Ο “Ηρακλής” στηρίζει τις τράπεζες, οι δανειολήπτες ας προσευχηθούν…

Η επιδιωκόμενη οικονομική ανάκαμψη με επενδύσεις υποστηριζόμενες από τραπεζικό δανεισμό, μπορεί να συντελεστεί μόνο εφόσον ένας σημαντικός αριθμός υπερχρεωμένων δανειοληπτών της μεσαίας τάξης βρει βιώσιμες λύσεις για την εξυπηρέτηση του χρέους του. Όμως, η απροθυμία τραπεζών, κυβερνήσεων και πιστωτών, κατά την διάρκεια των μνημονίων, να προσφέρουν βιώσιμες λύσεις αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους, οδήγησε σήμερα στο σχέδιο “Ηρακλής”. Αυτό ωστόσο, θα καλύψει μόνο 40% των κόκκινων δανείων, προμηνύοντας ότι μόλις τώρα αρχίζει ο Γολγοθάς νοικοκυριών και επιχειρήσεων που επλήγησαν από την εσωτερική υποτίμηση.

Το σχέδιο Ηρακλής και οι ανακοινώσεις των τραπεζών για τιτλοποιήσεις-μαμούθ, δρομολογούν επιτάχυνση της διαδικασίας απαλλαγής των τραπεζών από τα κόκκινα δάνεια. Το σχέδιο θα διευκολύνει τις τράπεζες να τιτλοποιούν και να αφαιρούν μη εξυπηρετούμενα δάνεια από τους ισολογισμούς τους. Ένας φορέας τιτλοποίησης θα αγοράζει μη εξυπηρετούμενα δάνεια από τις τράπεζες και θα πωλεί τίτλους σε επενδυτές. Η κυβέρνηση θα παρέχει την εγγύηση του Δημοσίου για τους τίτλους υψηλής εξασφάλισης του φορέα.

Σε αντάλλαγμα, το Δημόσιο θα λαμβάνει αμοιβή σύμφωνη με τους όρους της αγοράς. Το υπουργείο Οικονομικών δηλώνει ότι θα είναι ελκυστικό για τους επενδυτές, γιατί προσφέρει ομόλογα με θετικές αποδόσεις σε μία εποχή αρνητικών επιτοκίων. Το νομοσχέδιο προβλέπει παροχή κρατικών εγγυήσεων 12 δισ. ευρώ, οι οποίες θα μπορούν να καλύψουν συνολικά τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων 36 δισ. ευρώ σε ορίζοντα 18 μηνών.

Το τέλος εγγύησης θα αντιστοιχεί στο επίπεδο και τη διάρκεια του κινδύνου που αναλαμβάνει το Δημόσιο. Η διάρθρωση των τελών, καθώς και ο διορισμός εξωτερικού διαχειριστή, είναι καινοτομίες που προδίδουν στενή εποπτεία και υποδείξεις των δανειστών. Εκτιμάται ότι οι τράπεζες θα πληρώνουν προμήθεια περίπου 200 εκατ. ευρώ ετησίως. Με την συμμετοχή τους στο σχέδιο οι τράπεζες θα εξασφαλίσουν μηδενική στάθμιση στο ενεργητικό τους για τα senior ομόλογα που θα φέρουν τις εγγυήσεις του Δημοσίου και θα διακρατήσουν οι ίδιες, με όφελος την απελευθέρωση κεφαλαίων.

Η υποστήριξη των δανειστών

Η αρμόδια Επίτροπος Ανταγωνισμού της Κομισιόν, έχει εκφράσει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι, από κοινού με την ελληνική κυβέρνηση, κατέληξε σε λύση συμβατή με την αγορά για την αντιμετώπιση του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η δήλωση υπονοεί ότι θα ακολουθήσει και άλλη ρύθμιση μετά τον “Ηρακλή” και ήδη η Κομισιόν στην Έκθεση του Νοεμβρίου στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας, επισημαίνει ότι θα απαιτηθούν πρόσθετες προσπάθειες.

Για τον λόγο αυτό, προ μηνών, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, από το βήμα του 4ου Thessaloniki Summit, γνωστοποίησε την πρόθεση της Τράπεζας να ενεργοποιήσει σχέδιο για την αντιμετώπιση του 60% των κόκκινων δανείων, που εκτιμάται ότι δεν θα καλύψει το σχέδιο “Ηρακλής”. Βερολίνο, Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη είναι πλήρως υποστηρικτικές στην υλοποίηση του σχεδίου, το οποίο είχε ήδη σε γενικές γραμμές συμφωνηθεί με το οικονομικό επιτελείο της προηγούμενης κυβέρνησης.

Την ίδια στιγμή, επενδυτές υψηλού ρίσκου αναμένουν την λειτουργία του “Ηρακλή”, που θα κινητοποιήσει μεγαλύτερες πωλήσεις κόκκινων δανείων, θέτοντας τις βάσεις για τη δημιουργία δευτερογενούς αγοράς ενυπόθηκων δανείων, όπως αυτή που οδήγησε στην κρίση του 2008 στις ΗΠΑ. Η παροχή των εγγυήσεων του Ελληνικού Δημοσίου, έχει δομηθεί έτσι ώστε αυτές θεωρητικά να μην χρειαστεί να ενεργοποιηθούν. Σημειώνεται ότι στην Ιταλία οι κρατικές εγγυήσεις δεν ενεργοποιήθηκαν. Όμως, για το ελληνικό πρόγραμμα εγγυήσεων υπάρχει, σε σύγκριση με την Ιταλία, ένας επιπλέον σημαντικός βαθμός δυσκολίας: η Ελλάδα δεν κατατάσσεται σε επενδυτική βαθμίδα από τους οίκους αξιολόγησης.

Στη μέγγενη οι δανειολήπτες

Η διαδικασία του “Ηρακλή”, υποδεικνύει η Κομισιόν στην Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, θα διευκολυνθεί από τη διασφάλιση εκ μέρους της κυβέρνησης, ότι οι εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων θα λειτουργούν σε ένα σύγχρονο πλαίσιο αφερεγγυότητας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις και με αναγκαστική εκτέλεση των ενεχύρων για την είσπραξη οφειλών, μέσω των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών.

Η Έκθεση της Κομισιόν αναφέρει, επίσης, ότι παραμένει στόχος ο περιορισμός των εκκρεμών υποθέσεων, είτε για αιτήσεις που εμπίπτουν στο νόμο Κατσέλη, είτε για αιτήσεις που θα υποβληθούν με το νέο πλαίσιο προστασίας, μέχρι το τέλος του 2021. Συνολικά, ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων στα δικαστήρια μέχρι το τέλος του τρίτου τριμήνου 2019, ανερχόταν σε 100.906, έναντι στόχου για 61.910 τον Δεκέμβριο 2019.

Η εξαιρετικά βραδεία διεκπεραίωση των υποθέσεων δανειοληπτών που συμμετείχαν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα (ν. 4605/2019), οδήγησε στην παράταση του πλαισίου μέχρι τον Απρίλιο 2020. Η κυβέρνηση μέχρι τώρα, δεν προέβη σε καμία δήλωση σχετικά με την στήριξη των δανειοληπτών της μεσαίας τάξης. Αυτοί θα αντιμετωπίσουν την αυξημένη πίεση των funds, που θα αγοράσουν τους τίτλους σε χαμηλές τιμές και θα απαιτήσουν εξόφληση στο ακέραιο, ή τουλάχιστον σε πολλαπλάσιο ποσοστό από όσα αγόρασαν.

Ωστόσο, ο στόχος οικονομικής ανάκαμψης με την υποστήριξη νέου δανεισμού από τις τράπεζες, θα μπορέσει να συντελεστεί μόνο εφόσον σημαντικός αριθμός υπερχρεωμένων δανειοληπτών βρει βιώσιμες λύσεις για την εξυπηρέτηση του χρέους του. Η απλή μεταφορά των κόκκινων δανείων εκτός τραπεζικών ισολογισμών, δεν συμβάλει στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας των δανειοληπτών της μεσαίας τάξης, οι οποίοι συνιστούν κρίσιμο παράγοντα για την ενδογενή ανάπτυξη.

Ενιαίο πλαίσιο αφερεγγυότητας

Η παράταση μέχρι τον Απρίλιο του 2020, εγκρίθηκε ώστε περισσότεροι ευάλωτοι ιδιοκτήτες να ενταχθούν στη σχετική ρύθμιση και να λάβουν κρατική επιδότηση της μηνιαίας δόσης, που τα καθιστά εμπορεύσιμα. Μέσα στο τετράμηνο της παράτασης, θα έχει ψηφιστεί νέο πλαίσιο για την αφερεγγυότητα των φυσικών προσώπων.

Με το νέο πλαίσιο, η ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους προς τράπεζες, εφορία, ασφαλιστικά ταμεία και δημόσιους οργανισμούς συνολικά, θα γίνεται μέσω ενιαίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Η προστασία της πρώτης κατοικίας θα υφίσταται πλέον υπό σαφώς πολύ περιορισμένο πλαίσιο και θα αποτελεί αντικείμενο κοινωνικής πολιτικής για τους ευάλωτους πολίτες.

Το ΔΝΤ στην ετήσια έκθεσή του, χαρακτηριστικά αναφέρει ότι «Η Ελλάδα θα πρέπει να υιοθετήσει ένα νόμο αφερεγγυότητας φυσικών προσώπων που δεν θα στοχεύει στο να κρατήσει τους ιδιώτες σε σπίτια τα οποία δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά». Αυτή όμως είναι η μισή αλήθεια για τους δανειολήπτες της μεσαίας τάξης. Διότι οι περισσότεροι είναι θύματα της εσωτερικής υποτίμησης, την οποία επέβαλαν κατά τη διάρκεια των Μνημονίων οι πιστωτές.