Ο ενεργειακός πόλεμος κλιμακώνεται – Η Ρωσία μεταξύ Ευρώπης και Κίνας

Η ΕΕ εισάγει επί του παρόντος το 53% της ενέργειας που καταναλώνει. Η ενεργειακή εξάρτηση, αφορά το αργό πετρέλαιο (σχεδόν 90%), το φυσικό αέριο (66%) και, σε μικρότερο βαθμό τα στερεά καύσιμα (42%), καθώς και τα πυρηνικά καύσιμα (40%). Οι εξωτερικές ενεργειακές δαπάνες της ΕΕ υπερβαίνουν το 1 δισ. ευρώ ημερησίως(!) και καλύπτουν περισσότερο από το ένα πέμπτο των συνολικών εισαγωγών της.

Η ΕΕ εισάγει αργό πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου αξίας άνω των 300 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το ένα τρίτο από τη Ρωσία. Η ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ πρέπει, επίσης, να εξεταστεί υπό το πρίσμα της παγκοσμίως κλιμακούμενης ζήτησης ενέργειας, η οποία αναμένεται να αυξηθεί κατά 27% έως το 2030. Το άρθρο αυτό, σκοπό έχει να εντοπίσει τα διακυβεύματα αυτής της μεγάλης σύγκρουσης, της τόσο καθοριστικής για το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς το πεδίο είναι η Ευρώπη και επιπλέον εμπλέκεται και η χώρα μας.

Θα γίνει, λοιπόν, και η Ελλάδα, σε συνεργασία με τις ενδιαφερόμενες μεσογειακές χώρες Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο, παραγωγός υδρογονανθράκων και φυσικού αερίου; Τα πάντα θα εξαρτηθούν από την τελική ποσότητα, τη νομική ρύθμιση των ιδιοκτησιών και φυσικά το κόστος μεταφοράς, ώστε οι προσφερόμενες τιμές, να είναι συμφέρουσες, με ανταγωνιστές των δυνατοτήτων της Ρωσίας.

Οι διαδρομές μεταφοράς δεν έχουν καθοριστεί ακόμα, πριν υπολογιστούν οι ποσότητες και το κόστος. Επιπλέον, γνώμη επ’ αυτού θα έχουν και οι εταιρείες που έχουν αναλάβει τις έρευνες και την εκμετάλλευση της κυπριακής παραγωγής. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειώσουμε πως, από την ελληνική διαδρομή του ΤΑΡ, αν δεν υπάρξουν αποθηκευτικοί χώροι και κόμβοι διανομής στα Βαλκάνια, το όφελος της χώρας μας θα είναι περιορισμένο. Απλά θα αρκεστεί στα διόδια διέλευσης; Κανείς λοιπόν σήμερα δεν μπορεί να εκτιμήσει με ασφάλεια τα τελικά δεδομένα, καθώς η αμερικανική πλευρά ανησυχεί σφόδρα για την ρωσική επιρροή και σχεδιάζει απαντήσεις.

Οι Ρώσοι κινούνται

Ο ρωσικός αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream II (ιδιοκτησίας Ρωσίας, Γερμανίας και BP) αναμένεται να συγκεντρώσει το μεγαλύτερο μέρος της ρωσικής εξαγωγής φυσικού αερίου στην Ευρώπη, σε μια και μόνο ενεργειακή οδό, διπλασιάζοντας μάλιστα την ποσότητα φυσικού αερίου που μεταφέρεται από τη Ρωσία στη Γερμανία στα 55 δισ. κυβικά μέτρα το χρόνο.

Ο ρωσικός κολοσσός Gazprom ανακοίνωσε ότι το 2017 πραγματοποίησε ρεκόρ παραδόσεων προς την Ευρώπη και την Τουρκία συνολικά 193,9 δισ. κυβικών μέτρων, 8% περισσότερο από το 2016. Το θέμα με λίγα λόγια είναι, πως η Ρωσία έχει αποδεδειγμένα άφθονο φυσικό αέριο, το οποίο μεταφέρεται με ασφάλεια και το μικρότερο δυνατό κόστος, μέσω του διπλού υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream.

Επίσης, η ρωσική πλευρά έχει κινηθεί ταχύτατα για να αποφύγει την υπάρχουσα διαδρομή μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας (ανασφαλούς για τα συμφέροντά της), αλλάζοντας διαδρομή, μέσω Τουρκίας με τον αγωγό Tourk Stream. Θεωρητικά, ο δεύτερος αγωγός, ο ΤΑΡ, που κατασκευάζεται στα βόρεια σύνορα της χώρας μας, θα μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Ιταλίας, ολοκληρώνοντας μια διαδρομή από την Κασπία Θάλασσα μέσω Τουρκίας. Το αέριο θα είναι από το Αζερμπαϊτζάν, αμερικανικής και ρωσικής εμπορίας. Η χωρητικότητα του αγωγού δεν είναι πολύ μεγάλη (10 δισ. κυβικά μέτρα) αερίου ετησίως.

Η ρωσική πλευρά σε συνεργασία με την Τουρκία και τη Βουλγαρία, απαντά με τον Tourk Stream που θα διασχίσει τα Βαλκάνια προς την κεντρική Ευρώπη, καθώς οι εκτιμήσεις της Gazprom είναι ότι η Ευρώπη, και ειδικά το κεντρικό και νότιο τμήμα της, θα χρειαστεί επιπλέον 50 δισ. κυβικά φυσικού αερίου μέχρι το 2025 και αυτή η ζήτηση θα αυξηθεί σε 75 μέχρι το 2030.

Ενεργειακός πόλεμος και αμερικανική απάντηση

Οι νέες πλούσιες πηγές φυσικού αερίου βρίσκονται στην Κασπία και συγκεκριμένα στην πλευρά του Ιράν που συνεργάζεται με τη Ρωσία για την αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου του. Οι ποσότητες είναι τεράστιες, το κόστος άντλησης και μεταφοράς σχετικά φθηνό και δύσκολα θα βρεθούν παραγωγοί ικανοί να ανταγωνιστούν σε τιμές την συγκεκριμένη ποσότητα.

Κι αυτό, διότι η μεταφορά του υγροποιημένου φυσικού αερίου με πλοία, απαιτεί υψηλού κόστους σταθμούς υγροποίησης. Στην Κύπρο υπολόγισαν το κόστος μιας μονάδας υγροποίησης περί τα 10 δισ. ευρώ. Επίσης, η μεταφορά με πλοία σε μεγάλες αποστάσεις, δεν μπορεί τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα να προσφέρει ανταγωνιστικές τιμές.

Πάντως, οι Αμερικανοί φαίνεται να επιμένουν, θεωρώντας την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία σοβαρό πλήγμα στα συμφέροντά τους. Έτσι, σχεδιάζουν εξαγωγές αμερικανικού φυσικού αερίου, κυρίως σχιστολιθικού, με γιγαντιαία ειδικά τάνκερ. Μάλιστα, στα ναυτιλιακά ρεπορτάζ αναφέρεται πως αυτή τη στιγμή ναυπηγούνται συνολικά 127 πλοία για μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), από τα οποία τα 57 είναι ελληνικών συμφερόντων.

Τώρα, μένει να δούμε πόσο αξιόπιστη και ανταγωνιστική είναι η αμερικανική απάντηση και αν είναι διατεθειμένοι να πουλήσουν ακόμα και χωρίς κέρδος για να σταματήσουν τη επιρροή της Ρωσίας. Υπάρχει, όμως, ένα σοβαρό ερώτημα. Γιατί να εμπιστευθεί και να συνεργαστεί η Ευρώπη με μια δύναμη που δηλώνει ανοιχτά, δια του Τραμπ, πως εργάζεται για την διάλυση της;

Η τεράστια αγορά της Κίνας

Όλα αυτά μένει να τα δούμε. Το θέμα είναι πως ο ενεργειακός πόλεμος θα είναι μακρύς και σκληρός. Τούτη τη στιγμή, η ρωσική πλευρά φαίνεται να προηγείται, έχοντας κτίσει και γερές συμμαχίες τόσο με την Γερμανία όσο και με την Κίνα που έχουν τους πόρους να υποστηρίξουν και να χρηματοδοτήσουν τις υποδομές μεταφοράς.

Μάλιστα, στις αρχές του 2019 εγκαινιάστηκε από τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ η λειτουργία του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου στην Κίνα που ονομάστηκε “Δύναμη της Σιβηρίας”. Ο αγωγός αυτός, συνολικού μήκους 4.000 χιλιομέτρων μεταφέρει 61 δισ. κυβικά μέτρα αερίου το χρόνο, δηλαδή περισσότερη ποσότητα από όση μεταφέρεται μέσω των δίδυμων αγωγών Nord Stream στην Ευρώπη.

Οι τιμές του φυσικού αερίου είναι καθοριστικής σημασίας για την βιομηχανική παραγωγή. Στην Ευρώπη, οι Γερμανοί έσπευσαν πρώτοι να εξασφαλίσουν τα περισσότερα πλεονεκτήματα στον ενεργειακό ανταγωνισμό, συνδεόμενοι με τη Ρωσία και το φυσικό αέριό της, μέσω των αγωγών Nord Stream.