Ο δρόμος για την Ευρώπη των λαών περνάει από την Ρώμη

Βαθαίνει το χάσμα ανάμεσα στην Ρώμη και τις Βρυξέλλες, καθώς η Κομισιόν απέρριψε τον ιταλικό προϋπολογισμό. Έδωσε μάλιστα διορία τριών εβδομάδων, προκειμένου η Ιταλία να καταθέσει ένα νέο σχέδιο πιο κοντά στις δικές της θέσεις, κάτι που όμως  δεν είναι ορατό, καθώς οι Ιταλοί δεν «παραδίνονται». Αντιθέτως γίνεται ολοένα και πιο ορατό, ότι αυτή η αντιπαράθεση θα καθορίσει σημαντικά την ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα στον δρόμο προς τις Ευρωεκλογές.

Η ιταλική κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός, αλλά και ο υπουργός Οικονομικών στην επιστολή του προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκαναν σαφές στις Βρυξέλλες, ότι η απόκλιση που παρουσιάζει ο προϋπολογισμός τους είναι ζωτικής σημασίας για την ιταλική οικονομία και κυρίως για τα φτωχά κοινωνικά στρώματα της Ιταλίας.

Παραλλήλως ζήτησαν από την Κομισιόν να μην υπάρξουν προκαταλήψεις από μέρους της, τονίζοντας ότι ευελπιστούν σε έναν εποικοδομητικό διάλογο. Αντί για αυτόν τον διάλογο η Επιτροπή απέρριψε τον ιταλικό προϋπολογισμό, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρωζώνης, και ζήτησε από την ιταλική κυβέρνηση να υποβάλει ένα νέο σχέδιο μέσα στις επόμενες τρεις εβδομάδες.

Το σκεπτικό της Κομισιόν

Στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι ο ιταλικός προϋπολογισμός δεν συμμορφώνεται με τη δημοσιονομική σύσταση που απηύθυνε στην Ιταλία το Συμβούλιο της ΕΕ, στις 13 Ιουλίου 2018. Αυτό ωστόσο ήταν ήδη γνωστό, καθώς το προέτασσε η ίδια η Ρώμη και μάλιστα ο Τζιοβάνι Τρία στην επιστολή που έστειλε την Δευτέρα στον  Νομπρόβσκις και τον Μοσκοβισί έκανε λόγο για «συνειδητή» επιλογή της ιταλικής κυβέρνησης.

Έκπληξη δεν ήταν βέβαια ούτε η απόρριψη του ιταλικού προϋπολογισμού, όπως παραδέχθηκε ο Μοσκοβισί από το Στρασβούργο, καθώς το σχέδιο που κατέθεσε η Ρώμη αντιπροσωπεύει την «σαφή και σκόπιμη παρέκκλιση από τις δεσμεύσεις της Ιταλίας». Ο Μοσκοβισί ανέφερε ωστόσο, ότι «η πόρτα δεν κλείνει» και σημείωσε ότι η Ιταλία πρέπει να απαντήσει σε τρία ζητήματα, τα οποία κρίνονται σοβαρά από την Επιτροπή. Αυτά είναι το ύψος του διαρθρωτικού ελλείμματος, το χρέος και η προοπτική της ανάπτυξης. Από την πλευρά του ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής  Ντομπρόβσκις δήλωσε ότι υπάρχουν «κανόνες που είναι ίδιοι για όλους».

Η Επιτροπή υπενθυμίζει επίσης ότι, από τον Ιούλιο, το Συμβούλιο συνέστησε στην Ιταλία να προχωρήσει σε διαρθρωτική βελτίωση ύψους 0,6% του ΑΕΠ. Το προσχέδιο προϋπολογισμού όμως προβλέπει διαρθρωτική επιδείνωση ύψους 0,8% του ΑΕΠ.

Δεν θα παραδοθούμε

Η ιταλική κυβέρνηση δεν ξαφνιάστηκε από την απόφαση της Επιτροπής. Σε ψύχραιμους τόνους, ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε δήλωσε στο Bloomberg, ότι «δεν υπάρχει σχέδιο Β». Τόνισε επίσης ότι «το ιταλικό σπρεντ δεν θα φτάσει τις 400 μονάδες, διότι επαναλάβαμε ότι η Ιταλία δεν θα βγει από το Ευρώ».

Οι Ιταλοί έβαλαν «ταβάνι» στο ποσοστό του ελλείμματος έναντι του ΑΕΠ το 2,4%, η Κομισιόν το απέρριψε και η Ρώμη το ξαναγύρισε πίσω, δεχόμενη να το μειώσει, αν το σχέδιό της φέρει θετικά αποτελέσματα νωρίτερα ή αν η ανάπτυξη είναι πιο ισχυρή από την αναμενόμενη. Σε αντίθετη περίπτωση η ιταλική κυβέρνηση δεσμευόταν να προχωρήσει σε μείωση των δημοσίων δαπανών. «Δεν παίζουμε σε ρωσική ρουλέτα, ούτε με το μέλλον των παιδιών μας», υπογράμμισε ο Κόντε, αιτιολογώντας την πολιτική που ακολουθεί η Ρώμη.

Την ίδια ώρα, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνηση και επικεφαλής της Λέγκας, Ματέο Σαλβίνι, έκανε επίσης σαφές ότι «μόνον το ιταλικό κοινοβούλιο μπορεί να βελτιώσει τον δημόσιο προϋπολογισμό της χώρας». Αναφερόμενος μάλιστα στο σχέδιο προϋπολογισμού που απέρριψε η Κομισιόν είπε ότι αυτό περιλαμβάνει «μέτρα που στοχεύουν στην ανάπτυξη, στην εργασία και στο δικαίωμα στην σύνταξη και στην υγεία». «Ακούμε την γνώμη όλων, αλλά δεν γυρνάμε πίσω», κατέληξε ο Σαλβίνι.

Από τη πλευρά του ο έτερος αντιπρόεδρος και επικεφαλής του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, σημείωσε μέσω διαδικτύου ότι η αντισυστημική κυβέρνηση της Ιταλίας είναι «το τελευταίο φράγμα για την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων των Ιταλών». «Ξέρουμε ότι αν παραδοθούμε, θα γυρίσουν άμεσα οι “ειδήμονες” που τάσσονται υπέρ των τραπεζών και της λιτότητας. Και για τον λόγο αυτό δεν θα παραδοθούμε», έγραψε ο Ντι Μάιο. Ο ίδιος είχε σχολιάσει νωρίτερα και το γεγονός ότι, παρά την υποβάθμιση από την Moody’s, δεν τρόμαξαν οι αγορές, οι οποίες, όπως είπε, «αγαπούν περισσότερο την Ιταλία, απ’ ότι κάποιοι Ευρωπαίοι επίτροποι».

Τα σενάρια

Τα ιταλικά ομόλογα παρουσίασαν και σήμερα διακυμάνσεις τόσο στην διαφορά απόδοσης (spread) όσο και στις τιμές, οι οποίες κινούνται αντίστροφα των αποδόσεων. Καθοριστικό ρόλο στις αυξομειώσεις έπαιξαν τα σενάρια περί εναλλακτικού σχεδίου Β σε ότι αφορά τον προϋπολογισμό.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα (Il Messaggero) η ιταλική κυβέρνηση φερόταν έτοιμη να τροποποιήσει τον επίμαχο προϋπολογισμό, αν οι  αγορές αντιδράσουν αρνητικά και το spread πάρει την ανηφόρα. Το δημοσίευμα δεν ανέφερε ωστόσο, αν αυτό το εναλλακτικό σχέδιο θα μείωνε το έλλειμμα κάτω από το 2,4% του ΑΕΠ, απέκλειε πάντως την έξοδο από το ευρώ. Σημείωνε επίσης ότι το εναλλακτικό σχέδιο θα περιλάμβανε τροποποιήσεις στα μέτρα για την συνταξιοδότηση και το βασικό εισόδημα του πολίτη, τα οποία όμως αποτελούν τα βασικά σημεία που καθιστούν επεκτατικό τον προϋπολογισμό.

Τα σχέδια αυτά τα είχε απορρίψει πάντως ήδη από την προηγούμενη ημέρα ο επικεφαλής της Λέγκας και υπουργός Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι, δηλώνοντας σίγουρος ότι αυτά θα ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη της Ιταλίας.

Το διακύβευμα

Ρώμη και Βρυξέλλες έχουν επιδοθεί σε ένα μπραντεφέρ από την έκβαση του οποίου θα εξαρτηθεί η εικόνα της μελλοντικής Ευρώπης. Και αυτό γιατί η ιταλική αντισυστημική κυβέρνηση, αυτή που στηρίζουν ο Σαλβίνι και ο Ντι Μάιο, ένας “ακροδεξιός” και ένας “λαϊκιστής” για το ευρωπαϊκό σύστημα, αποτελεί την πιο δυνατή φωνή που ακούστηκε πανευρωπαϊκά ενάντια στην λιτότητα που επιβάλλει το ευρωπαϊκό οικονομικό “ιερατείο”.

Οι Βρυξέλλες θέλουν να συνεχίσουν και στην Ιταλία τον κύκλο της λιτότητας που μάτωσε όλον τον ευρωπαϊκό νότο και σχεδόν εξολόθρευσε την Ελλάδα, μέσα από μακρά περίοδο μνημονίων. Η Ιταλία όμως δεν είναι Ελλάδα. Είναι πιο βαρύ χαρτί για την Ευρώπη και διαθέτει  ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Έχει μια ισχυρή εθνική αστική τάξη που δραστηριοποιείται στην πραγματική οικονομία.  Παράγει δηλαδή.

Η Κομισιόν δείχνει στην Ρώμη τον δρόμο της λιτότητας, η οποία φέρνει ύφεση και δεν μειώνει το χρέος. Αντιθέτως μειώνει το ΑΕΠ, καθώς πέφτει η εσωτερική ζήτηση, και εκ των πραγμάτων αυξάνεται ο λόγος του χρέους προς αυτό, ακολουθούν τα μνημόνια και χάνεται η εθνική κυριαρχία. Οι Ιταλοί είδαν τι έπαθε η Ελλάδα και δεν παραδίδονται στην σύγχρονη Χανσεατική Ένωση του ευρωπαϊκού βορρά.

Η κόντρα όμως της Ρώμης και των Βρυξελλών οριοθετεί και την πολιτική ατζέντα στον δρόμο προς τις ευρωεκλογές. Φάνηκε στο μεταναστευτικό, φαίνεται και τώρα στην πολιτική της λιτότητας, τα δύο βασικά θέματα που θα κρίνουν το αποτέλεσμα. Σε μια Ευρώπη, όπου η Σοσιαλδημοκρατία έχει αφομοιωθεί πλήρως από το σύστημα και η Αριστερά, όταν δεν παρατηρεί αμήχανη είναι εξίσου πρόθυμη να υπηρετήσει τις ίδιες νεοφιλελεύθερες πολιτικές, εμφανίζεται να έχει δίκιο ο Σαλβίνι, όταν λέει ότι στις Ευρωεκλογές θα αναμετρηθούν οι “υπηρέτες των τραπεζών” και “οι εκφραστές των λαών και των κοινωνιών”. Εδώ βέβαια έχουμε ένα παράδοξο. Οι αριστερές πολιτικές να εκφράζονται πλέον από δεξιά κόμματα. Αυτό που βιώνει όμως ο κόσμος δεν είναι τα πολιτικά πρόσημα, αλλά οι πολιτικές και τα αποτελέσματά τους.

Αν κρατήσει η Ρώμη θα είναι μια νίκη για όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς, η οποία θα στείλει το ξεκάθαρο μήνυμα στην Ευρώπη, ότι έχει μόνο μία επιλογή: Ή θα γίνει δημοκρατική ή θα πεθάνει. Και ο καλύτερος τρόπος για να δείξει ότι είναι δημοκρατική είναι να αποδεχθεί το ιταλικό σχέδιο και μαζί με αυτό το δικαίωμα των εθνικών κυβερνήσεων να διαμορφώνουν τις πολιτικές τους με βάση τις κοινωνίες που εκφράζουν και όχι τα νούμερα μανδαρίνων ευρωλογιστών.

Σε αντίθετη περίπτωση οι Βρυξέλλες απλώς θα επιβεβαιώσουν ότι ο δρόμος της δημοκρατίας, ο δρόμος της έκφρασης των εθνών και των κοινωνιών, ο δρόμος για την “Ευρώπη των λαών και των εργαζομένων”, που έλεγε και ο Κύρκος πριν τριάντα τόσα χρόνια, περνάει από την Ρώμη και είναι ένας δρόμος που μιλάει ιταλικά.