Ο μνημονιακός μονόδρομος και το κοινωνικό ρήγμα

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός  – 

Η εντολή του Τσίπρα είναι η 4η αξιολόγηση να κλείσει εγκαίρως χωρίς μεγάλη διαπραγμάτευση, όπως περίπου συνέβη και με την 3η. Ελπίζει ότι ο μνημονιακός μονόδρομος θα απαλλάξει το καλοκαίρι την Ελλάδα από τα Μνημόνια (αν και οι δεσμεύσεις και η εποπτεία θα συνεχισθούν για πολλά χρόνια). Κυρίως ελπίζει σε μία γενναία ελάφρυνση του χρέους.

Στην Αθήνα είχαν ελπίσει πως το ΔΝΤ θα ήταν συνεπές με τις δημόσιες ανακοινώσεις του και πως θα πίεζε πραγματικά και για μία τέτοια ελάφρυνση νωρίτερα, όπως και για μείωση του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ από το 2018 και μετά. Το Ταμείο, όμως, έπαιξε ρόλο Ποντίου Πιλάτου. Παρασκηνιακά, τα βρήκε με τους Μέρκελ-Σόιμπλε στην πλάτη της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το κλείσιμο της 2ης αξιολόγησης έλεγε ότι αφού οι Ευρωπαίοι δεν ακούνε τις συμβουλές του, θα πρέπει να νομοθετηθούν τα πρόσθετα μέτρα για να βγουν οι αριθμοί. Το αποτέλεσμα το γνωρίζουμε.

Όλα δείχνουν ότι το “κεφαλοκλείδωμα” θα συνεχισθεί και στις διαπραγματεύσεις για την 4η αξιολόγηση και για το καθεστώς μετά τον Αύγουστο. Το ευρωιερατείο, ωστόσο, δεν είναι ενιαίο και αρραγές απέναντι στην κυβέρνηση Τσίπρα, όπως ήταν το 2015. Αντιθέτως, ακόμα και οι σκληροπυρηνικοί του Βερολίνου ομολογούν πως αυτή η κυβέρνηση υλοποίησε σε πολύ μεγάλο βαθμό τις μνημονιακές δεσμεύσεις της.

Οι δανειστές δεν θέλουν εκλογές

Όσο ο Τσίπρας κινείται στις ράγες, οι δανειστές δεν θέλουν εκλογές και αλλαγή φρουράς στην Ελλάδα.

• Πρώτον, επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως έχει αποδειχθεί στην πράξη, έχει μεγαλύτερη ικανότητα να διατηρεί χαμηλά τις κοινωνικές αντιδράσεις.
• Δεύτερον, επειδή, εάν κάτι πάει στραβά, θέλουν να έχουν τη ΝΔ του Μητσοτάκη ως διαθέσιμη εναλλακτική λύση.

Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως θα ανεχθούν η Αθήνα να σηκώσει κεφάλι. Εάν θεωρήσουν ότι ο Τσίπρας, έστω και τώρα, ξεφεύγει από τις ράγες δεν θα διστάσουν να στραφούν εναντίον του. Γνωρίζουν τον τρόπο και δεν θα διστάσουν να του βάλουν τρικλοποδιά. Κι αυτό παρότι πλέον ακούγονται αρκετές φωνές που θέτουν ένα όριο στην πίεση που ασκείται στην Ελλάδα.

Για λόγους που συνδέονται και με τις δικές τους σκοπιμότητες το Παρίσι, οι ευρωσοσιαλιστές, αλλά και ο Γιούνκερ επιδιώκουν να βάλουν ένα φρένο στο δόγμα της λιτότητας που πρεσβεύει το Βερολίνο. Αυτή την περίοδο, το ελληνικό μέτωπο προσφέρεται για να προβάλουν εκεί τις αντιστάσεις τους.

Αξίζει να υπενθυμίσουμε και τη δήλωση που είχε κάνει το 2016 ο πρόεδρος των Γερμανών βιομηχάνων. Όχι μόνο είχε ζητήσει να βοηθηθεί η Ελλάδα να παραμείνει στην Ευρωζώνη, αλλά και είχε υπογραμμίσει ότι οι Έλληνες αξίζουν σεβασμού για τις θυσίες που έχουν κάνει. Όπως είχε πει, εάν είχαν ληφθεί στη Γερμανία τα μέτρα που ελήφθησαν στην Ελλάδα θα είχε προκύψει εξέγερση.

Δεν μυρίζει εξέγερση

Το κλίμα στην Ελλάδα, όμως, μόνο εξέγερση δεν μυρίζει. Οι πολίτες πιέζονται ασφυκτικά, αλλά προς το παρόν τουλάχιστον αγωνίζονται να κρατήσουν το κεφάλι τους έξω από το νερό. Στο εκλογικό επίπεδο, όπως δείχνουν και οι δημοσκοπήσεις, η επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ συρρικνώνεται, αλλά δεν καταρρέει. Οι κεντροαριστεροί και αριστεροί ψηφοφόροι, άλλωστε, δεν έχουν εναλλακτική πρόταση εξουσίας για να στραφούν προς αυτή.

Οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν αυτό που είναι και εμπειρικά ορατό. Στην ελληνική κοινωνία κυριαρχούν ταυτοχρόνως η οργή, ο φόβος, αλλά και μία ελπίδα ότι τα χειρότερα είναι πίσω. Η συνύπαρξη αυτή ενισχύει το αντί-ευρώ ρεύμα, αλλά ταυτοχρόνως εδραιώνεται η αποδοχή του μνημονιακού μονοδρόμου σαν τον μόνο τρόπο απαλλαγής από τα Μνημόνια.

Από τη μία πλευρά είναι η Ελλάδα που έχει ήδη πέσει στον γκρεμό ή βρίσκεται στο χείλος του. Από την άλλη πλευρά είναι η Ελλάδα που απέχει από τον γκρεμό και ως εκ τούτου έχει την πολυτέλεια να κάνει υπομονή και να ελπίζει ότι εάν κάνουμε ό,τι μας λένε θα έλθουν καλύτερες ημέρες. Αυτή, άλλωστε, η άποψη διαχέεται από τις κυρίαρχες δυνάμεις και του πολιτικού και του μιντιακού συστήματος.

Στην πραγματικότητα, στην Ελλάδα έχει δημιουργηθεί ένα κοινωνικό ρήγμα, το οποίο -τουλάχιστον προς το παρόν- δεν παράγει “σεισμικές” δονήσεις. Συνιστά, ωστόσο, ένα δυνάμει εκρηκτικό κοκτέιλ που μόνο ο χρόνος θα δείξει εάν κάποτε θα πυροδοτηθεί. Το ενδεχόμενο να συμβεί αυτό θα εξαρτηθεί από το εάν θα επιβεβαιωθούν ή θα διαψευσθούν οι ελπίδες πως τα πολύ δύσκολα τα αφήσαμε πίσω.