Πανηγυρίζει ο Τραμπ για τους δασμούς – Σε σοκ οι αγορές, απώλειες για την Wall Street

Ο Αμερικανός πρόεδρος μίλησε περί «ανακήρυξης οικονομικής ανεξαρτησίας». «Η χώρα μας καταληστεύτηκε, λεηλατήθηκε, βιάστηκε και καταστράφηκε από έθνη κοντινά και μακρινά, από συμμάχους και εχθρούς», για «δεκαετίες», είπε προτού επιδείξει κατάλογο με τους εμπορικούς εταίρους που αφορούν οι «ανταποδοτικοί» δασμοί του.

Στο πρώτο μήνυμα που ανέβασε στην πλατφόρμα του Truth Social, την επομένη της ημέρας που κήρυξε εμπορικό πόλεμο, ο Τραμπ αναφέρει πως «η εγχείρηση πέτυχε». Περιγράφοντας τις ΗΠΑ ως «ασθενή» και τους δασμούς που επέβαλε ως «χειρουργική επέμβαση», υποστηρίζει πως οι ΗΠΑ, όχι μόνο επέζησαν της επέμβασης, αλλά θα είναι πολύ ισχυρότερες και πιο ανθεκτικές από ποτέ.

Γράφει συγκεκριμένα ο Τραμπ στην προσωπική του πλατφόρμα: «Η (χειρουργική) επέμβαση έχει τελειώσει! Ο ασθενής επέζησε και αναρρώνει. Η πρόγνωση είναι ότι ο ασθενής θα είναι πολύ ισχυρότερος, μεγαλύτερος, καλύτερος και πιο ανθεκτικός από ποτέ. Κάντε την Αμερική μεγάλη ξανά!!!».

Μετά τις ιστορικές ανακοινώσεις για επιβολή δασμών σε παγκόσμια κλίμακα, ο Τραμπ υποστήριξε με νέες του δηλώσεις πως «οιαγορές και οι μετοχές θα ανέβουν, η χώρα θα ανθίσει. Και ο υπόλοιπος κόσμος θέλει να δει αν υπάρχει τρόπος να κάνουν μια συμφωνία. Μας εκμεταλλεύονται για πολλά, πολλά χρόνια. Για πολλά χρόνια ήμασταν στη λάθος πλευρά της ιστορίας και σας λέω κάτι, νομίζω ότι θα είναι απίστευτο».

Απώλειες 2 τρισ. στην Wall Street

Συγκεκριμένα, ο Dow Jones έκλεισε με σημαντική πτώση 1.679 μονάδων ή 3,98% στις 40.545 μονάδες, ήτοι την μεγαλύτερη πτώση του από τον Σεπτέμβριο του 2022, ο S&P 500 διολίσθησε σε ποσοστό 4,84% φτάνοντας τις 5.396 μονάδες στη μεγαλύτερη κάμψη του από τον Ιούνιο του 2020 και ο Nasdaq έκανε βουτιά ύψους 5,97%, την μεγαλύτερη από το 2020, με αποτέλεσμα να προσγειωθεί στις 16.550 μονάδες.

Αξιοσημείωτη και η καθίζηση του Russell 2000, ο οποίος έγινε ο πρώτος αμερικανικός δείκτης που εισήλθε πλέον επίσημα σε bear market. Πρόκειται για μια δραματική αντιστροφή των προοπτικών του δείκτη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που είχε πρωταγωνιστήσει στο μετεκλογικό ράλι της αγοράς, καθώς οι εταιρείες μικρής κεφαλαιοποίησης θεωρείτο πως θα ήταν οι μεγάλες κερδισμένες της αναπτυξιακής στρατηγικής που θα ακολουθούσε ο νέος πρόεδρος.

Τελικά τα πράγματα δεν κύλησαν όπως περίμεναν οι επενδυτές, με τον Russell 2000 να χάνει σήμερα πάνω από 5% ανεβάζοντας έτσι τις απώλειες του από το τελευταίο υψηλό του στο 21%, εισερχόμενος έτσι σε bear market.

Την ίδια ώρα τα ομόλογα επιδόθηκαν σε ράλι με την απόδοση του 10ετούς να πέφτει προσωρινά κάτω κι από το όριο του 4%, πριν σταθεροποιηθεί γύρω στο 4,04% και το 2ετές να χάνει σχεδόν είκοσι μονάδες πέφτοντας στο 3,7%.

Όσον αφορά τον δείκτης VIX, τον περίφημο δείκτη φόβου, αυτός παρέμεινε κοντά στις 28 μονάδες, ήτοι πολύ πάνω από το κρίσιμο όριο του 20, με ημερήσιο άλμα άνω του 32%!

Το «America First» trade, η επενδυτική στρατηγική που πόνταρε στην υπεραπόδοση των ΗΠΑ έναντι του υπόλοιπου κόσμου, αντιστρέφεται ραγδαία, καθώς οι δασμοί αποσταθεροποιούν την εφοδιαστική αλυσίδα και συρρικνώνουν τα περιθώρια κέρδους εταιρειών όπως η Apple, η Nike και η Walmart.

Την ίδια ώρα οίκοι και αναλυτές ξαναβγάζουν από το συρτάρι τα χειρότερα σενάρια όχι απλά επιβράδυνσης αλλά και ύφεσης της αμερικανικής αλλά και παγκόσμιας οικονομίας. Η Nomura προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ μόλις 0,6% για το 2025, με τον δομικό πληθωρισμό στο 4,7%, ενώ η Barclays αναμένει συρρίκνωση 0,1% του ΑΕΠ και πληθωρισμό στο 3,7%.

Υψηλοί δασμοί για… ακατοίκητα νησιά

Τα δασμολογικά μέτρα Τραμπ εφαρμόζονται σε κάθε μέρος της επικράτειας ή “αποικίες” μεγαλύτερων χωρών, ακόμη και εάν δεν έχουν ουσιώδεις οικονομικές σχέσεις με τις ΗΠΑ, συχνά δε ούτε καν πληθυσμό.

Τα νησιά Χερντ και Μακντόναλντ, κάπου μεταξύ της Μαδαγασκάρης και της Ανταρκτικής, δεν έχουν ανθρώπους, αλλά έχουν σημαντικό πληθυσμό από πιγκουίνους σε τέσσερα διαφορετικά είδη και κάποια θαλασσοπούλια. Η οικονομική δραστηριότητα στο νησί πρακτικά έχει τερματιστεί από το 1877, όταν έφυγαν ψαράδες που εμπορεύονταν το λίπος από τις φώκιες. Όπως και αν έχει, οι δασμοί φτάνουν πλέον το 10%.

Ανάλογη είναι η περίπτωση για το νησάκι Γιαν Μάγεν που ανήκει στη Νορβηγία, δεν έχει μόνιμους κατοίκους, παρά μόνο μια ομάδα 18 ατόμων από τις Ένοπλες Δυνάμεις και τη μετεωρολογική υπηρεσία της χώρας που εναλλάσσεται κατά διαστήματα. Η οικονομική δραστηριότητα είναι μηδενική, όχι όμως και οι δασμοί ύψους 10% που επιβληθήκαν από τον Λευκό Οίκο.

Στη λίστα, όπως σημειώνει το CNN, βρέθηκε και το Βρετανικό Έδαφος του Ινδικού Ωκεανού, μια συστάδα νησιών, τα περισσότερα από τα οποία είναι ακατοίκητα. Εκεί βρίσκεται, ωστόσο, η στρατηγικής σημασίας αεροπορική βάση στο νησί Ντιέγκο Γκαρσία, που διοικούν από κοινού ΗΠΑ και Βρετανία.

Το Έδαφος καταγράφεται στο CIA Factbook ως εξαγωγές ψαριών, αλλά δεν είναι σαφές ποιος τα ψαρεύει ή ποιος τα αγοράζει στις ΗΠΑ.

Στη λίστα, για λόγους που δεν κατάλαβε κανένας, βρέθηκε και η Νήσος Νόρφολκ στην Αυστραλία και μάλιστα με δασμούς που φτάνουν το 29%. Όλες και όλες οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ φτάνουν τα 650.000 δολάρια τον χρόνο, κυρίως σχετικές με σόγια. Όταν το Politico ρώτησε τον Λευκό Οίκο γιατί το Νόρφολκ περιλαμβάνεται σε αυτή τη λίστα, η απάντηση ήταν απλά: «Είναι μέρη της επικράτειας της Αυστραλίας».

Βαρείς είναι οι δασμοί και για τα Νησιά Κόκος που επίσης ανήκουν στην Αυστραλία. Το 32% των εξαγωγών του νησιού των 600 ανθρώπων πηγαίνουν στις στις ΗΠΑ και πλέον θα δασμολογούνται με 10%.

Το Τοκελάου στον Ειρηνικό Ωκεανό, με μόνιμο πληθυσμό 1.600 ανθρώπων και συνολικό ΑΕΠ που μόλις φτάνει τα 8 εκατ. δολάρια θα υπόκειται και αυτό σε δασμούς της τάξης του 10%. Οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ είναι μόλις 100.000 δολάρια.

Ανάλογη είναι η περίπτωση των Νήσων Μάρσαλ στον Ειρηνικό, όπου ζουν 82.000 άνθρωποι. Οι ΗΠΑ είναι υπεύθυνες για την άμυνα των νησιών, ενώ διατηρούν και στρατιωτική πυραυλική βάση. Αν και οι ΗΠΑ δεν είναι από τους βασικούς προορισμούς εξαγωγών του νησιού (στο σύνολο τους 130 εκατ. δολάρια), τα Νησιά υπόκεινται σε δασμούς.

Η περίπτωση της Ρεϊνιόν είναι και αυτήν παράδοξη. Οι δασμοί για το γαλλικό έδαφος φτάνουν το 37%, όσο και οι τοπικές Αρχές διαμαρτύρονται γιατί τελωνιακά υπάγονται στη Γαλλία (και το 20% της), οπότε και δεν μπορεί να υπάρχει διαφορετικός δασμός.

Τεράστια είναι, τέλος, η επiβάρυνση στα γαλλικά νησιά Σαν Πιέρ και Μικελόν που βρίσκονται ανοιχτά του Καναδά. Οι 5.000 άνθρωποι του νησιού βασίζονται στις εξαγωγές οστρακοειδών που πλέον έχουν δασμούς ύψους 50%, πολύ μεγαλύτερους από το 20% στις εξαγωγές της ΕΕ, άρα και της Γαλλίας.

Και η Ρωσία;

Ο Τραμπ απέχοντας από την επιβολή δασμών προς τη Ρωσία, από τη μία κρατά ανοιχτό το ενδεχόμενο άμεσα να κάνει την απειλή του πράξη προς τη Μόσχα και μάλιστα με τρόπο που θα πονέσει περισσότερο από ένα απλό ακόμη 10% και από την άλλη, στέλνει προσωπικό μήνυμα και πάλι στον Βλαντίμιρ Πούτιν πως πρέπει να κάνει άμεσα και αυτός μία κίνηση στο πεδίο του πολέμου που ενδιαφέρει τον Αμερικανό πρόεδρο.

Δεν είναι επίσης απίθανο ο Ντόναλντ Τραμπ να σκέφτηκε και το αμιγώς πρακτικό μέρος των δασμών καθώς, όπως ήδη αναφέραμε, η Ρωσία εξάγει μαζικά στις ΗΠΑ λιπάσματα και στο αφήγημα του Αμερικανού προέδρου είναι πέρα από την αυτοκινητοβιομηχανία, να «θωρακίσει» τους καλλιεργητές και τους κτηνοτρόφους. Η Ρωσία είναι η τρίτη μεγαλύτερη προμηθευτής των ΗΠΑ σε αυτό το πεδίο και μάλιστα με διαρκώς αυξητικές τάσεις.

Με τον Καναδά και το Μεξικό ισχύουν ήδη εμπορικές συμφωνίες από το 2020, τις οποίες είχε επιβάλλει ο Τραμπ μετά την κατάργηση της βορειοαμερικανικής εμπορικής ζώνης (NAFTA).

Δήλωση Μητσοτάκη

«Ο εμπορικός πόλεμος που ξεκινά θα βλάψει τους πάντες» είναι η πρώτη αντίδραση του Κυριάκου Μητσοτάκη απέναντι στους δασμούς σοκ που ανακοίνωσε ο Τραμπ. Ο πρωθυπουργός μιλώντας κατά την επίσκεψή του στην Κοζάνη μεταξύ άλλων και για τους δασμούς, έκανε λόγο για «ιστορική στροφή στον προστατευτισμό και μια πολύ απότομη αλλαγή στον τρόπο, με τον οποίο το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα έχει λειτουργήσει εδώ και πολλές δεκαετίες». «Και είναι επίσης και μια απόκλιση από τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ αντιλαμβάνεται την οικονομική και κοινωνική πρόοδο από την ίδρυση της», συμπλήρωσε.

Όπως επεσήμανε ο πρωθυπουργός, «εμείς είμαστε μια χώρα, ήμασταν πάντα υπέρμαχοι του ελεύθερου εμπορίου και πιστεύουμε και πιστεύω ακράδαντα ότι αυτός ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος, ο οποίος ξεκινά τελικά, δεν θα ωφελήσει κανέναν, θα βλάψει τους πάντες και ελπίζω και εύχομαι σύντομα να μπορέσουμε να οδηγηθούμε σε μια αποκλιμάκωση αυτών των προστατευτικών πρακτικών».

Πρόσθεσε ότι «η Ελλάδα θα παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Διότι εκεί θα διαμορφωθούν οι αποφάσεις τις οποίες θα λάβουμε για τον τρόπο με τον οποίον θα αντιδράσουμε σε αυτήν την πρωτοφανή ιστορικά απόφαση. Σε κάθε περίπτωση, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι η ελληνική οικονομία με σχέδιο, με υπευθυνότητα, θα μπορέσει να αντεπεξέλθει σε αυτές τις δύσκολες προκλήσεις και αναφέρθηκα σε αυτή την εξέλιξη για να καταδείξω μόνο το πόσο, θα έλεγα, ρευστό είναι το διεθνές οικονομικό και γεωπολιτικό περιβάλλον και πόσο σημαντική είναι η πολιτική σταθερότητα την οποία έχουμε σήμερα στη χώρα και η δυνατότητα αυτής της κυβέρνησης να μπορεί να χαράσσει, μια σταθερή πορεία».

Δήλωση Πιερρακάκη

«Οι χθεσινές ανακοινώσεις της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών είναι αυτονόητο ότι συνιστούν μια ιστορική στροφή στον προστατευτισμό και μια απότομη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα έχει λειτουργήσει εδώ και δεκαετίες. Συνιστούν επίσης μία θεμελιώδη απόκλιση από το πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιλαμβάνεται την οικονομική και κοινωνική πρόοδο από την ίδρυσή της», σημείωσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης στην παρέμβασή του στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής.

Ως χώρα είμαστε υπέρ του ελεύθερου εμπορίου. Πιστεύουμε ότι ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος δεν ωφελεί κανέναν. Και ελπίζουμε ότι αυτό το κεφάλαιο θα διαρκέσει όσο το δυνατόν λιγότερο. Οι επιπτώσεις δεν μπορούν ακόμη να αποτυπωθούν στην ολότητά τους αν και είναι δεδομένο ότι θα είναι αρνητικές.

Αυτό που είδαμε χθες δεν συνιστά μια στατική εικόνα αλλά μία δυναμική εικόνα. Και είναι δεδομένο πως οι οικονομίες όλου του πλανήτη θα αντιδράσουν με πολλαπλούς τρόπους και έτσι θα υπάρξουν όχι ένας αλλά πιθανώς αρκετοί γύροι κλιμάκωσης μέχρι να αποτυπωθεί η νέα οικονομική ισορροπία. Είναι επίσης δεδομένο πως η ελληνική κυβέρνηση συμμετέχει και θα συνδιαμορφώσει την ενιαία ευρωπαϊκή αντίδραση. Η ελληνική οικονομία με σχέδιο, με υπευθυνότητα θα ανταπεξέλθει στις διεθνείς προκλήσεις».

Πλήττονται Κίνα-ΕΕ

Στις ηλεκτρονικές συναλλαγές μετά το κλείσιμο της Γουόλ Στριτ, και οι τρεις βασικοί δείκτες βυθίζονταν. Η τιμή του χρυσού, τοποθέτησης που θεωρείται ασφαλές καταφύγιο, ανέβαινε ακόμη περισσότερο. Στην Ασία, τα χρηματιστήρια που άνοιξαν έμοιαζαν σε κατάσταση παραζάλης (-4% στο Τόκιο, περί το -2% σε Σεούλ, Χονγκ Κονγκ, Σίδνεϊ).

Η επίθεση προστατευτισμού του Λευκού Οίκου, που για να βρει κάποιος όμοια θα χρειαστεί να ανατρέξει στα χρόνια του 1930, προβλέπει κατ’ ελάχιστον την επιβολή τελωνειακών δασμών 10% σε όλες τις εισαγωγές, που ανεβαίνουν πολύ, ως πάρα πολύ, για χώρες που η Ουάσιγκτον κρίνει ότι είναι ιδιαίτερα «εχθρικές» σε ό,τι αφορά το εμπόριο.

Η επιβάρυνση θα είναι αστρονομική ειδικά για την Κίνα. Τα προϊόντα της είναι αντιμέτωπα με νέους δασμούς 34%, που προστίθενται στους δασμούς 20% που είχαν ήδη ανακοινωθεί από την κυβέρνηση Τραμπ. Το Πεκίνο «αντιτίθεται σθεναρά» στους δασμούς αυτούς, εννοεί να τους ανταποδώσει και παροτρύνει την Ουάσιγκτον να τους «ακυρώσει» για να μην τεθεί «σε κίνδυνο» η «παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη», ήταν η αντίδραση του υπουργείου Εμπορίου στο Πεκίνο.

Τα εξαγόμενα αγαθά της ΕΕ θα επιβαρυνθούν με τελωνειακούς δασμούς 24%. Αυτά της Ιαπωνίας θα υποστούν δασμούς 24%, της Ινδίας 26%, του Βιετνάμ 46%. Οι επιπρόσθετοι δασμοί αυτοί υποτίθεται πως αποτελούν ανταπόδοση για «μη δασμολογικούς» φραγμούς για τα αμερικανικά προϊόντα, για παράδειγμα υγειονομικούς και περιβαλλοντικούς κανονισμούς. Ο Ντόναλντ Τραμπ περιέγραψε τα μέτρα αυτά με την έκφραση «πολύ ευγενικά».

Ο Λευκός Οίκος διευκρίνισε πως ορισμένες κατηγορίες δεν θα επηρεαστούν, για παράδειγμα οι ράβδοι χρυσού, τα φαρμακευτικά είδη, οι ημιαγωγοί, ο χαλκός, η ξυλεία για κατασκευές, τα ενεργειακά προϊόντα, κάποια μέταλλα που δεν υπάρχουν στην επικράτεια των ΗΠΑ… Οι δασμοί δεν αφορούν χώρες όπως η Ρωσία ή η Βόρεια Κορέα. Αμερικανός αξιωματούχος εξήγησε πως δεν είναι σημαντικοί εμπορικοί εταίροι.

Απάντηση προαναγγέλλει ο Μακρόν

Ο Εμανουέλ Μακρόν καταδίκασε την «βάναυση και αβάσιμη» απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ για τους δασμούς που σοκάρουν το παγκόσμιο εμπόριο και θέτουν σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή οικονομία.

Μάλιστα ο Γάλλος πρόεδρος κάλεσε τις ευρωπαϊκές εταιρείες να «παγώσουν» τις νέες επενδύσεις τους στις ΗΠΑ καθώς μιλώντας σε Γάλλους επιχειρηματίες είπε πως χαρακτηριστικά: «Ποιο είναι το νόημα να έχουμε μεγάλους Ευρωπαίους παίκτες που επενδύουν δισεκατομμύρια στην αμερικανική οικονομία την ίδια στιγμή που μας χτυπούν με δασμούς. Πρέπει να έχουμε συλλογική αλληλεγγύη».

Σχολιάζοντας τους δασμούς του Ντόναλντ Τραμπ είπε ότι «ένα είναι βέβαιο: μετά τις βραδινές αποφάσεις, η αμερικανική οικονομία και οι Αμερικανοί, είτε επιχειρήσεις είτε πολίτες, θα βγουν πιο αδύναμοι από χθες και φτωχότεροι» και κάλεσε τους Ευρωπαίους να «παραμείνουν ενωμένοι».

Μιλώντας σε μια συνάντηση ηγετικών στελεχών βιομηχανιών που πλήττονται από αυτούς τους αμερικανικούς δασμούς, παρουσία και του πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού, ο Μακρόν μίλησε για μια απόφαση «πρωτοφανούς κλίμακας», που «θα έχει τεράστιο αντίκτυπο σε όλους τους τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας και των εξαγωγών».

«Αλλά αυτό που θέλω να τονίσω στην αρχή αυτής της συνάντησης είναι ότι το μέγεθος και η αρνητική φύση αυτής της απόφασης είναι κυρίως για την αμερικανική οικονομία. Και ένα είναι βέβαιο: με τις αποψινές αποφάσεις, η αμερικανική οικονομία και οι Αμερικανοί, είτε επιχειρήσεις είτε πολίτες, θα βγουν πιο αδύναμοι από χθες και φτωχότεροι», δήλωσε. Όσο για τους Ευρωπαίους, «πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι και αποφασισμένοι σε αυτή τη φάση. Και το λέω επίσης γιατί ξέρω τι θα συμβεί. Οι μεγαλύτεροι παίκτες θα τείνουν να δράσουν μόνοι τους ο καθένας, και αυτό δεν είναι καλή ιδέα», προειδοποίησε ο κ. Μακρόν.

Ο Γάλλος πρόεδρος έκανε λόγο για «ευρωπαϊκή απάντηση» σε «δύο στάδια». «Η πρώτη απάντηση θα έρθει στα μέσα Απριλίου και θα αφορά τους δασμούς που έχουν ήδη επιβληθεί, ιδιαίτερα στον χάλυβα και το αλουμίνιο», είπε.
«Η δεύτερη, πιο μαζική απάντηση, αυτή στους δασμούς που ανακοινώθηκαν χθες (σ.σ. Τετάρτη), θα γίνει στο τέλος του μήνα μετά από λεπτομερή μελέτη, ανά τομέα και σε συνεργασία με όλα τα κράτη μέλη και τους οικονομικούς τομείς», τόνισε ο Γάλλος πρόεδρος. Παράλληλα κάλεσε τις γαλλικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ να αναστείλουν όλα τα επενδυτικά τους σχέδια εκεί μέχρι να «διευκρινιστεί» η ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ για μαζική αύξηση των δασμών κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με κλιμάκωση απειλούν οι ΗΠΑ

Η Ουάσιγκτον διεμήνυσε στα κράτη που πλήττονται πως καλά θα κάνουν να μην ανταποδώσουν. «Συγκρατηθείτε, απορροφήστε το χτύπημα, περιμένετε να δείτε πώς θα εξελιχτεί η κατάσταση. Διότι αν ανταποδώσετε, θα υπάρξει κλιμάκωση», απείλησε ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ. Ο γενικός δασμός 10% τίθεται σε εφαρμογή το Σάββατο 5η Απριλίου στις 07:01 (ώρα Ελλάδας) και οι υψηλότεροι την Τετάρτη 9η Απριλίου. Ο Τραμπ ανακοίνωσε δασμούς 10% για την Τουρκία.

Για τον Μόρις Όμπστφελντ, οικονομολόγο του Ινστιτούτου Πίτερσον για τα Διεθνή Οικονομικά (PIIE), οι ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ χθες δεν ήταν τίποτε άλλο παρά «κήρυξη πολέμου στην παγκόσμια οικονομία».

Ούτε το Μεξικό, ούτε ο Καναδάς εμφανίζονται στον νέο κατάλογο. Καθώς έχουν υπογράψει τριμερή συμφωνία για το εμπόριο με τις ΗΠΑ, υπόκεινται σε άλλο καθεστώς. Όμως και οι δυο χώρες θα υποστούν επίσης, όπως κι όλος ο υπόλοιπος κόσμος, τους επιπρόσθετους τελωνειακούς δασμούς 25% στα οχήματα που έχουν κατασκευαστεί στο εξωτερικό, που επρόκειτο να τεθούν σε εφαρμογή στους 07:01 (ώρα Ελλάδας).

Οι νέοι τελωνειακοί δασμοί δεν θα έχουν παρά «χαμένους» και μόνο, προεξόφλησε ο συλλογικός φορέας VDA της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, παροτρύνοντας την ΕΕ να αντιδράσει με «δύναμη» αλλά να επιδείξει «βούληση για διαπραγμάτευση». Συλλογικός φορέας της χημικής βιομηχανίας από την πλευρά του κάλεσε τις Βρυξέλλες να παραμείνουν «ψύχραιμες» και να αποφύγουν «κλιμάκωση». Ο Τραμπ εξάλλου επέβαλε τελωνειακούς δασμούς 25% στον χάλυβα και στο αλουμίνιο.

Τι σημαίνει για την Ελλάδα

Εντείνεται η αγωνία στην ελληνική εξαγωγική κοινότητα, μετά τoυς νέους δασμούς  που περιλαμβάνουν 20% σε προϊόντα προερχόμενα από την ΕΕ. Μολονότι δεν υπήρξε ρητή αναφορά της Ελλάδας στις σχετικές ανακοινώσεις του Αμερικανού προέδρου, γεγονός παραμένει ότι η στοχοποίηση της ΕΕ ανοίγει την πόρτα σε προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν τα ελληνικά προϊόντα που εξάγονται στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 2024, οι εξαγωγές της χώρας μας προς τις ΗΠΑ, καταλάμβαναν το 4,8% του συνόλου της αξίας των ελληνικών εξαγωγών. Οι ελληνικές εξαγωγές έκλεισαν το 2024 στα €49,9 δισ., και προς τις ΗΠΑ διαμορφώνονται στα 2,4 δισ. ευρώ, με πλεονασματικό το ισοζύγιο, καθώς οι εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων ανήλθαν στα 2,16 δισ. ευρώ.

Οι σαρωτικοί δασμοί Τραμπ ενδέχεται να επηρεάσουν σοβαρά τις ελληνικές εξαγωγές ενός τομέα που τελευταία σημειώνει σταθερά ανοδικές τάσεις: Τρόφιμα και ποτά και πιο συγκεκριμένα, προϊόντα, όπως τα ελληνικά κρασιά, το ελαιόλαδο, η φέτα, οι ελιές Καλαμών, αρτοσκευάσματα κλπ απειλούνται λόγω της αύξησης του κόστους που θα έχουν για τους Αμερικανούς εισαγωγείς.

Από τις πιο ισχυρές παρουσίες στα αμερικανικά ράφια έχουν οι ελληνικές ελιές, με την Ελλάδα να είναι η κύρια χώρα προέλευσης για τις εισαγόμενες ελιές στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με την ΠΕΜΕΤΕ, η αξία των εξαγωγών το 2024 ανήλθε σε 241 εκατ. ευρώ, αυξημένη κατά 39% σε ένα έτος. Παράλληλα, στο 2024 διατέθηκαν στην αμερικανική αγορά 45.000 τόνοι ελαιόλαδου, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιόλαδου.

Η φέτα που κατέχει την πρωτοκαθεδρία στα εξαγώγιμα προϊόντα και τα ΠΟΠ τυριά, αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να γίνουν λιγότερο ελκυστικά, λόγω αύξησης τιμών. Η αξία των εξαγωγών φέτας στις ΗΠΑ το 2024 ανήλθαν σε 53,6 εκατ. ευρώ. Οι εξαγωγές ελληνικού κρασιού (με δεύτερη κυριότερη αγορά τις ΗΠΑ), ενδέχεται να υποστούν πλήγμα αν οι δασμοί μετακυλιστούν στις τελικές τιμές, περιορίζοντας τη ζήτηση σε μια ήδη ανταγωνιστική αγορά. Οι πωλήσεις ελληνικού κρασιού το 2024 ανήλθαν σε 19 εκατ.

Σε άλλους τομείς, όπως, για παράδειγμα, στα μέταλλα, παράγοντες του κλάδου καθησυχάζουν ότι οι άμεσες συνέπειες δεν θα είναι σημαντικές, καθώς η έκθεση των ελληνικών μεταλλευτικών προϊόντων στους κινδύνους από την επιβολή δασμών δεν είναι μεγάλη με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις του κλάδου να μην είναι ευάλωτες.

Η άλλη πλευρά του νομίσματος στο εμπορικό ισοζύγιο είναι οι εισαγωγές. Η Ευρώπη έχει ήδη διαμηνύσει διά της ντερ Λάιεν ότι θα απαντήσει στην επιβολή των δασμών. Τι θα σημάνει αυτό; Ότι τα προϊόντα που εισάγουμε από τις ΗΠΑ είναι πιθανό να ανατιμηθούν, καθώς θα υποβληθούν σε πρόσθετους δασμούς. Οι Έλληνες εξαγωγείς δηλώνουν περισσότερο ανήσυχοι για το πλήγμα που θα δεχθεί η ευρωπαϊκή οικονομία και το πόσο θα επηρεάσει αυτό τις εξαγωγές μας προς την ΕΕ και λιγότερο προς τις ίδιες τις ΗΠΑ, καθώς στην Ευρώπη κατευθύνεται το 50% των εξαγωγών μας.

Αντιδράσεις για τους δασμούς

«Θα καταπολεμήσουμε αυτούς τους τελωνειακούς δασμούς με αντίμετρα», τόνισε ο Μαρκ Κάρνι, νέος πρωθυπουργός του Καναδά και ηγέτης των Φιλελευθέρων. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε διάγγελμά της νωρίς το πρωί, προειδοποίησε ότι οι δασμοί αυτοί θα αποτελέσουν «μείζον πλήγμα» για την παγκόσμια οικονομία, για «όλες» τις εταιρίες και τους απλούς πολίτες, προεξοφλώντας ιδίως αύξηση του πληθωρισμού. Ανήγγειλε αντίμετρα, αλλά τάχθηκε ταυτόχρονα υπέρ διαλόγου.

Η κυβέρνηση της Βρετανίας, που διαπραγματεύεται συμφωνία για το εμπόριο με τις ΗΠΑ, μένει -συγκριτικά- αλώβητη από τα μέτρα, θα επιβαρυνθεί με τους ελάχιστους επιπρόσθετους δασμούς 10%. «Η προσέγγισή μας συνίσταται στο να παραμείνουμε ήρεμοι και να δεσμευτούμε να κλείσουμε συμφωνία η οποία, το ελπίζουμε, θα μετριάσει τον αντίκτυπο αυτού που ανακοινώθηκε», σχολίασε ο βρετανός υπουργός Εμπορίου Τζόναθαν Ρέινολντς.

Ο πρωθυπουργός της Ιρλανδίας, που έχει το υψηλότερο εμπορικό πλεόνασμα από κάθε άλλη χώρα μέλος της ΕΕ έναντι των ΗΠΑ, καθώς είναι η έδρα πολλών αμερικανικών ομίλων στην Ευρώπη, κάλεσε η αντίδραση των Βρυξελλών να είναι «αναλογική». Ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι με τους δασμούς θα επιστρέψει στη χώρα τη βαριά βιομηχανία, θα ισοσκελίσει το ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών και θα μηδενίσει το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Ο επικεφαλής των Δημοκρατικών στη Γερουσία, ο Τσακ Σούμερ, βλέπει τα πράγματα αλλιώς. Η προστατευτική επίθεση, προειδοποίησε, θα «στοιχίσει πάνω από 6.000 δολάρια τον χρόνο στο μέσο αμερικανικό νοικοκυριό» λόγω της αύξησης των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων.

Ο πρόεδρος της επιτροπής Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Μπερντ Λάνγκε, σχολίασε σαρκαστικά από την πλευρά του πως χθες ο κ. Τραμπ μίλησε περί «ημέρας ανεξαρτησίας», αλλά πιθανότερο είναι να αποδειχτεί πως επρόκειτο για «ημέρα πληθωρισμού». Οι δασμοί εξάλλου υπάρχει ενδεχόμενο να πλήξουν κολοσσούς της τεχνολογίας και μεγάλες αμερικανικές εταιρείες που έχουν αλυσίδες εφοδιασμού ιδίως στην Ασία.

Αντίδραση Φον ντερ Λάιεν

Για την φον ντερ Λάιεν, «η ανακοίνωση του προέδρου Τραμπ για καθολικούς δασμούς σε ολόκληρο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, αποτελεί σημαντικό πλήγμα για την παγκόσμια οικονομία. Λυπάμαι βαθύτατα για την επιλογή αυτή. Ας είμαστε ξεκάθαροι όσον αφορά τις τεράστιες συνέπειες. Η παγκόσμια οικονομία θα υποφέρει πάρα πολύ. Η αβεβαιότητα θα διογκωθεί και θα πυροδοτήσει άνοδο περαιτέρω προστατευτισμού. Οι συνέπειες θα είναι τρομερές για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Επίσης για τις πιο ευάλωτες χώρες, οι οποίες υπόκεινται τώρα σε μερικούς από τους υψηλότερους δασμούς των ΗΠΑ».

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μίλησε για τις συνέπειες στην καθημερινότητα των καταναλωτών, ιδίως στις αγορές τους, στα φάρμακα, στις μεταφορές. «Οι δασμοί θα πλήξουν τους καταναλωτές σε όλο τον κόσμο. Αυτό θα γίνει άμεσα αισθητό. Εκατομμύρια πολίτες θα βρεθούν αντιμέτωποι με υψηλότερους λογαριασμούς στα καταστήματα όπου προμηθεύονται αγαθά. Τα φάρμακα θα κοστίζουν περισσότερο, όπως και οι μεταφορές. Ο πληθωρισμός θα αυξηθεί».

«Όλες οι επιχειρήσεις -μικρές και μεγάλες- θα υποφέρουν από την πρώτη μέρα. Από τη μεγαλύτερη αβεβαιότητα μέχρι τη διαταραχή των αλυσίδων εφοδιασμού και την επαχθή γραφειοκρατία. Το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας που αφορά την αγορά των ΗΠΑ θα αυξηθεί δραστικά».

Η πρόεδρος της Κομισιόν μίλησε για «χάος», για «αταξία», σημειώνοντας πως παρότι συμφωνεί με τον «πρόεδρο Τραμπ για τον αθέμιτο ανταγωνισμό, οι δασμοί δεν είναι η απάντηση. «Δεν φαίνεται να υπάρχει καμία τάξη στην αταξία. Δεν υπάρχει σαφής πορεία μέσα από την πολυπλοκότητα και το χάος που δημιουργείται καθώς πλήττονται όλοι οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ», είπε χαρακτηριστικά.

«Συμφωνώ με τον πρόεδρο Τραμπ, ότι άλλοι εκμεταλλεύονται αθέμιτα τους ισχύοντες κανόνες. Και είμαι έτοιμη να στηρίξω κάθε προσπάθεια για να καταστεί το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα πιο προσαρμοσμένο στις πραγματικότητες της παγκόσμιας οικονομίας. Αλλά θέλω επίσης να είμαι σαφής: Το να καταφύγετε σε δασμούς ως το πρώτο και τελευταίο εργαλείο σας δεν θα διορθώσει» τα πράγματα, επέμεινε.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισήμανε ότι θα συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις ενώ ταυτόχρονα η Ευρώπη θα παρουσιάσει την ανταπόδοση. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, από την αρχή, ήμασταν πάντα έτοιμοι να διαπραγματευτούμε με τις ΗΠΑ, ώστε να αρθούν όλα τα εναπομείναντα εμπόδια στο διατλαντικό εμπόριο. Ταυτόχρονα, είμαστε έτοιμοι να αντιδράσουμε. Ολοκληρώνουμε ήδη μια πρώτη δέσμη αντιμέτρων ως ανταπόδοση στους δασμούς στον χάλυβα. Και τώρα προετοιμαζόμαστε για περαιτέρω αντίμετρα, για να προστατεύσουμε τα συμφέροντα και τις επιχειρήσεις μας, εάν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν. Θα παρακολουθούμε επίσης στενά τις έμμεσες επιπτώσεις που θα μπορούσαν να έχουν αυτοί οι δασμοί, διότι δεν μπορούμε να απορροφήσουμε την παγκόσμια πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα ούτε θα δεχθούμε ντάμπινγκ στην αγορά μας».

«Δεν είναι πολύ αργά για να αντιμετωπίσουμε τις ανησυχίες μέσω διαπραγματεύσεων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Επίτροπος Εμπορίου μας, Μάρος Σέφτσοβιτς, είναι μόνιμα απασχολημένος με τους ομολόγους του στις ΗΠΑ. Θα εργαστούμε για τη μείωση των εμποδίων, όχι για την αύξησή τους. Ας περάσουμε από την αντιπαράθεση στη διαπραγμάτευση», συμπλήρωσε.

Στη δήλωσή της, λίγα λεπτά μετά τις πέντε το πρωί (ώρα Βρυξελλών· 06:00 ώρα Ελλάδας), η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απευθυνόμενη στους Ευρωπαίους πολίτες δήλωσε ότι «οι Ευρωπαίοι αισθάνονται απογοητευμένοι από τον παλαιότερο σύμμαχό μας», επισημαίνοντας τη σημασία της ενότητας της Ευρώπης. «Ναι, πρέπει να προετοιμαστούμε για τον αντίκτυπο που αυτό θα έχει αναπόφευκτα. Η Ευρώπη έχει όλα όσα χρειάζεται για να ξεπεράσει αυτή την καταιγίδα.

Είμαστε μαζί σε αυτό. Αν τα βάζετε με έναν από εμάς, τα βάζετε με όλους μας. Γι’ αυτό θα μείνουμε ενωμένοι και θα υπερασπιστούμε ο ένας τον άλλον. Η ενότητά μας είναι η δύναμή μας. Η Ευρώπη διαθέτει τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο -450 εκατομμύρια καταναλωτές- που αποτελεί το ασφαλές λιμάνι μας σε ταραγμένους καιρούς. Και η Ευρώπη θα σταθεί στο πλευρό εκείνων που επηρεάζονται άμεσα».

Μίλησε ακόμη για μέτρα που έχουν ανακοινωθεί αλλά και νέα το επόμενο διάστημα, αφού προηγηθεί στρατηγικός διάλογος για να προστατευτούν βασικοί τομείς της αγοράς. « Έχουμε ήδη ανακοινώσει νέα μέτρα για τη στήριξη των τομέων του χάλυβα και των αυτοκινήτων. Την περασμένη εβδομάδα, περιορίσαμε την ποσότητα χάλυβα που μπορεί να εισαχθεί στην Ευρώπη χωρίς δασμούς. Αυτό θα δώσει μεγαλύτερη ανάσα σε αυτές τις στρατηγικές βιομηχανίες. Τώρα θα συγκαλέσουμε επίσης στρατηγικούς διαλόγους με τον τομέα του χάλυβα, της αυτοκινητοβιομηχανίας και του φαρμάκου. Και άλλοι θα ακολουθήσουν», εξήγησε.