O κανόνας follow the money – Κερδισμένοι και χαμένοι από την εκτέλεση Σουλεϊμανί

Η επίθεση των ΗΠΑ και ο θάνατος του Σουλεϊμανί δημιούργησε διεθνώς ένα ντελίριο, το οποίο αποκάλεσα “Σουλεϊμανίτιδα”! Έχουν αναλυθεί τα πάντα για την ζωή του και για την αμερικανική επίθεση εκτός από δύο λεπτομέρειες: Πρώτον ότι η ενέργεια αυτή έγινε μεταξύ δύο εχθρικών κρατών (ΗΠΑ-Ιράν) εντός του εδάφους μιας τρίτης χώρας (Ιράκ) που συμπτωματικά αποτελεί το νούμερο δύο διεθνώς σε αποθέματα υδρογονανθράκων. Δεύτερον, ουδείς στην Ελλάδα επιχείρησε να ενημερώσει ποιοι αντέδρασαν θετικά και ποιοι αρνητικά στην ενέργεια αυτή του Τραμπ.

Η υπόθεση έχει πυροδοτήσει πάλι πολεμικά σενάρια, ενώ άπαντες γνωρίζουν ότι μετά το 2012 η Αμερική έχει αποσύρει από το Ιράκ άνω των 40.000 στρατιωτών, με αποτέλεσμα να έχουν απομείνει σήμερα μόνο 5.000 στρατιώτες. Δεν πιστεύω να υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι η Αμερική θα ξεκινήσει έναν πόλεμο με τόσο λίγο στρατό! Ακόμη και οι επιπλέον 3.000 που ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ ότι θα μεταφέρουν άμεσα, δεν επαρκούν για να μιλάμε για στρατιωτική ανάφλεξη ευρύτερων διαστάσεων, τουλάχιστον στην παρούσα φάση.

Στην Ελλάδα συνήθως εξετάζουμε σε βάθος την περιφέρεια γεγονότων διεθνούς εμβέλειας, όπως ο θάνατος Σουλεϊμανί, με χολιγουντιανό τρόπο. Και σχεδόν πάντα ξεχνάμε να ασχοληθούμε με την ουσία, που δεν είναι άλλη από την τεράστια μεταβολή των όρων, με τους οποίους διεξάγεται εδώ και δύο δεκαετίες το μεγάλο παιχνίδι στα ενεργειακά και στην διεθνή οικονομία.

Γι αυτό, με αφετηρία την 3η Ιανουαρίου 2020 οπότε και σκοτώθηκε ο Σουλεϊμανί, θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε τις αντιδράσεις των μεγάλων παικτών-κλειδιών. Αφαιρώντας την σκόνη και την θολούρα των “θεωρητικών” που μονίμως βλέπουν πόλεμο, αλλά πόλεμος εξακολουθεί να μην γίνεται. Ας προσέξουμε τις πρώτες αντιδράσεις των παικτών, όπως αποτυπώνονται χρηματιστηριακά και ας ακολουθήσουμε τον αλάνθαστο κανόνα της επίλυσης δύσκολων γεωπολιτικών εξισώσεων, το follow thw money.

Πως αντέδρασαν οι έμποροι όπλων

Στα παραπάνω σχεδιαγράμματα, αποτυπώνεται η πορεία της τιμής της μετοχής, τεσσάρων πολύ γνωστών κολοσσών της αμυντικής βιομηχανίας, από τις 29 Δεκεμβρίου ως τις 5 Ιανουαρίου. Όπως βλέπετε τόσο η Thales, όσο και οι υπόλοιποι (Northrop Grumman, Raytheon και Lockheed Martin), παρουσιάζουν μια ταυτόσημη κίνηση στη διακύμανση των τιμών των μετοχών τους. Στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του Σουλεϊμανί, στις 3 Ιανουαρίου, οι τιμές των μετοχών τους εκτοξεύονται, αποδίδοντας μεγάλα κέρδη στους μετόχους-ιδιοκτήτες τους!

Οι λόγοι προφανείς φυσικά. Αυτό που είναι λιγότερο προφανές, είναι το κέρδος του Τραμπ. Ως ο μοναδικός πρόεδρος που δεν έχει κάνει στην θητεία του ούτε έναν πόλεμο, φαίνεται ξεκάθαρα ότι μπαίνοντας στην προεκλογική περίοδο, κάνει ένα δώρο σε όλους αυτούς που μέχρι εκείνη την μέρα ήταν εναντίον του. Και είναι πάρα πολλοί οι Αμερικανοί ψηφοφόροι που έχουν επενδύσει τα χρήματά τους σε τέτοιου είδους εταιρείες.

Πώς αντέδρασαν οι παγκόσμιες αποπληθωριστικές δυνάμεις

Στα παραπάνω σχεδιαγράμματα βλέπετε ότι κολοσσιαίες εταιρείες πληροφορικής όπως η Microsoft, η Google, η Intel, η Amazon και η HP αντέδρασαν εντελώς διαφορετικά από την προηγούμενη ομάδα επιχειρήσεων που ασχολούνται με την αμυντική βιομηχανία. Και στις 3 Ιανουαρίου, οι κολοσσοί της πληροφορικής παρουσίασαν ζημιές μετά το άκουσμα της επίθεσης κατά του Σουλεϊμανί. Και μάλιστα μεγάλες.

Το ίδιο θα διαπιστώσετε και από την αντίδραση μεγάλων αεροπορικών και ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Είναι προφανές ότι στους ιδιοκτήτες-μετόχους τέτοιων επιχειρήσεων, δεν άρεσε καθόλου η ενέργεια του Τραμπ μιας και θεωρούν τα περιουσιακά τους στοιχεία, ως πρωτεύοντες στόχους σε περίπτωση αντιποίνων. Η αρνητική στάση των ιδιοκτητών όλων αυτών των επιχειρήσεων αποτυπώνεται με τον καλύτερο τρόπο στα παραπάνω διαγράμματα.

Πώς αντέδρασαν μεγάλες και μικρές τράπεζες

Όπως βλέπετε, γιγαντιαία ευρωπαϊκά και αμερικανικά τραπεζικά ιδρύματα (Neuberger Berman, BlackRock και Goldman Sachs) αντέδρασαν πολύ αρνητικά στις 3 Ιανουαρίου. Το ίδιο ακριβώς και μικρές τράπεζες όπως οι “δικές” μας συστημικές τράπεζες, Εθνική και Άλφα. Προφανώς λοιπόν, στους ιδιοκτήτες τραπεζών που χρηματοδοτούν τις εξορύξεις και γενικώς τις έρευνες υδρογονανθράκων δεν τους άρεσε καθόλου αυτή η ενέργεια του Τραμπ, μιας και τα χρήματά τους, είναι σφοδρά εκτεθειμένα σε τυχόν δολιοφθορές που θα γίνουν στην περιοχή ως αντίποινα.

Πώς αντέδρασαν οι supermajors πολυεθνικές ενέργειας

Άφησα επίτηδες τους κολοσσούς ενέργειας στο τέλος, γιατί εδώ είναι το ζουμί. Όπως θα διαπιστώσετε, δεν αντιδρούν όλες με τον ίδιο τρόπο. Οι ρωσικές Gazprom και Rosneft αντιδρούν σπασμωδικά γιατί προφανώς αυτό το χτύπημα επηρεάζει αρνητικά τα σχέδια τους στην περιοχή του Ιράκ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Σουλεϊμανί σκοτώθηκε εκτός Ιράν, στη Βαγδάτη, την οποία η Gazprom στοχεύει να ενώσει ενεργειακά πλήρως με την Τεχεράνη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και το μεγάλο επενδυτικό σχέδιο των Ρώσων, ύψους 40 δισ δολ., εντός του Ιράν το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη.

Το ίδιο αρνητικά αντιδρά και η αμερικανική Chevron. Πράγμα εξόχως περίεργο αν σκεφτεί κανείς με την “κλασική σχολή σκέψης” που βλέπει τα συμφέροντα ως εθνικά-κρατικά. Η αντίδραση της Chevron ήταν τέτοια, διότι η συγκεκριμένη εταιρεία έχει πάρει ήδη διαγωνισμούς εξόρυξης στο Ιράκ και η δραστηριότητά της αυξάνεται. Γι’ αυτό και η αντίδραση των μετόχων ήταν αρνητική.

Άλλωστε, η εταιρεία που είναι 11η στην λίστα Fortune (την ίδρυσε ο Ροκφέλερ), έχει στις τάξεις της στελέχη όπως ο Ronald D. Sugar, o οποίος πριν γίνει μέτοχος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Chevron έχει διατελέσει όλη την δεκαετία του 2000, CEO του κολοσσού Northrop Grumman που είδαμε πιο πάνω και γνωρίζει καλά όλο το φάσμα του Δαίδαλου που αναπτύσσεται στις διεθνείς αγορές. Και γνωρίζει όσο κανείς ότι ο θάνατος Σουλεϊμανί δεν συμφέρει τα σχέδια που αναπτύσσει από την καινούρια θέση του ως στέλεχος και μέτοχος της Chevron.

Η BP και η Shell, αντέδρασαν θετικά γιατί από το 2014 και μετά έχουν χάσει μεγάλο έδαφος στο Ιράκ, σε σχέση με όσα είχαν καταφέρει την προηγούμενη δεκαετία. Και είναι πρόδηλη η αντίδρασή τους στο χτύπημα κατά του Σουλεϊμανί γιατί θεωρούσαν ότι εμπόδιζε την επέλαση τους στο Ιράκ, μιας και δεν ήθελε να διώξει πλήρως τον μεγάλο αντίπαλό τους, την ExxonMobil, από την περιοχή.

Απλά ήθελε να την περιορίσει. Βλέπετε, την διετία 2017-18 οι ιρακινές φωνές που ζητούσαν να φύγει εντελώς η ExxonMobil από την περιοχή δεν επικράτησαν. Και από τα έξι κοιτάσματα που δραστηριοποιούνταν η ExxonMobil έχασε τα τρία και είχε παρουσία σε άλλα τόσα στην περιοχή. Με τα μεγάλα οικονομικά της προβλήματα που αντιμετωπίζει, τώρα πλέον οδηγείται να εγκαταλείψει και τα τρία που κρατά στο Ιράκ. Άλλωστε αυτό δείχνει και η αντίδραση των μετόχων της στο πιο πάνω σχεδιάγραμμα. Από την αποχώρησή της θα ωφεληθούν αυτοί που πανηγυρίζουν χρηματιστηριακά και δεν φοβούνται να το δείξουν.

Αντίδραση Τotal: Οι χαρές δεν κρύβονται 

Μπορεί κάποιοι να θεωρούν την Τotal γαλλική, αλλά η αλήθεια είναι ότι το γαλλικό δημόσιο δεν έχει πάνω από 1% στην εταιρεία. Επιπρόσθετα, οι Γάλλοι πολίτες δεν αποτελούν πάνω από το 40% του συνόλου των μετόχων. Αμερικανοί και Βρετανοί κρατούν τα σκήπτρα στο μετοχολόγιο της εταιρείας, η οποία δραστηριοποιείται πάνω από 100 χρόνια στα πετρέλαια του Ιράκ.

Έχει μεγάλη προϊστορία στη Μοσούλη και Κιρκούκ, όπου έχουν διαδραματιστεί σημεία και τέρατα από τότε που μια τουρκική εταιρεία, ανακάλυψε στις αρχές του 20ου αιώνα τα μεγάλα κοιτάσματα, όταν υπήρχε ακόμα η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Και παρά την ιστορία της στην περιοχή, η Total ήταν ή μεγάλη ριγμένη ανάμεσα στις έξι τεράστιες εταιρείες (“supermajors”) υδρογονανθράκων.

Τι κι αν είχε καταφέρει να κερδίσει στα χαρτιά διαγωνισμούς μεγάλων κοιτασμάτων στο Ιράκ; Πάντα στο τέλος έχανε. Κι έχανε ακόμα και από απίστευτες κοινοπραξίες εταιρειών από ΗΠΑ και Κίνα. Προφανώς, λοιπόν, ο Σουλεϊμανί και η τεράστια επιρροή του στους Σιίτες του Ιράκ είχε ως κεντρικό στόχο τον παραγκωνισμό της Τotal. Και εν πολλοίς τα είχε καταφέρει μια χαρά –μέσω της ιρακινής κυβέρνησης, να την περιορίσει. Η μεγάλη χαρά των ιδιοκτητών της Τotal αποτυπώθηκε χρηματιστηριακά, όταν στις 3 του μήνα έγινε γνωστός ο θάνατος του Ιρανού στρατηγού που την εμπόδιζε. Καμία άλλη εταιρεία δεν το αποτύπωσε τόσο ξεκάθαρα.

Εν κατακλείδι, η ανάλυση της αντίδρασης των αγορών δύο μέρες πριν και δύο μέρες μετά τον θάνατο του Σουλεϊμανί δείχνει ξεκάθαρα ποιοι παίκτες-κλειδιά αντέδρασαν αρνητικά και ποιοι θετικά. Και δείχνει με απόλυτο τρόπο ότι η φορολογική έδρα κάθε εταιρείας, δεν αποτελεί απόλυτο κριτήριο για την εξαγωγή συμπερασμάτων σε επίπεδο γεωοικονομίας.

Αν κάτι βγαίνει ως συμπέρασμα από την επίθεση κατά του Σουλεϊμανί είναι ότι ο Τραμπ, με δεδομένη την ισχυρή θέση της Chevron στην περιοχή και τα οικονομικά προβλήματα της ExxonMobil που την οδηγούν σε περιορισμό του γεωγραφικού εύρους των δραστηριοτήτων της, έκανε ένα δώρο ζωής στην Τotal στο Ιράκ. Αν αυτό αποτελεί μια συγκυριακή στιγμιαία επιλογή, ή αν προεξοφλεί μια γενικότερη συμμαχία Τραμπ και Μακρόν στα ενεργειακά, που ξεκινά από τη Μεσόγειο και επεκτείνεται στην Μέση Ανατολή, θα το συζητήσουμε προσεχώς. Προς το παρόν, ας μείνουμε στην αποτύπωση της κατάστασης, η οποία κείται μακράν από τις παραδοσιακές ελληνικές μεθόδους προσέγγισης των γεωπολιτικών ζητημάτων!