη δημοσιότητα. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η ελληνική πλευρά πέτυχε να εντάξει στην Τριμερή Δήλωση τη σαφή διατύπωση περί κοινής υποστήριξης προς τον EastMed, έστω κι αν χαρακτηρίζεται ως «άλλος ένας διάδρομος αερίου» και όχι ως «αποκλειστικός». Επίσης, αναφέρεται η πολιτική απόφαση για την προετοιμασία Διακυβερνητικής Συμφωνίας.

Με μια πρώτη ανάγνωση, οι δεσμεύσεις της Τριμερούς Δήλωσης είναι ισχυρές και ελπιδοφόρες. Κατά τις ίδιες πηγές, όμως, εξαρτώνται από την αβέβαιη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και από τη συμμετοχή της Ιταλίας. Η ιταλική κυβέρνηση εξετάζει αλλαγή του ενεργειακού μίγματός της με μεγαλύτερη μελλοντική χρήση φυσικού αερίου, αλλά απέχει πολύ από τη λήψη οριστικών αποφάσεων.