Ο απολογισμός των Μνημονίων – Το εξωραϊστικό αφήγημα ή τα νούμερα;

Mε την ευκαιρία της συνταξιοδότησης των αρχιτεκτόνων των ελληνικών προγραμμάτων (Τράα και Τόμσεν), αλλά και της συμπλήρωσης δέκα ετών από την έναρξη τους, θα μπορούσε να γίνει ένας ουσιαστικός απολογισμός των μνημονίων, των δράσεων και παρεμβάσεων τους στην ελληνική οικονομία. Με μια ποσοτική αξιολόγηση, όλο αυτό το πανηγυρικό κλίμα, θα μπορούσε να συνοδευτεί και να τεκμηριωθεί με μια σειρά οικονομικών επιχειρημάτων που θα πείσουν εαυτούς και αλλήλους ότι τα Μνημόνια αποτέλεσαν μια μεγάλη επιτυχία και όχι μια μεγάλη μπλόφα.

Μέχρι στιγμής βέβαια αντί απολογισμού ο δημόσιος διάλογος τροφοδοτείται από την ειδησεογραφία της “κλειδαρότρυπας”, με επιχειρήματα επιπέδου ελληνικής φαρσοκωμωδίας της δεκαετίας του 1980. Αντί λοιπόν να έχουμε έναν ουσιαστικό απολογισμό έχουμε ιστορίες με “φίδια” και με μπλόφες. Ιστορίες όπου οι συνηθισμένοι πρόθυμοι προσπαθούν να παράγουν εξιλαστήρια θύματα από την μικροπολιτική επιχειρηματολογία.

Επιχειρήματα του επιπέδου ότι το δεύτερο Μνημόνιο δεν ήταν επιτυχές, διότι ο Σαμαράς δεν προώθησε όπως έπρεπε τις μεταρρυθμίσεις και επιπλέον έκανε υφυπουργό τον Γιακουμάτο, ή ότι ο Βαρουφάκης αντήλλαξε υπαινικτικές και προσβλητικές κουβέντες με τον Σόιμπλε και ο τελευταίος σκέφτηκε μήπως μας εκδιώξει από την Ευρωζώνη. Όλη αυτή η παιδαριώδης μυθιστοριογραφία θυμίζει, ούτε λίγο ούτε πολύ, τα επιχειρήματα που αναπτύσσονταν στον Τύπο το χρονικό διάστημα πριν το Brexit.

Ποιος δεν θυμάται τις αποκλειστικές πληροφορίες και τις ανταποκρίσεις για τα άδεια ράφια στο Λονδίνο και τους κλαυθμούς και οδυρμούς των Εγγλέζων όταν ικέτευαν να παραμείνουν στην ΟΝΕ; Σήμερα, δέκα χρόνια μετά την έναρξη του κύκλου των Μνημονίων και οκτώ χρόνια μετά την αναδιάρθρωση του χρέους, η ανάγκη παράθεσης κάποιων οικονομικών στοιχείων ίσως βοηθήσει σε αυτόν τον απολογισμό.

Τι δείχνουν τα νούμερα

Περιληπτικά να αναφέρω ότι τα Μνημόνια επεδίωκαν να αντιμετωπίσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα, να επιλύσουν το θέμα του χρέους, να προωθήσουν τις μεταρρυθμίσεις στην δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, για να μπει η χώρα στον ενάρετο κύκλο της ανάπτυξης και να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Στο ενδιάμεσο των δράσεων των Μνημονίων προωθήθηκε και η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, προκειμένου να εξυγιανθεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Επομένως ο απολογισμός της δεκαετούς πορείας θα πρέπει να αξιολογηθεί ως προς τους παραπάνω άξονες. Ορισμένα στοιχεία του απολογισμού θα μπορούσαν να αναφερθούν από την επισκόπηση των τρεχόντων αποτελεσμάτων της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, μετά από δέκα χρόνια, το θέμα του χρέους βρίσκεται σε πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτήν που βρισκόταν το 2009 και αναμένουμε την βιωσιμότητα το 2060! Πραγματικά πρωτοφανές στην ιστορία του πλανήτη τα αποτελέσματα της αναδιάρθρωσης να εμφανίζονται μετά από 50 χρόνια!

Σχετικά με την ανταγωνιστικότητα πρέπει να αναφερθεί ότι οι εξαγωγές τον Νοέμβριο 2019 μειώθηκαν κατά 11,4% σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2018. Ο δείκτης κύκλου εργασιών στο χονδρικό εμπόριο του τρίτου τριμήνου 2019, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του τρίτου τριμήνου 2018, παρουσίασε μείωση 3%. Ο Γενικός Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής του μηνός Νοεμβρίου 2019, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Νοεμβρίου 2018, παρουσίασε μείωση 8,1% και τον Δεκέμβριο περαιτέρω μείωση κατά 4,2%.

Ακόμα και ο πληθωρισμός το 2019 έκλεισε στο 0,8%, κάνοντας την ελληνική οικονομία να φλερτάρει με τον αποπληθωρισμό. Το υψηλό ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η αρνητική διεθνής θέση της χώρας, το υψηλό ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας, το μεγάλο επενδυτικό κενό και η χαμηλή ανταγωνιστικότητα, ολοκληρώνουν την εικόνα του απολογισμού.

Ο πραγματικός απολογισμός

Ως προς το τραπεζικό σύστημα πρέπει να αναφερθεί ότι το έλλειμμα ρευστότητας για τις ελληνικές επιχειρήσεις υπολογίζεται σε ένα ποσό μεγαλύτερο από 40 δισ. ευρώ. Το μέσο επιτόκιο δανεισμού είναι έως και τρεις φορές πάνω από το μέσο επιτόκιο της Ευρωζώνης και οι λιγοστές επιχειρήσεις που έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση δανείζονται με μέσο επιτόκιο 7-8%, όταν το αντίστοιχο κόστος στην Ευρωζώνη είναι κοντά στο 2,5%. Τέλος οι τέσσερις συστημικές τράπεζες εμφανίζουν χαμηλή κερδοφορία.

Η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος επετεύχθη με την σημαντικότατη υποβάθμιση της ποιότητας των δημοσίων αγαθών. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες του κοινωνικού κράτους πρόνοιας υπέστησαν μια σημαντική υποβάθμιση, όπου σε πολλές περιπτώσεις, οι προσφερόμενες υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας να μοιάζουν περισσότερο με αυτές χώρας Τρίτου Κόσμου.

H παράθεση του πρόχειρου απολογισμού και της αξιολόγησης κάνει αντιληπτό ότι τα οικονομικά αποτελέσματα της δεκαετούς περιπέτειας είναι πολύ μικρά. Φαίνεται ότι κάτι παρεμφερές αναγνωρίζεται από το ΔΝΤ, όπου με διακριτικό τρόπο έχει ήδη αρχίσει τον καταλογισμό των ευθυνών και απομακρύνει τους υπαίτιους της αποτυχίας. Στο ίδιο πλαίσιο η ΕΕ προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί και να επαναχαράξει τους άξονες της πολιτικής.

Στην Ελλάδα, όμως, συνεχίζουμε να έχουμε μια εμμονική σχέση με την διαχείριση της κρίσης, αποσιωπώντας την συζήτηση για τον απολογισμό και παραμένοντας σε υπεραπλουστευμένες προσεγγίσεις. Παραθέτοντας επιχειρήματα και εξηγήσεις των οικονομικών πολιτικών, που κινούνται στα όρια του φαιδρού, αποδεικνύουμε ότι δεν θέλουμε τον ουσιαστικό απολογισμό, αλλά μόνο την συγκάλυψη των ευθυνών.