Μύθοι και αλήθειες για την καινοτομία

Η καινοτομία ως προϊόν της δημιουργικής σκέψης του ανθρώπου αφορά «στην ανανέωση και μεγέθυνση του εύρους των προϊόντων, των υπηρεσιών και των αγορών τους, στην εγκαθίδρυση νέων μεθόδων παραγωγής, προσφοράς και διανομής, στην εισαγωγή αλλαγών στο μάνατζμεντ, στην οργανωτική δομή, στις συνθήκες εργασίας και στις δεξιότητες των εργαζομένων»* . Είναι το αποτέλεσμα της διαδικασίας μετεξέλιξης μιας νέας ιδέας ή εφεύρεσης σε προϊόν ή υπηρεσία που δημιουργεί αξία για την οποία εκδηλώνεται αγοραστικό ενδιαφέρον.

Δεν αναφέρεται σε οποιαδήποτε καινοφανή ιδέα ή επινόηση, αλλά μόνο τις επιδεχόμενες οικονομική και εμπορική αξιοποίηση πυροδοτώντας ένα ευρύτατο φάσμα συστηματικών αλλαγών σε τομείς ή λειτουργίες (χρηματοδότηση, τα επιχειρηματικά μοντέλα, οι νέες διαδικασίες και συστήματα παροχής υπηρεσιών ή εμπλοκής του πελάτη στη διαμόρφωση/παραγωγή του προϊόντος μέσω βιωματικής εμπειρίας κλπ.).

Η συχνή επίκληση της καινοτομίας, ειδικά από τους πολιτικούς, “επισκίασε” κι αυτή την επιχειρηματικότητα που σαν διαδικασία δημιουργίας της ιδέας ή εντοπισμού της ευκαιρίας και σύστασης της κατάλληλης επιχείρησης αξιοποίησής τους, είναι εκείνη η οποία τη διαβαθμίζει σε σταδιακή/βελτιωτική ή ριζική/ανατρεπτική! Επιπλέον, την έχει περιβάλλει με κάποιους μύθους οι οποίοι περιορίζουν -αν όχι και απωθούν- την εμπλοκή στην αέναη περιπέτεια αναζήτησής της κατά τους ρυθμούς που επιβάλλουν οι επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις ή και οι αλλαγές στις καταναλωτικές συμπεριφορές:

Μύθος 1ος: Αφορά στις νέες τεχνολογίες

Αλήθεια: Δεν υπάρχει κλάδος της οικονομίας που να μην επιδέχεται καινοφανή αντίληψη και ερμηνεία η οποία να οδηγεί σε οικονομικά ωφέλιμο προϊόν, υπηρεσία ή διαδικασία. Λείπουν οι δεξιότητες επιχειρηματικότητας για να διαπιστωθεί το πλήθος των ευκαιριών και η δυνατότητες εκμετάλλευσής τους**.

Μύθος 2ος: Πρέπει να έχεις κεφάλαιο

Αλήθεια: Κεφάλι που να “στροφάρει” και στερεοσκοπική όραση χρειάζεται ώστε να γίνονται αντιληπτές και κατανοητές οι διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες, τόσο σε ό,τι αφορά στην προσφορά, όσο και στις καταναλωτικές ανάγκες και τάσεις. Η συνταγή είναι “σκέψου καινοτομικά και δράσε επιχειρηματικά” διαφορετικά η δημιουργική σκέψη θα παραμείνει στο χώρο του …καφενείου αντί να βρεθεί στην αγορά ως πραγματική πρόταση αξίας. Κεφάλαιο βρίσκει εκείνος που μπορεί να υποστηρίξει μια άρτια τεκμηριωμένη επενδυτική πρόταση διαθέτοντας τις απαραίτητες δεξιότητες για την επιτυχή της έκβαση.

Μύθος 3ος: Απαιτεί έμπνευση και τύχη

Αλήθεια: Η έμπνευση μπορεί να μην έρθει ποτέ αλλά η τύχη εξαρτάται από τη δράση που προκαλεί η συστηματική και σε καθημερινή βάση αναζήτησή της· ο κύκλος έρευνα-πειραματισμός-μάθηση οδηγεί προς το “Εύρηκα!”. Όσο σημαντική είναι η τροφή και η κουλτούρα υγιεινής διατροφής για το σώμα άλλο τόσο είναι και η κουλτούρα καινοτομίας για την επιχείρηση· η αγνόησή τους καθιστά τοξικό και ευάλωτο τον οργανισμό. Εδώ δεν ισχύει το “αν είναι να ‘ρθει θε να ’ρθει”! Πρέπει να σπείρεις για να δρέψεις καρπούς!

Μύθος 4ος: Μια καλή καινοτομία σε “φτιάχνει”

Αλήθεια: Παρότι η λύση σε ένα πρόβλημα είναι δυνατό να προκαλέσει την επιχειρηματική εκκίνηση, δεν διασφαλίζει βιώσιμη πορεία στην επιχείρηση. Απαιτούνται περισσότερες νέες προτάσεις για τις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες και συνήθειες -εκτός των καινούριων που ανακύπτουν- συνεπεία των οποίων οι κύκλοι καινοτομίας καθίστανται ολοένα και μικρότεροι. Άκρως αναγκαία είναι και η συνεχής αναβάθμιση των δεξιοτήτων διαχείρισής τους προκειμένου να επιτευχθεί η αποτελεσματική ιδιοποίηση των ωφελειών, τόσο από την πλευρά του πελάτη, όσο και για την επιχείρηση με τον ανταγωνισμό της να καραδοκεί.

Μύθος 4ος: Πρέπει να την ευνοούν και οι περιστάσεις

Αλήθεια: Οι περιστάσεις ευνοούν όσους ονειρεύονται προετοιμαζόμενοι για την πραγματοποίηση των στόχων τους. Η προετοιμασία για το όνειρο είναι εκείνη που καθιστά ορατές τις ευκαιρίες πραγματοποίησής του! «Δεν υπάρχουν ούριοι άνεμοι για ‘κείνους που δεν έχουν λιμάνι προορισμού», όπως το έθεσε ο Σενέκας!

Μύθος 5ος: Η κυβέρνηση τη στηρίζει

Αλήθεια: Χρησιμοποιεί τον όρο καινοτομία για λόγους επικοινωνιακούς («κενοτομία») παρά ουσιώδεις όπως θα αποδείκνυε η υιοθέτησή της στη διακυβέρνηση της χώρας. Κομπάζοντας ότι «ηγείται της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης» ασκεί παρόμοια πολιτική με εκείνη της 2ης Βιομηχανικής Επανάστασης (ρουσφέτι, νεποτισμός, διαφθορά, σαθρές υποδομές, ελλείμματα: δημοσιονομικό, δικαιοσύνης και εμπιστοσύνης κλπ).

Παραβλέποντας ότι συνιστά κρίσιμη ικανότητα επιβίωσης για την κοινωνία και την κρατική μας υπόσταση, προερχόμενη από οποιονδήποτε, οποτεδήποτε, οπουδήποτε, από και προς κάθε κατεύθυνση. Προσδοκώμενη και από πολιτικούς εκλεγόμενους από την κοινωνία, οφείλοντας να κινούνται με τους ίδιους–τουλάχιστον- ρυθμούς με τους οποίους επέρχονται οι αλλαγές στο κοινωνικοοικονομικό και φυσικό περιβάλλον διευκολύνοντας τη μετάβαση προς τις πλέον βιώσιμες μορφές της.

Μύθος 6ος: Η ολιγαρχία ελέγχει τα πάντα με τα καρτέλ

Αλήθεια: Δίνει το χρίσμα στους πολιτικούς που εμείς θα ψηφίσουμε προκειμένου να τους χρησιμοποιεί προς όφελός της, χωρίς -μέχρι στιγμής- να έχει πλήρη έλεγχο της δημιουργικότητας/επινοητικότητας των εκτός του συστήματος εξουσίας, των ικανών να κινηθούν στα πέρατα του διαδικτύου με όρους διεθνούς ανταγωνισμού αναζητώντας χρηματοδότηση και νέες αγορές. Οι ολιγαρχίες και τα καρτέλ καλύπτουν την δυσκινησία τους ελέγχοντας την εξουσία αλλά εκτίθενται από την αλλεργία τους προς την καινοτομία. Συνεπώς, μόνο η ευελιξία του μικρού και η ρηξικέλευθη επινοητικότητά του μπορεί να του δώσει διέξοδο επιτυγχάνοντας και αυτή την ανατροπή τους, όπως δείχνει η οικονομική ιστορία σε αρκετές περιπτώσεις.

Οδεύοντας προς τη νέα μας σκλαβιά μέσω του αδιαλείπτως διευρυνόμενου χρέους, η καλλιέργεια της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας ως παραγώγου της αποτελεί την ικανή και αναγκαία συνθήκη ανάσχεσης της πορείας ικανοποιώντας τους δανειστές. Ελλείψει εθνικής στρατηγικής για τούτο, το βάρος πέφτει στις πλάτες του πολίτη και όσων φορέων δεν αποτελούν προσάρτημα των κυβερνήσεων, προκειμένου να αναδειχθούν νέας κοπής επιχειρηματίες και επιχειρήσεις ανοιχτού ορίζοντα με δεδηλωμένη διάθεση διάχυσης των ωφελειών της δράσης τους προς την κοινωνία-προμηθευτή τους με απαραίτητους πόρους.

Όσο θα συμπεριφερόμαστε ως αλεπούδες μεταξύ μας και σαν πρόβατα απέναντι στην ολιγαρχία που κινείται με Learjet, θα συνθλιβόμαστε σε τρένα της 2ης Βιομηχανικής Επανάστασης όντας αναλώσιμοι και χειραγωγούμενοι!

---

*ΕΕ, “Πράσινο Βιβλίο για την Καινοτομία” .

**Βλ. το βιβλίο “Πλοηγός στα αχαρτογράφητα νερά της επιχειρηματικότητας”, για μια εκτενέστερη ανάλυση