Ο παγκόσμιος ναυπηγικός πόλεμος ανατρέπει τα δεδομένα στη ναυτιλία

Ωστόσο, οι ΗΠΑ με το σχέδιο νόμου “SHIPS for America”, που παρουσιάστηκε, προ ημερών, και φαίνεται να έχει διακομματική στήριξη, δείχνουν ότι εκτός από την ενίσχυση των ναυπηγείων τους επιδιώκουν την αποδυνάμωση της ναυπηγικής βιομηχανίας της Κίνας, που από το 2010 και μετά έχει κυριαρχήσει στην παγκόσμια αγορά, κατέχοντας- σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία- το 62% των νέων παραγγελιών!

Σε αυτή την αντιπαράθεση φώναξε «παρών» και η Ρωσία ανακοινώνοντας τη Τρίτη 12/5 τη κυβερνητική απόφαση για την έναρξη ενός μεγάλου προγράμματος υποστήριξης κατασκευαστών πλοίων και ναυτικών εξαρτημάτων και των πελατών τους, για το οποίο σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Interfax θα διατεθούν, την επόμενη εξαετία, πάνω από 500 δισεκατομμύρια ρούβλια (περίπου 6,2 δισεκατομμύρια δολάρια).

Το ρωσικό σχέδιο

Όπως είπε ο Ντένις Μαντούροφ, πρώτος αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης, σε ομιλία του, στη συνεδρίαση του Συμβουλίου των αντιπροέδρων υπό τον πρωθυπουργό Μιχαήλ Μισούστιν, για την διαμόρφωση της στρατηγικής ανάπτυξης της ναυπηγικής βιομηχανίας λήφθηκαν υπόψη οι αυξημένες μεταφορικές ανάγκες φορτίων και επιβατών μέχρι το 2050 και η ανάγκη ανανέωσης του εμπορικού στόλου.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Πολυτεχνείου της Αγίας Πετρούπολης το 64% των ρωσικών εμπορικών πλοίων είναι ηλικίας άνω των 30 ετών και όπως είπε ο Μαντούροφ πολλά από αυτά οδηγούνται σταδιακά σε παροπλισμό. «Η συστηματική αντικατάσταση αυτών με σύγχρονα, τεχνολογικά προηγμένα πλοία είναι μία από τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η εγχώρια ναυπηγική μας βιομηχανία», ανέφερε ο πρώτος αντιπρόεδρος της Ρωσικής κυβέρνησης.

Το ρωσικό σχέδιο εξελίσσεται σε δύο στάδια: Στο πρώτο στάδιο, με ορίζοντα μέχρι το 2036, όπως είπε ο Μαντούροφ, «αναμένεται να κατασκευαστούν πάνω από 1.600 πολιτικά πλοία και ναυτιλιακό υλικό στα ρωσικά ναυπηγεία». «Ιδιαίτερη έμφαση, πρόσθεσε, θα δοθεί στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων των ρωσικών ναυπηγείων για την κατασκευή πλοίων μεγάλης χωρητικότητας, συμπεριλαμβανομένων των δεξαμενόπλοιων αργού πετρελαίου, των πλοίων μεταφοράς φυσικού αερίου, των δεξαμενόπλοιων μεταφοράς παραγώγων πετρελαίου και των πλοίων μεταφοράς χύδην φορτίου».

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το κείμενο που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο της κυβέρνησης, για την περίοδο 2025-2036, προβλέπεται να ναυπηγηθούν στη Ρωσία 1.637 πλοία, εκ των οποίων 713 έχουν ήδη προγραμματιστεί. Πρόκειται για 279 αλιευτικά, 122 σκάφη θαλασσίων μεταφορών, 51 σκάφη ειδικά για τη Βόρεια Θάλασσα, 251 σκάφη για μεταφορές σε ποτάμια και θάλασσα ενώ τα βοηθητικά και υπηρεσιακά σκάφη θα ανέρχονται συνολικά σε 541 μονάδες. Σχεδιάζονται επίσης 375 επιβατηγά και οχηματαγωγά-επιβατηγά και 18 παγοθραυστικά.

Αυτό το μεγάλο έργο, όπως ανέφερε ο πρώτος αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης, θα δημιουργήσει μέχρι το 2036 περίπου 190.000 νέες θέσεις εργασίας και θα αναπτυχθούν ερευνητικά προγράμματα, για την προώθηση του αυτοματισμού και της ψηφιοποίησης στα ναυπηγεία με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας. Στη δεύτερη φάση του προγράμματος, από το 2037 έως το 2050, προβλέπεται να τεθούν σε υπηρεσία επιπλέον 2.634 σκάφη.

Οι ΗΠΑ στο στίβο της ναυπηγικής

Από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών η στρατηγική με τη διπλή στόχευση, της ενίσχυσης των εγχώριων ναυπηγείων αλλά και του περιορισμού των κινέζικων, «ξεδιπλώνεται» με τις διατάξεις του σχεδίου νόμου «SHIPS for America», που ουσιαστικά επεκτείνει τα μέτρα του Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ (USTR) για τις χρεώσεις των εμπορικών πλοίων, που συνδέονται με την Κίνα και προσεγγίζουν σε λιμάνια των ΗΠΑ. Οι υποστηρικτές του νομοσχεδίου αναφέρουν ότι αυτά τα μέτρα θα αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα των ΗΠΑ και τις επενδύσεις στο ναυτιλιακό εργατικό δυναμικό.

Ένας από τους στόχους τους είναι να επεκτείνουν τον στόλο που κατασκευάζεται στις ΗΠΑ και φέρει σημαία ΗΠΑ κατά 250 πλοία σε 10 χρόνια. Αυτός είναι ένας πολύ φιλόδοξος στόχος αν ληφθεί υπόψη ότι προς το παρόν, μόνο περίπου 80 ποντοπόρα πλοία υψώνουν την αμερικανική σημαία στο διεθνές εμπόριο. Πάντως ενισχυτικά για τα ναυπηγεία θα είναι και τα προγράμματα του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, για το οποίο προβλέπεται να ναυπηγηθούν τα επόμενα 30 χρόνια 381 πλοία. Όμως, όπως αναφέρεται σε ανάλυση του ανεξάρτητου Ναυτικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ, για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος απαιτούνται δύο πράγματα: ένα επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 34- 36 δισεκατομμυρίων δολαρίων και ναυπηγεία ικανά να κατασκευάσουν τα πλοία.

Ωστόσο, το 2016 η ναυπηγική βιομηχανία των ΗΠΑ είχε συρρικνωθεί κατά περισσότερο από 85% από τη δεκαετία του 1950 και ο αριθμός των ναυπηγείων των ΗΠΑ που ήταν αρκετά μεγάλα για να κατασκευάσουν ποντοπόρα πλοία είχε μειωθεί κατά περισσότερο από 80%. Έτσι, μέχρι το 2023, το μερίδιο αγοράς των ΗΠΑ είχε μειωθεί στο 0,13%, με την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα να κατακτούν περισσότερο από το 90% της παγκόσμιας εμπορικής ναυπηγικής. Βασικό «εργαλείο» για την ανάκαμψη των αμερικανικών ναυπηγείων θα είναι το Ταμείο Θαλάσσιας Ασφάλειας, που δημιουργείται με αυτό το νόμο, για τη χρηματοδότηση «κρίσιμων προγραμμάτων θαλάσσιας ασφάλειας».

Πόροι του Ταμείου, όπως έχει γράψει η έγκυρη βρετανική εφημερίδα Lloyd’s List, θα είναι τα έσοδα από τους φόρους χωρητικότητας των πλοίων, που επανέρχονται καθώς και χρήματα από τα λιμενικά τέλη που προβλέπουν τα μέτρα του USTR. Ακόμα το νομοσχέδιο περιλαμβάνει μέτρα για την αύξηση της ναυπηγικής ικανότητας των ΗΠΑ και την ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού, εμπορικούς περιορισμούς στην Κίνα, φορολογικά κίνητρα, υψηλότερους μισθούς για τους εργαζόμενους στα ναυπηγεία και επενδύσεις σε θαλάσσιες υποδομές.

Το ασιατικό μέτωπο

Ειδικότερα, προβλέπει την επιβολή κυρώσεων για πλοία κινεζικής ιδιοκτησίας και άλλους ιδιοκτήτες πλοίων που έχουν σημαντικές συναλλαγές με την Κρατική Ναυπηγική Εταιρεία της Κίνας (CSSC) ή άλλα ναυπηγεία που ανήκουν και ελέγχονται από «ξένη οντότητα που προκαλεί ανησυχία». Ο γερουσιαστής Μαρκ Κέλι, υποστηρικτής του νομοσχεδίου, σε δήλωσή του είχε πει ότι αυτό αναφέρεται σε ναυπηγεία που ανήκουν στην Κρατική Ναυπηγική Εταιρεία της Κίνας.

Ωστόσο, το νομοσχέδιο ορίζει ότι από τον Οκτώβριο του 2027, θα μπορούσαν να προστεθούν και άλλα ναυπηγεία στον κατάλογο, αυξάνοντας την πιθανότητα να συμπεριληφθούν και άλλα κινέζικα ναυπηγεία και όχι μόνο. Τέλος, ο νόμος δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη μεταφορών με πλοία με αμερικάνικη σημαία, κατασκευασμένα στις ΗΠΑ, με μέτρα, που ουσιαστικά, οδηγούν στη δημιουργία μιας τεχνητής αγοράς, ορίζοντας, για παράδειγμα, ότι εντός 15 ετών, το 10% όλων των φορτίων που εισάγονται στις ΗΠΑ από την Κίνα θα εισάγεται από πλοία με σημαία ΗΠΑ.

Ανάλογες προβλέψεις υπάρχουν για τα δεξαμενόπλοια, καθώς προβλέπεται ότι έως το 2035 το 10% των συνολικών εξαγωγών αργού πετρελαίου πρέπει να μεταφέρεται από πλοία που έχουν κατασκευαστεί στις ΗΠΑ, αλλά και για τα πλοία μεταφοράς φυσικού αερίου (LNG). Ωστόσο, όπως επισημαίνουν αναλυτές οι ΗΠΑ δεν έχουν κατασκευάσει πλοίο μεταφοράς LNG από τη δεκαετία του 1970, αλλά έχουν κατασκευάσει δεξαμενόπλοια αργού πετρελαίου και πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων – σε τιμές που είναι πολλαπλάσιες από αυτές στην Ασία!

Παρόλα αυτά με βάση αυτές τις εξελίξεις και με δεδομένη τη δυναμική της ινδικής ναυπηγικής βιομηχανίας, θεωρείται πολύ πιθανό ο κλάδος να δει μετατοπίσεις της αγοράς, καθώς και άλλες χώρες που κατέχουν επί του παρόντος μικρά μερίδια αγοράς εντείνουν τις προσπάθειές τους για επέκταση και αναδιάρθρωση της δυναμικής τους.