Ο πληθωρισμός “κουρεύει” την αγοραστική αξία των συντάξεων

Σύμφωνα με τον Νόμο 4670/2020 οι ελεύθεροι επαγγελματίες καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές με βάση έξι κατηγορίες (220 ευρώ η χαμηλότερη και 576 ευρώ η υψηλότερη). Οι κατηγορίες αυτές θα αναπροσαρμοσθούν τα έτη 2023 και 2024, ανάλογα με το επίπεδο του πληθωρισμού, και από το 2025 και μετά θα αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με τον δείκτη μεταβολής των μισθών. Ένας δείκτης ο οποίος δεν μετριέται μέχρι και σήμερα και ο συγκεκριμένος Νόμος θεωρεί ότι θα παρακολουθείται από το 2025 και μετά.

Όμως, σε περίπτωση που δεν καθοριστεί αυτός το δείκτης η πιο πιθανή εκδοχή θα είναι τα ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών να αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με τον πληθωρισμό. Έτσι, μετά την εκτίμηση της Eurostat για τον πληθωρισμό στην Ελλάδα (Μάϊος 2022 10,7%), η μέση τιμή του πληθωρισμού το πρώτο 5-μηνο του 2022 είναι 8%, ενώ σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ ο πληθωρισμός εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 11% και θα προσεγγίσει το 11,4%. Τα δεδομένα αυτά έχουν οδηγήσει διεθνείς οίκους να αναθεωρήσουν προς τα πάνω τις προβλέψεις τους για τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη (7% το 2022 και 2,5% το 2023).

Λαμβάνοντας υπόψη ότι, η χώρα μας παρουσιάζει το πρώτο πεντάμηνο του 2022 αυξανόμενο σταδιακά πληθωρισμό (35% μεγαλύτερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης), τότε εάν συνεχιστεί αυτή η τάση και τους επόμενους μήνες, ενδεχόμενο το οποίο έχει πιθανότητα επίτευξης άνω του 80%, τότε ο μέσος πληθωρισμός στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το 2022 θα είναι 9,4% (Διάγραμμα).

Παράλληλα, εάν λάβουμε υπόψη την αναθεώρηση του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2022 (πρόβλεψη πληθωρισμού 5,5% και ανάπτυξη 3,5%), τότε με επίπεδο πληθωρισμού 9,4% η ανάπτυξη δεν θα υπερβεί το 2,5%-3%. Σε αυτήν την περίπτωση, τα ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών των ελεύθερων επαγγελματικών (άρα και τον αγροτών) θα πρέπει να αυξηθούν κατά 9% το έτος 2023. Δηλαδή, η πρώτη κατηγορία από 220 ευρώ θα πρέπει να γίνει 240 ευρώ, δηλαδή, γεγονός που αποτελεί μία έμμεση μείωση κατά 9% επιπλέον της αγοραστικής δύναμης των ελεύθερων επαγγελματιών.

Στον αντίποδα οι μισθωτοί δεν θα υποστούν αυτή την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών επειδή συνδέονται με τον μισθό. Άρα οι ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών αυξάνονται όσο αυξάνονται οι μισθοί. Όμως, στην περίπτωση των μισθωτών, την μεγαλύτερη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών θα την επωμιστούν όσοι αμείβονται με τον κατώτερο μισθό. Κι΄αυτό επειδή ο μέσος μισθός δεν αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 3%, γιατί η συντελούμενη αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 9,7% θα επιφέρει μια αύξηση του μέσου μισθού κατά 3%. Άρα, τις μεγαλύτερες απώλειες στο εισόδημά τους λόγω του υψηλού πληθωρισμού θα υποστούν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι αγρότες και οι μισθωτοί που αμείβονται με τον κατώτερο μισθό.

Οι απώλειες των συνταξιούχων

Επιπλέον, σύμφωνα με την παρ. 4α του άρθρου 25 του Ν. 4670/20 οι συντάξεις από 1/1/2023 και μετά θα αναπροσαρμοστούν σύμφωνα με το άθροισμα του 50% της αύξησης του ΑΕΠ και του 50% του πληθωρισμού και βέβαια η προβλεπόμενη αναπροσαρμογή δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη του πληθωρισμού. Έτσι, λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις του Νόμου 4670/20 και εφόσον επαληθευτούν οι εκτιμήσεις για πληθωρισμό 9,4% και ανάπτυξη στο 3% το 2022, τότε οι συντάξεις από 1/1/2023, θα αυξηθούν σε πραγματικούς όρους κατά 6%, δηλαδή κατά 33,3% χαμηλότερα από τον πληθωρισμό. Με βάση αυτή την προοπτική, οι συνταξιούχοι όχι μόνο δεν θα διατηρήσουν την αγοραστική τους δύναμη αλλά αυτή θα είναι μειωμένη κατά 3%. Πράγματι, εάν λάβουμε υπόψη ότι η μέση μηνιαία σύνταξη είναι 930 ευρώ (μεικτά), αυτό σημαίνει απώλεια της τάξης των 28 ευρώ μηνιαίως και 336 ευρώ σε ετήσια βάση.

Αξίζει να σημειωθεί επειδή αναφέρεται ότι για πρώτη φορά μετά το 2010 θα γίνουν αυξήσεις στις συντάξεις, ότι ο συγκεκριμένος μαθηματικός τύπος αναπροσαρμογής των συντάξεων, εμπνευσμένος από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, σε συνθήκες όπου το επίπεδο του πληθωρισμού υπερβαίνει αυτό της ανάπτυξης, όπως η σημερινή οικονομική συγκυρία, η αγοραστική δύναμη του συνταξιούχου θα μειώνεται, ενώ σε συνθήκες όπου η αύξηση του ΑΕΠ θα υπερβαίνει το επίπεδο του πληθωρισμού, τότε η χορηγούμενη αύξηση θα είναι πάντα ίση με τον πληθωρισμό.

Για παράδειγμα εάν η ανάπτυξη ήταν 5% και ο πληθωρισμός 2%, τότε, σύμφωνα με τον μαθηματικό τύπο του Νόμου 4670/2020, η αύξηση θα έπρεπε να είναι 3,5% δηλαδή 1,5% πάνω από τον πληθωρισμό. Όμως, η σχετική διάταξη του συγκεκριμένου Νόμου προβλέπει ότι το αποτέλεσμα του μαθηματικού τύπου δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τον πληθωρισμό, οπότε με βάση αυτό δεν θα χορηγείται αύξηση στους συνταξιούχους 3,5% αλλά 2%.

Κατά συνέπεια, διαπιστώνουμε ότι ο μαθηματικός τύπος αναπροσαρμογής των συντάξεων είναι έτσι κατασκευασμένος ώστε σε περιόδους ανάπτυξης όπου η αύξηση του ΑΕΠ θα υπερβαίνει τον πληθωρισμό, οι αυξήσεις στις συντάξεις να είναι ίσες με τον πληθωρισμό, ενώ στην αντίθετη περίπτωση, όπου ο πληθωρισμός θα είναι μεγαλύτερος από την αύξηση του ΑΕΠ να χορηγείται αύξηση μικρότερη από τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα το πραγματικό επίπεδο και η αγοραστική δύναμη των συντάξεων να μειώνονται, όπως θα συμβεί το 2023, εξαιτίας, κατά τον μαθηματικό τύπο, του υψηλότερου πληθωρισμού από την ανάπτυξη.