Ο ακήρυχτος οικονομικός πόλεμος – Η Δύση εγείρει εμπόδια στην Κίνα

Ένα παγκόσμιο οικονομικό κραχ δεν θα αφήσει τίποτε όρθιο. Από τη μια το παγκόσμιο χρέος είναι γύρω στα 215 τρισ. δολ. (300% του παγκόσμιου ΑΕΠ) και από την άλλη η φούσκα των χρηματαγορών είναι 20 φορές μεγαλύτερη από το παγκόσμιο ΑΕΠ (74 τρισ. δολάρια ετησίως), δεδομένου ότι ο τζίρος της είναι γύρω στα 1500 τρισ. δολ. Η πραγματικότητα αυτή οδηγεί τους οικονομολόγους που σκέφτονται έξω από το κουτί, πως η μόνη διέξοδος, εκτός από ένα παγκόσμιο πόλεμο, είναι μια νέα τεχνολογική επανάσταση με αλλαγή παραδείγματος (paradigm shift).

Αυτή μπορεί να διασώσει και πάλι τον καπιταλισμό και να τον οδηγήσει σε μια νέα φάση, στην 4η Παραγωγική Επανάσταση των Σκεπτόμενων και Αυτο-παραγόμενων Μηχανών (προηγήθηκαν οι δύο βιομηχανικές και η ψηφιακή της πληροφορίας). Βέβαια, ο παγκόσμιος πόλεμος ήδη διεξάγεται, μόνο που δεν είναι συμβατικός με όπλα, αλλά εμπορικός, μεταμοντέρνος. Όλοι πολεμούν με όλους, με πρόστιμα, με κυρώσεις, με αποκλεισμούς, με βιομηχανική κατασκοπεία, με δορυφόρους που υποκλέπτουν επικοινωνίες, με εκατομμύρια θύματα εργαζομένων και ανέργων, με απώλεια δημόσιας περιουσίας και εθνικών πόρων.

Οι δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία, στο Ιράν, στη Βόρειο Κορέα, το Brexit, η κόντρα Βορρά-Νότου στην ΕΕ, η διαμάχη Ουάσιγκτον-Βερολίνου με τα τερατώδη πρόστιμα (Apple 14 δισ. ευρώ, Deutsche Bank 15, VW κ.ά.), το μπλοκάρισμα των χαρτών της Google από τη Νότια Κορέα, αλλά και το γεγονός ότι η Tencent Holdings, η εταιρεία videogames με τη μεγαλύτερη κεφαλαιοποίηση (5,3 δισ. δολ.) υποχρεώνεται σε εγγύηση της αυτονομίας των εταιρειών που αγοράζει, είναι εκφάνσεις αυτού του γεωοικονομικού πολέμου.

Τα μέτωπα είναι παντού και οι μάχες λυσσαλέες με πραγματικά θύματα (η χρηματο-οικονομική κρίση του 2008 κόστισε 30 εκατ. θέσεις εργασίας). Βέβαια, ο φόβος και ο τρόμος όλων είναι η Κίνα, η οποία με την υψηλή ρευστότητα που διαθέτει αγοράζει ό,τι κινείται, τόσο σε επίπεδο πρώτων υλών (Αφρική, Λατινική Αμερική κ.ά.), όσο και σε τεχνολογικούς τομείς, στους οποίους υστερεί.

Ο εν εξελίξει οικονομικός πόλεμος

Το 2016 η Κίνα ήταν ο πρώτος ξένος επενδυτής στην Γερμανία (20 και 22,4 δισ. δολ. 2015 και 2016 αντίστοιχα). Έκανε δύο εξαγορές γερμανικών εταιριών υψηλής τεχνολογίας μέσω επενδυτικών funds, της Aixtron που παράγει ημιαγωγούς (ειδικούς κρυστάλλους που είναι απαραίτητοι για την κατασκευή τρανζίστορ και ηλεκτρονικών κυκλωμάτων για τους υπολογιστές) και της Kuka που φτιάχνει ρομπότ.

Αυτές οι εξαγορές σόκαραν τους δυτικούς παίκτες, οι οποίοι αντιλαμβάνονται πως με ετήσιες εξαγορές πάνω από 100 δισ. δολ. το χρόνο, η Κίνα θα τα πάρει όλα. Εμβληματικές κινέζικες επενδύσεις έγιναν στη σουηδική Volvo, στην βρετανική Lotus, στην ιταλική Pirelli, στο γαλλικό Club Med και το λιμάνι του Πειραιά (67%) κ.ο.κ.. Η ορμή των Κινέζων επενδυτών είναι τέτοια που υποχρέωσαν τον προηγούμενο Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ να εμποδίσει τον κινέζικο όμιλο ξενοδοχείων Jin Jiang να αποσπάσει την πλειοψηφία στην αλυσίδα Accor και την Βρετανίδα πρωθυπουργό Τερέζα Μέι να καθυστερήσει όσο μπορούσε μια κινέζικη επένδυση σε πυρηνικό εργοστάσιο.

Έτσι, η γραμμή άμυνας των δυτικών που διαμορφώνουν οι Αμερικανοί, προχώρησαν σε ένα ιδιότυπο νέο-προστατευτισμό. Η Επιτροπή Ξένων Επενδύσεων στις ΗΠΑ (Committee on Foreign Investment in the US – CFIUS) έκανε ένα διάβημα στην Aixtron, διατυπώνοντας «ανησυχίες για ζητήματα αμερικάνικης εθνικής ασφάλειας». Οι Νew Υork Times κάνουν ρεπορτάζ για αθέμιτες εξαγορές, καθώς πίσω από τα κινέζικα funds κρύβονται κρατικές εταιρείες και κεφάλαια.

Επισημαίνεται πως αντίστοιχες εξαγορές απαγορεύονται στους δυτικούς στην Κίνα. Η Wall Street Journal επεσήμανε την συστηματική εμπλοκή της Αμερικανικής Επιτροπής Ξένων Επενδύσεων στη ματαίωση μεγάλων διεθνών συμφωνιών, όπως αυτό των 2,8 δισ. δολ. της Royal Philips NV που είχε συμφωνήσει το 2015 να πουλήσει το κομμάτι του φωτισμού σε Κινέζο επενδυτή. Οι Κινέζοι απάντησαν με μια κίνηση ματ. Μετοχοποιούν χρέος κινεζικών εταιρειών ύψους 120 τρισ. κινεζικών γουάν, δηλαδή 18 τρισ. δολ, γεγονός που επιτρέπει την άμεση ιδιωτικοποίησή τους. Έτσι και τις εταιρείες τους απαλλάσσουν από τραπεζικά βάρη και αφαιρούν το επιχείρημα της κρατικής στήριξης, ιδιωτικοποιώντας τες!

Η δραματική έκκληση Έτινγκερ

Ο αρμόδιος Επίτροπος για τον Προϋπολογισμό της ΕΕ, Γκούντερ Έτινγκερ, το φθινόπωρο του 2017 έκανε μια δραματική έκκληση προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αποσύρουν τις προτάσεις τους για την περικοπή σχεδόν 500 εκατ. ευρώ από το μεγαλύτερο ερευνητικό πρόγραμμα Horizon 2020, ύψους 80 δισ. ευρώ. Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2014 και αποβλέπει να το τοποθετήσει την ΕΕ στην αιχμή της παγκόσμιας έρευνας και τεχνολογίας, προσδίδοντάς της ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας.

Στο πλαίσιο της μείωσης των δαπανών κατά 1,7 δισ. ευρώ, έχουν προταθεί, επίσης, περικοπές 46 εκατ. από τα προγράμματα δορυφορικής πλοήγησης Galileo και Egnos, 33 εκατ. από το έργο πυρηνικής σύντηξης ITER και 20 εκατ. από το πρόγραμμα Copernicus. Ο Έτινγκερ θύμισε στους Ευρωπαίους ότι με τις περικοπές απομακρύνονται από το στόχο επενδύσεων 3% του ΑΕΠ στην έρευνα, καθώς τώρα η ΕΕ είναι καθηλωμένη στο 2%. Το κλίμα λιτότητας έχει προκαλέσει προβληματισμό. Η αγωνία για τα ερευνητικά προγράμματα είναι μεγάλη, όχι μόνο στο επίπεδο των επιστημόνων που πληρώνονται από αυτά, αλλά και στους ιδιώτες επενδυτές που συμμετέχουν με δικά τους κεφάλαια σε προγράμματα όπως το Horizon 2020.