Νεοφιλελεύθερος ο Προϋπολογισμός με ψίχουλα για τους φτωχούς

Δεν υπάρχει οικονομική ισορροπία, ούτε δημοσιονομική υπευθυνότητα με παραγωγή 2,5% πρωτογενών πλεονασμάτων, υψηλότερα από το ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ 2,3% και έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών 7, 5% (το οποίο έλλειμμα ολόκληρη την περίοδο 2020-2024 της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι υψηλότατο!).

Η αλήθεια των πηγών για τα πρωτογενή πλεονάσματα μπορεί να φανεί με τον εξής απλό τρόπο: ΕΝΦΙΑ – μνημονιακός νόμος: Ο φόρος θεσπίστηκε το 2013 (ν.4223/2013 ΦΕΚ Α΄287/31.12.2013) κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, δηλαδή ΝΔ-ΠΑΣΟΚ – παράγει 2,3 δισ. ευρώ. Ο φορολογικός συντελεστής ΦΠΑ ανήλθε στο 24,0% κατ’ αρχάς με επιβολή μνημονιακού νόμου (1/6/2016, κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ). Σήμερα ο μέσος κανονικός συντελεστής ΦΠΑ της ΕΕ είναι στο 21,0%, πάνω από έξι ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερος από τον ελάχιστο κανονικό συντελεστή ΦΠΑ που απαιτείται από τον κανονισμό της ΕΕ.

Οι τρεις παραπάνω μονάδες του συντελεστή ΦΠΑ δίνουν, περίπου 600 με 650 εκατομμύρια ευρώ. Αν προστεθούν τα έσοδα από ΕΝΦΙΑ και τα παραπάνω έσοδα του ΦΠΑ ανέρχονται σε περίπου τρία δισ. ευρώ! Αν αφαιρεθούν από το εκτιμώμενο πρωτογενές πλεόνασμα των 6 δισ. ευρώ ή 2,5% του ΑΕΠ γίνεται αντιληπτό τι παράγει η πολιτική της κυβέρνησης. Γίνεται αντιληπτό πόσο μειώνονται τα έσοδα αν ο συντελεστής ΦΠΑ κινηθεί (μικρύνει) προς τον ελάχιστο κανονικό συντελεστή ΦΠΑ που απαιτείται από τον κανονισμό της ΕΕ (15,0%).

Εκτιμάται ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας για το 2024 θα ανέλθει στο 2,2%, ωθούμενη αποκλειστικά από την εγχώρια ζήτηση, ενώ οι καθαρές εξαγωγές επιβραδύνουν την ανάπτυξη. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα η συμβολή της εγχώριας ζήτησης στη μεγέθυνση του ΑΕΠ ανέρχεται το 2024 σε 2,5%. Η συνολική κατανάλωση συμβάλει με 2,5 ποσοστιαίες μονάδες (η ιδιωτική κατανάλωση κατά 1,65 και η δημόσια κατά 0,85%) και ο Ακαθάριστος Σχηματισμός Κεφαλαίου κατά 1,0%.

Μετά τις αυξήσεις του κατώτατου μισθού, η ιδιωτική κατανάλωση επωφελήθηκε από τη σχετικά ταχύτερη αύξηση των μισθών για τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα που τείνουν να έχουν μεγαλύτερη τάση για κατανάλωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος η μεταβολή σε ετήσια βάση του όγκου των λιανικών πωλήσεων τόσο το έτος 2023, όσο και το πρώτο οκτάμηνο του 2024 ήταν αρνητική. Αντίστοιχα -3,3% και -1,5%. Συνεπώς στην αύξηση των λιανικών πωλήσεων σε τρέχουσες τιμές, και συνεπώς του ΦΠΑ, συμβάλει ο πληθωρισμός. Επίσης στην αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης συμβάλλει και η αποταμίευση των νοικοκυριών που εξακολουθεί να κινείται σε αρνητικές τιμές.

• Οι επενδύσεις προβλέπεται να επιταχυνθούν περαιτέρω, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο κοντά στο 9% το 2025, καθώς η εφαρμογή του RRP (Ταμείο Ανάκαμψης Ανθεκτικότητας – ΤΑΑ) μετατοπίζεται όλο και περισσότερο από τις μεταρρυθμίσεις προς τις επενδύσεις και οι συνθήκες χρηματοδότησης βελτιώνονται.
• Το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων αναμένεται να αυξηθεί από 13,15 δισ. ευρώ το 2024 σε 14,1 δισ. ευρώ το 2025, πλέον των πόρων του δανειακού σκέλους του ΤΑΑ.

 Σύνολο ρυθμού μεγέθυνσης ΑΕΠ 2,1%

Παραθέτουμε τον ακόλουθο Πίνακα από την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού για το 2025 όπου παρατίθεται η διαχρονική εξέλιξη του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Είναι εμφανής η συνεισφορά των πόρων του ΤΑΑ από την περίοδο 2022- 2025. Συγκεκριμένα : 25,0%, 18,65%, 25,1%, 34,75% αντίστοιχα ανά έτος. Συνεπώς προκύπτουν τα εξής: Πρώτον, η αύξηση των δαπανών του ΠΔΕ προκύπτει από τους πόρους του ΤΑΑ το οποίο, ως γνωστό, τελειώνει το 2026! Δεύτερον παρά τα θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα το συγχρηματοδοτούμενο τμήμα παραμένει ουσιαστικά σταθερό αν δεν μειώνεται την ίδια περίοδο! Οι εθνικοί πόροι που διατίθενται εξακολουθούν να είναι ένα πολύ χαμηλό ποσοστό του συνόλου του ΠΔΕ.

 

Ενώ το υπουργείο Οικονομικών συνεχίζει να αναφέρεται μόνο στις εξαγωγές (και αυτές χωρίς κανένα διαχωρισμό μεταξύ αγαθών και υπηρεσιών) χωρίς να αναφέρεται και στις εισαγωγές που η συμβολή τους είναι πάντα αρνητική στη μεγέθυνση του ΑΕΠ, η Ευρωπαϊκή Ένωση μιλά – σωστά – για καθαρές εξαγωγές δηλαδή για την αλγεβρική διαφορά μεταξύ εξαγωγών και εισαγωγών η οποία συμμετέχει στη διαμόρφωση του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ οι καθαρές εξαγωγές το 2024 θα έχουν αρνητική συμμετοχή στο σχηματισμό του ΑΕΠ κατά -1,4%. Η ουσία είναι ότι το επιχείρημα της κυβέρνησης, του πρωθυπουργού και του υπουργού Οικονομικών ότι οι εξαγωγές καθοδηγούν τη μεγέθυνση του ΑΕΠ δεν ισχύει!

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να ειπωθεί ότι σειρά από στοιχεία για τους μισθούς, το διαθέσιμο εισόδημα και την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων (από Eurostat, ΟΟΣΑ, ΚΕΠΕ), αποκαλύπτουν με τον πιο οδυνηρό τρόπο ότι η μεγέθυνση του ΑΕΠ από μόνη της δεν λέει τίποτα. Όχι μόνο γιατί εκκινούμε από πολύ χαμηλότερη βάση, αλλά γιατί την ώρα που το ΑΕΠ “τρέχει” με κανονικούς ρυθμούς παραγωγικότητα και μισθοί ακολουθούν μπουσουλώντας. Πρόκειται για μεροληπτική κατανομή του εισοδήματος υπέρ των κερδών. Ακόμη και τα τελευταία έτη κατά τα οποία η Ελλάδα παρουσιάζει υψηλότερο ρυθμό μεγέθυνσης οι πραγματικές και ονομαστικές αμοιβές και η παραγωγικότητα υπολείπονται από τις αντίστοιχες στην ΕΕ-27 και στην Ευρωζώνη, όπως φαίνεται από τα στοιχεία των πινάκων που ακολουθούν.

Ονομαστικές και πραγματικές αυξήσεις 

Οι ονομαστικές και πραγματικές αυξήσεις ανά εργαζόμενο στην Ελλάδα τα δύο τελευταία έτη είναι χαμηλότερες από τις αντίστοιχες (μέσο όρο ) των χωρών της Ευρωζώνης και της ΕΕ-27, όπως φαίνεται από τους δύο πίνακες που ακολουθούν, παρά τη μεγαλύτερη αύξηση του ρυθμού ΑΕΠ (Πηγή: Στατιστικό Παράρτημα των Φθινοπωρινών Προβλέψεων 2024 της ΕΕ).

 

Το 2024 τα έσοδα από φόρους προβλέπεται να είναι υψηλότερα κατά 3,7 δισ. σε σχέση με τον Προϋπολογισμό. Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών η αύξηση αυτή οφείλεται:

• Ένα δισ. παραπάνω είναι τα έσοδα από τον ΦΠΑ, που είναι το αποτέλεσμα του περιορισμού της φοροδιαφυγής και της επέκτασης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, καθώς τόσο η κατανάλωση όσο και ο πληθωρισμός δεν διαφέρουν σημαντικά από αυτά που προέβλεπε ο Προϋπολογισμός του 2024 (διαφέρουν: ιδιωτική κατανάλωση 1,7% από 1,3%% και πληθωρισμός 2,8% από 2,6%).
• Ένα δισ. επίσης είναι η αύξηση των εσόδων από τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων που οφείλεται στη μείωση της ανεργίας και την αύξηση των μισθών (τα έσοδα από τη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών είχαν ήδη περιληφθεί στο στόχο του 2024).

Είναι ενδεικτικό ότι η αύξηση των αμοιβών το 2024 υπολογίζεται σε 5,2% το 2024 έναντι 3,8% που προέβλεπε ο Προϋπολογισμός. Δηλαδή η αύξηση της απασχόλησης κατά 0,8% πόσα φορολογικά έσοδα επέφερε… και πόσα αντίστοιχα η αύξηση των αμοιβών που οδήγησε σε αλλαγή φορολογικής κλίμακας αυξάνοντας τη φορολογική επιβάρυνση…

• 1,15 δισ. επιπλέον είναι η αύξηση των εσόδων από τα νομικά πρόσωπα (εταιρείες), που είναι επίσης αποτέλεσμα των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, και την έκτακτη εισφορά στα διυλιστήρια που ήταν 300 εκατ. (χρειάζεται στοιχεία που να δείχνουν τη μεγαλύτερη σύλληψη της φοροδιαφυγής από επιχειρήσεις! Μάλιστα στοιχεία πειστικά, διαφορετικά δεν μπορεί να γίνουν πιστευτές αυτές οι εξηγήσεις).

Προϋπολογισμός: Απασχόληση και πληθωρισμός

Η εικόνα του μεγέθους της αποταμίευσης είναι χαρακτηριστική των βασικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας. Παραθέτω εδώ μόνο τα μεγέθη της αποταμίευσης σε Ελλάδα και ΕΕ-27 (Πηγή: Φθινοπωρινές Προβλέψεις ΕΕ Νοέμβριος 2024).

Το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε στο 54,9% (άτομα ηλικίας 15-74 ετών) σε εποχικά προσαρμοσμένους όρους το δεύτερο τρίμηνο του 2024, αλλά παραμένει ένα από τα χαμηλότερα στην ΕΕ [σημείωση: Η απόκλιση από το μέσο όρο της ΕΕ-27 υπερβαίνει τις 10 ποσοστιαίες μονάδες]. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 9,5% τον Αύγουστο, αν και παραμένει ένα από τα υψηλότερα στην ΕΕ [σημείωση: Ο μέσος όρος του ποσοστού ανεργία της ΕΕ-27 ήταν 5,9% , το Σεπτέμβριο 2024, ενώ στην Ελλάδα αντίστοιχα ήταν 9,3%, το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μετά την Ισπανία, 11,2%].

Ο συνολικός πληθωρισμός ήταν κατά μέσο όρο 3,1% σε ετήσια βάση το τρίτο τρίμηνο του 2024, περίπου 1 π.μ. πάνω από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Ο αποπληθωρισμός περιορίστηκε από την επιτάχυνση των τιμών των υπηρεσιών, τον αντίκτυπο των πλημμυρών του 2023 στις τιμές των τροφίμων και την πρόσφατη άνοδο των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Ο πληθωρισμός αναμένεται να συνεχίσει την πτώση του το τελευταίο τρίμηνο του 2024, αλλά οι μισθολογικές πιέσεις που τροφοδοτούνται από τις αυξανόμενες ελλείψεις εργατικού δυναμικού και τις αυξήσεις του κατώτατου μισθού αναμένεται να ασκήσουν ανοδική πίεση στις τιμές στο μέλλον.

Ο συνολικός πληθωρισμός προβλέπεται σε 3,0%, 2,4% και 1,9% το 2024, το 2025 και το 2026, αντίστοιχα. Ο πληθωρισμός χωρίς την ενέργεια και τα τρόφιμα προβλέπεται να παραμείνει υψηλότερος στον προβλεπόμενο ορίζοντα, στο 3,4%, 2,7% και 2,0% το 2024, το 2025 και το 2026, αντίστοιχα. Η παραγωγικότητα εργασίας εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 1,0% στην Ελλάδα, και κατά 1,1% στην ΕΕ-27.

ΑΕΠ και επενδύσεις

Το 2025 ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα είναι 2,3%. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΕΕ είναι πάλι η εγχώρια ζήτηση που θα προσφέρει 2,7% στη μεγέθυνση (συνολική κατανάλωση 1,6% Ακαθάριστος Σχηματισμός Πάγιου Κεφαλαίου 1,1%), ενώ οι καθαρές εξαγωγές θα συμμετέχουν για ακόμη μια φορά αρνητικά στη μεγέθυνση κατά -0,4%! Η ιδιωτική κατανάλωση πάλι θα δώσει τον τόνο υποστηριζόμενη από τις αυξήσεις των αμοιβών εργασίας και τον τουρισμό, αλλά ο ρυθμός θα είναι μικρότερος 1.6% από το προηγούμενο έτος 1,7%. Επίσης η δημόσια κατανάλωση θα μείνει στάσιμη 0%, από 0,4% το 2024.

Οι επενδύσεις προβλέπεται να επιταχυνθούν περαιτέρω, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο κοντά στο 9% το 2025, καθώς η εφαρμογή του RRP (ΤΑΑ) μετατοπίζεται όλο και περισσότερο από τις μεταρρυθμίσεις προς τις επενδύσεις και οι συνθήκες χρηματοδότησης βελτιώνονται (δες Πίνακα 1).

Η αύξηση των εισαγωγών προβλέπεται να παραμείνει ισχυρή, δεδομένου του υψηλού εισαγωγικού περιεχομένου των επενδύσεων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Στατιστικού Παραρτήματος της Έκθεσης για τις Φθινοπωρινές Προβλέψεις της ΕΕ, η εξέλιξη του Ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδος, είναι η ακόλουθη:

Οι αρνητικές εξελίξεις προφανώς οφείλονται στην ακολουθούμενη οικονομική πολιτική, διότι παρά τη μείωση των τιμών της ενέργειας τα ελλείμματα εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλά και θα συνεχίσουν να είναι υψηλά και το 2025, σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΕΕ, για τον απλό λόγο ότι θα συνεχίσουν να αυξάνουν οι εισαγωγές δεδομένου ότι μεγάλο μέρος των πόρων του ΤΑΑ για την πράσινη ανάπτυξη και την ψηφιοποίηση της οικονομίας εκρέουν προς τις χώρες-παραγωγούς αυτών των κεφαλαιουχικών και τεχνολογικών μηχανημάτων.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία το εισαγωγικό περιεχόμενο στην ελληνική βιομηχανία υπερβαίνει το 30-35%. Χειρότερες είναι οι εξελίξεις στο εμπορικό ισοζύγιο αγαθών της χώρας που δείχνουν τη διαφορά σε σχέση με την ΕΕ-27, (Δες Πίνακα που ακολουθεί):

Κλασικός μητσοτακικός Προϋπολογισμός… 

Με απλά λόγια είναι ένας ακόμα κλασικός προϋπολογισμός Μητσοτάκη-Χατζηδάκη. Δίνει μικρές αυξήσεις αμοιβών σε διάφορες κοινωνικές ομάδες, στη βάση ότι καλυτερεύουν τα μακροοικονομικά στοιχεία τα τελευταία έτη. Όλοι οι προϋπολογισμοί της κυβέρνησης ΝΔ δεν ανταποκρίνονται καθόλου στις κοινωνικές ανάγκες των πολιτών. Ωστόσο, δεν ανταποκρίνονται οι προϋπολογισμοί ούτε στις ανάγκες της οικονομίας.

Προτάσσεται, επομένως, η υπέρμετρη δημοσιονομική πειθαρχία, για να προκύψουν τα απαραίτητα πλεονάσματα, στην υπηρεσία της θεωρίας ότι μεγέθυνση της οικονομίας θα προέλθει από την αύξηση του πλούτου των ολίγων, οι οποίοι στη συνέχεια θα διαχύσουν μέρος αυτού του πλούτου προς του κάτω. Στο υπόδειγμα αυτό είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι οι πλούσιοι θα γίνουν πλουσιότεροι και οι φτωχοί, φτωχότεροι, ή τουλάχιστον να παραμένουν στο ίδιο επίπεδο παίρνοντας το αντίδωρο των 5 ή 15 ευρώ.