Ο “δρόμος για την κόλαση” είναι στρωμένος με πράσινα οράματα…

Ο συνδυασμός των “Σχεδίων Ανάκαμψης” της παγκόσμιας οικονομίας με την αντιμετώπιση της εξελισσόμενης Κλιματικής Αλλαγής αποτελεί το περιεχόμενο των επαναλαμβανόμενων προτάσεων του γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. Οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, συγκρινόμενες με αυτές του 2010 πρέπει να μειωθούν σε ποσοστό 45%, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών εκπομπών (net-zero emissions) το 2050.

Επί πλέον οι χώρες του ΟΟΣΑ μέχρι το 2030 και οι άλλες μέχρι το 2040 πρέπει να έχουν “σβήσει” τις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο τον άνθρακα (UN-SG, Petersberg, Germany, 6.5.21). Στις 11.12.2019 η Κομισιόν ανακοίνωσε την “Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία” με στόχο τον μετασχηματισμό της ΕΕ στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη περιοχή του πλανήτη μέχρι το 2050.

Παρά την φαινομενική σύγκλιση των στόχων ΟΗΕ και ΕΕ έχει ενδιαφέρον η επισήμανση του διαφορετικού περιεχομένου των όρων “μηδενικές εκπομπές” και “κλιματική ουδετερότητα”. Στην πρώτη περίπτωση o όρος “μηδενικές εκπομπές” σημαίνει μείωση των αερίων του θερμοκηπίου με στόχο την εξισορρόπηση των παραγόμενων εκπομπών με τις εκπομπές που απομακρύνονται από την ατμόσφαιρα της Γης.

Στην δεύτερη περίπτωση ο όρος “κλιματική ουδετερότητα” σημαίνει την εξισορρόπηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου με “αντιστάθμιση” ή αφαίρεση από την ατμόσφαιρα ισοδύναμης ποσότητας άνθρακα για την ποσότητα που παράγεται. Μία φαινομενικώς ταυτόσημη διατύπωση που η δεύτερη επιτρέπει σε μία οικονομικώς ισχυρή χώρα (π.χ. Γερμανία) να “αντισταθμίζει” τη λειτουργία ρυπογόνων βιομηχανιών της, χρηματοδοτώντας χαμηλού κόστους αντισταθμιστικές πράσινες δραστηριότητες σε άλλες χώρες.

Σωστές επιλογές, λάθος δρόμοι

Παρά την προφανή αναγκαιότητα ανταπόκρισης προς τις εκκλήσεις του γ.γ. του ΟΗΕ, οι στόχοι που ανακοινώνουν και πολύ περισσότερο υλοποιούν οι πλέον ρυπαίνουσες χώρες του πλανήτη καθιστούν ανέφικτη την επίτευξη των στόχων του. Η Κίνα, με τους μεγαλύτερους ετήσιους ρυθμούς αύξησης (3.1%) και τις παγκοσμίως μεγαλύτερες ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (14 GtCO₂e γιγατόνοι ισοδύναμων διοξειδίου του άνθρακα) ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει την έναρξη μείωσης (κορύφωση) των εκπομπών της το 2030 και την κλιματική ουδετερότητα το 2060 (Δηλώσεις του προέδρου της Σι-Τζι-Πινγκ, στη διάρκεια των εγκαινίων του υδροηλεκτρικού φράγματος Μπαϊχετάν).

Όσο για την ΕΕ, τρία μέλη της, κορυφαίες χώρες παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, έχουν δηλώσει την σταδιακή κατάργηση του. Η Γερμανία το 2038, η Τσεχία το 2038 και η Πολωνία το 2049. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των παγκόσμιων και ευρωπαϊκών εξελίξεων είναι ακατανόητη η κυβερνητική απόφαση για “σβήσιμο” το 2025 του λιγνιτικού εργοστασιακού συγκροτήματος “Πτολεμαΐδα 5”, που θα (αν) τεθεί σε λειτουργία το 2022 και της οποίας το επενδυτικό κόστος θα ανέλθει στα 1.400 εκατ. ευρώ.

Όταν Γερμανοί, Τσέχοι και Πολωνοί θα λειτουργούν τις εξαιρετικά ρυπογόνες και παλαιάς τεχνολογίας μονάδες τους πέραν του 2040, προς όφελος των οικονομιών τους, με ποια λογική εγκαταλείπεται η “Πτολεμαΐδα 5”, το 2025; Βεβαίως, η απόφαση του πρωθυπουργού η Ελλάδα να συμμετάσχει στις προσπάθειες “πράσινου μετασχηματισμού” της οικονομίας της είναι ορθή. Ο δρόμος, όμως, που προτείνουν οι σύμβουλοί του είναι λανθασμένος.

Το “μεταβατικό” καύσιμο

Ο διεθνής οργανισμός ενέργειας (IEA) υποστηρίζει ότι το φυσικό αέριο αποτελεί το μεταβατικό καύσιμο προς την οικονομία των μηδενικών εκπομπών κι ακόμη ότι οι εκπομπές μεθανίου στο στάδιο της εξόρυξης μπορούν τεχνολογικά να ελεγχθούν προς όφελος των παραγωγών. Η κυβέρνηση γιατί αποστασιοποιείται από τις εξορύξεις φυσικού αερίου από περιοχές του Ιονίου και της Δυτικής Ελλάδος;

Ο ΙΕΑ και οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας (Themajors) σε ολόκληρο τον πλανήτη και στην Ευρώπη υλοποιούν προγράμματα επέκτασης της κατανάλωσης Φυσικού Αερίου. Η Ελλάδα γιατί αποκλείει τις περιφέρειες της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδος από την ανάπτυξη δικτύων φυσικού αερίου;

Αυτές τις ημέρες τίθεται σε λειτουργία, αν δεν έχει ήδη τεθεί, ο υποθαλάσσιος διπλός αγωγός Nord Stream 2, που συνδέει τα κοιτάσματα στη θάλασσα του Μπάρενς με την Γερμανία και τη Δυτική Ευρώπη. Ο αγωγός μήκους 1230 km θα μεταφέρει ετησίως 55 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου για τα επόμενα 30-40 έτη. Η Ελλάδα γιατί δεν επιτρέπεται να εκμεταλλευθεί τις δικές της πηγές κι ακόμη γιατί δεν μπορεί να αναπτύξει τα δίκτυα φυσικού αερίου στη Πελοπόννησο και στις άλλες ηπειρωτικές περιοχές της;

Αν ο αρμόδιος υφυπουργός πράγματι δεν μπορεί να πείσει τους υπαλλήλους της Κομισιόν, μήπως να αναλάμβανε το θέμα ο Έλληνας αντιπρόεδρός της; Στο ίδιο κεφάλαιο ο υπουργός Ενέργειας ανακοίνωσε σειρά έργων προώθησης του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) σε Πελοπόννησο και Δυτική Ελλάδα. Κάποια λάθος ενημέρωση έχει για να έχει αποδεχθεί τις εισηγήσεις του ΔΕΣΦΑ.

Η ευκαιρία μέσα απ’ το “Ελλάδα 2.0”

Με απλά λόγια, “Μικρής Κλίμακας εγκαταστάσεις LNG” προσφέρονται για τα απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου, όπου το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και κάλυψης των ενεργειακών αναγκών είναι υψηλό και όχι για την Πελοπόννησο και την Δυτική Ελλάδα. Για πολλούς λόγους, θα ήταν ευχής έργον αν ο υπουργός Ενέργειας, σε συνεργασία με τον αρμόδιο υφυπουργό Οικονομικών, που φαίνεται να έχει ευαισθησία σε επενδύσεις και έργα υποδομών που στηρίζονται στη λογική “κόστους-οφέλους”, ενεθάρρυνε τους παίκτες της αγοράς να κινηθούν προς την κατεύθυνση αυτή.

Το “Ελλάδα 2.0” αποτελεί μοναδική ευκαιρία για την καθημαγμένη χώρα μας από τα εκδικητικά μνημόνια των Γερμανών, αρκεί οι διατιθέμενοι πόροι να αξιοποιηθούν με τρόπο ορθολογικό, με αίσθηση των στόχων, των ευκαιριών και των δυνατοτήτων μας. Δεν υπάρχει όφελος για την Ελλάδα να επισπεύδεται η αντικατάσταση του στόλου των αυτοκινήτων με ηλεκτροκίνητα, επιδοτώντας θέσεις εργασίας και εργοστάσια άλλων χωρών. Έτσι δεν είναι;

Ούτε και να υποκαθίσταται η χρήση φυσικού αερίου από ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από φυσικό αέριο. Διαφωνεί κανείς; Τέλος υπάρχει και όλη η παραφιλολογία για τις σχεδιαζόμενες επενδύσεις υποκατάστασης του λιγνίτη και του φυσικού αερίου με “πράσινο”, “γαλάζιο” ή “καφέ” υδρογόνο. Θυμίζει την ιστορία με τον πίθηκο, που όταν ερωτάται από το λιοντάρι αν εννοεί αυτά που λέει, απαντά  «Ε…! λέμε και καμμιά σαχλαμάρα για να περνά η ώρα…».

Ανανεώσιμες πηγές και “Πτολεμαΐδα 5”

Κάποιος “άρχοντας” ανακοίνωσε ότι επίκειται επένδυση για την παραγωγή υδρογόνου που θα χρησιμοποιείται για την τηλεθέρμανση καταναλωτών που επρόκειτο να τροφοδοτηθούν από την “Πτολεμαΐδα 5”. Επί πλέον ένα μέρος της παραγωγής θα διοχετεύεται με αγωγό στον αγωγό ΤΑΠ, ενώ ένα άλλο μέρος θα μεταφέρεται με αγωγό και θα αποθηκεύεται σε υπόγεια αποθήκη, που θα δημιουργηθεί στη περιοχή του Πρίνου!

Ένας άλλος . . . “άρχοντας” (ίσως ο ίδιος) ανακοίνωσε ότι η τηλεθέρμανση θα γίνεται με υδρογόνο από το φυσικό αέριο που θα χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην μονάδα που θα αντικαταστήσει την “Πτολεμαΐδα 5”! Μήπως κάποιος να τους εξηγήσει ότι η τεχνολογία παραγωγής, μεταφοράς και κατανάλωσης υδρογόνου ευρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο;

Μήπως κάποιος να τους εξηγήσει ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στη μεταφορά και κυρίως στη καύση του; Μήπως κάποιος να τους εξηγήσει ότι το κόστος μίας τέτοιας διαδικασίας είναι εξαιρετικά υψηλό και ασύμφορο; Δηλαδή θα καταναλώνεται ενέργεια που θα παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές ή φυσικό αέριο για να παράγεται υδρογόνο με τις συνεπαγόμενες απώλειες και υψηλά κόστη παραγωγής για να καίγεται για τηλεθέρμανση! Έλεος!

Βεβαίως η καύση υδρογόνου δεν παράγει διοξείδιο του άνθρακα. Παράγει, όμως, οξείδια του Αζώτου (Ν_χΟ), που και αυτά υπάγονται στα αέρια του θερμοκηπίου. Το κόστος αποφυγής παραγωγής (ή δέσμευσης) το έχουν υπολογίσει; Αυτή την χρονική περίοδο το υδρογόνο, από πλευράς τεχνολογικών δυνατοτήτων, μπορεί να εμπλουτίσει σε μικρό ποσοστό (<10%) το φυσικό αέριο που διακινείται μέσα από τα δίκτυα προς τους τελικούς καταναλωτές. Είναι πολύ πιο ακριβό. Το ενεργειακό περιεχόμενο ίσου όγκου υδρογόνου είναι μόλις το 30% του φυσικού αερίου και η τεχνολογία κατανάλωσης βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο. Γιατί να το δεχθούν στον αγωγό ΤΑΠ;

Κίνητρα για ηλεκτροκίνηση

Συνοψίζοντας, η απόφαση για απολιγνιτοποίηση είναι σωστή. Η επίσπευση της υλοποίησης της είναι λάθος. Κίνητρα ενθάρρυνσης της ηλεκτροκίνησης των Ι.Χ. στηρίζουν θέσεις εργασίας εκτός Ελλάδος, κυρίως στη Γερμανία. Το θέλουμε; Έχουμε αυτήν την πολυτέλεια; Το φυσικό αέριο είναι το ενδιάμεσο καύσιμο της ΕΕ προς την εποχή των μηδενικών εκπομπών μετά το 2050. Αν μάλιστα λυθούν τα προβλήματα κόστους (πυρόλυση) θα αποτελέσει την πρώτη ύλη παραγωγής “γαλάζιου” υδρογόνου, όπως υποστηρίζει η Gazprom.

Η χώρα πρέπει επειγόντως να διορθώσει την ενεργειακή πολιτική της στο θέμα αυτό. Οι μικρής κλίμακας εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (Small scale LNG) προσφέρονται για τη νησιωτική χώρα κι όχι για την ηπειρωτική. Η Πελοπόννησος, η Δυτική Ελλάδα και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου δικαιούνται ένα δίκαιο μερίδιο ενεργειακών υποδομών, που δεν τους παρέχεται.

Οι διάφορες τεχνολογίες υδρογόνου δεν αποτελούν εμπορικά εκμεταλλεύσιμες λύσεις προς το παρόν. Ίσως σε 5 ή 10 έτη, σίγουρα όμως όχι τώρα. Η απόφαση του πρωθυπουργού για τον πράσινο μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας είναι ορθή, ο τρόπος υλοποίησης της είναι λάθος. Οι αρνητικές επιπτώσεις από τον τρόπο υλοποίησής της θα είναι καταστροφικές για την αναπτυξιακή επανεκκίνηση της οικονομίας. Ας μη ξεχνάμε ότι «ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις».