Οι BRICS, ο “δράκος” και το δολάριο

Δράσεις για την ενίσχυση των μεταξύ τους συνεργασιών αποφάσισαν οι ηγέτες της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής, των χωρών που αποτελούν την BRICS, την ομάδα δηλαδή των μεγαλύτερων αναδυόμενων οικονομιών του πλανήτη. Στην σύνοδο της Μπραζίλιας, η οποία έγινε εν μέσω των έντονων  συνομιλιών Πεκίνου-Ουάσιγκτον για την επίτευξη εμπορικής συμφωνίας, αλλά και των εξελίξεων στη Βολιβία, οι πέντε ηγέτες επαναβεβαίωσαν την στήριξή τους στο ελεύθερο εμπόριο και συζήτησαν τρόπους για την απεξάρτησή τους από το αμερικανικό δολάριο.

Στην κοινή διακήρυξή τους, οι πέντε αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ομάδας BRICS τάσσονται υπέρ ενός συστήματος διεθνούς εμπορίου «χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς» και επαναλαμβάνουν την δέσμευσή τους να διατηρήσουν και να ενισχύσουν «το πολυμερές εμπορικό σύστημα, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου στο κέντρο του».

Πρόκειται βεβαίως για το σύστημα κανόνων του διεθνούς εμπορίου, το οποίο έχει βάλει στο στόχαστρό του ο Τραμπ και επιδιώκει να το καταργήσει, προωθώντας τη λήψη μονομερών μέτρων προστατευτισμού της αμερικανικής οικονομίας. Οι αποφάσεις αυτές του Αμερικανού προέδρου, οι οποίες εντάσσονται στο πρόγραμμά του “Πρώτα η Αμερική” είναι η κύρια αιτία της σύγκρουσης Ουάσιγκτον-Πεκίνου, η οποία οδήγησε σε έναν ιδιότυπο “εμπορικό πόλεμο” που υπονομεύει την παγκόσμια ανάπτυξη.

Διαφορετικές προσεγγίσεις 

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν πήγε στην συνάντηση κουβαλώντας τις ευρωπαϊκές κυρώσεις για την κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία. Ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ έφερε μαζί του την πίεση από τις διαπραγματεύσεις για την σινοαμερικανική εμπορική συμφωνία και την συνεχιζόμενη αναταραχή στο Χόνγκ Κόνγκ. Ο Ινδός  πρωθυπουργός, Ναρέντρα Μόντι, την διένεξη με το Πακιστάν για το Κασμίρ και τις απειλές που έχει δεχθεί για τα σχέδιά του να προμηθευτεί ρωσικούς πυραύλους S-400.

Κάπως καλύτερα ήταν ο οικοδεσπότης πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐχ Μπολσονάρου, παρά τον απόηχο των καταστροφικών πυρκαγιών στον Αμαζόνιο, την πολιτική του απέναντι στην Βενεζουέλα του Μαδούρο και τη στάση του στις εξελίξεις στην Βολιβία που οδήγησαν στο πραξικόπημα ανατροπής του Μοράλες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Μπολσονάρου υποστηρίζει την αντιπολίτευση στην Βενεζουέλα, ενώ η Ρωσία και η Κίνα είναι φιλικά διακείμενες προς το καθεστώς του Μαδούρο.

Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, δεμένος στο άρμα της Ουάσιγκτον, τάχθηκε και υπέρ της αντιπολίτευσης στη Βολιβία, μια χώρα στην οποία η Μόσχα έχει σοβαρά εμπορικά ενδιαφέροντα. Η ρωσική υπηρεσία ατομικής ενέργειας χτίζει ένα πυρηνικό κέντρο στην χώρα των Άνδεων, ενώ ο εξαναγκασμένος σε παραίτηση Μοράλες, κατά την επίσκεψή του στην Ρωσία τον περασμένο Ιούνιο, είχε συνομιλίες με τον Πούτιν για εμπορικές συνεργασίες στο βολιβιανό φυσικό αέριο και στο λίθιο.

Οι διαφορετικές προσεγγίσεις σε τρέχοντα γεωπολιτικά ζητήματα δεν εμπόδισαν πάντως τους ηγέτες της ομάδας BRICS να διατηρήσουν την συμφωνία τους σε ό,τι αφορά το διεθνές εμπόριο και την αντιμετώπιση των αμερικανικών παρεμβάσεων. Σύμφωνα μάλιστα με ρωσικές πηγές στην σύνοδο της Μπραζίλιας συζητήθηκαν και τρόποι απεξάρτησης των χωρών μελών των BRICS από το αμερικανικό δολάριο.

Απεξάρτηση από το δολάριο

Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική υποστηρίζουν την ανάπτυξη ενός κοινού συστήματος πληρωμών. Μια ιδέα που στηρίζεται στην χρήση των εθνικών νομισμάτων τους στις μεταξύ τους εμπορικές σχέσεις και αναμένεται να ενισχύσει αυτόν τον τρόπο συναλλαγής.

Αν και δεν έδωσε λεπτομέρειες, ο επικεφαλής του Ρωσικού Ταμείου Άμεσης Επένδυσης (RDIF) και μέλος του Επιχειρηματικού Συμβουλίου των BRICS, Κίριλ Ντμίτριεφ, δήλωσε ότι το σχέδιο αυτό αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των «αυξανόμενων μη αγοραίων κινδύνων  για την παγκόσμια υποδομή πληρωμών». Αποκάλυψε, ωστόσο, ότι οι χώρες μέλη συζήτησαν και την δημιουργία κοινού κρυπτονομίσματος για αμοιβαίες πληρωμές.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ρωσία, ήδη από το 2014, όταν επιβλήθηκαν στη Μόσχα δυτικές κυρώσεις, άρχισε να αναπτύσσει ένα σύστημα πληρωμών, εναλλακτικά προς την υπηρεσία SWIFT, η οποία εδρεύει στο Βέλγιο. Προσφάτως μάλιστα, κατέληξε σε συμφωνία και με την Τουρκία για την πραγματοποίηση εμπορικών συναλλαγών με τα εθνικά τους νομίσματα.

Την ίδια ώρα, ο Τραμπ, ο οποίος αντιμετωπίζει και σοβαρά εσωτερικά ζητήματα, καθώς άρχισε η έρευνα για την υπόθεση Μπάιντεν που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε αίτημα καθαίρεσής του, δείχνει να επικεντρώνεται στην συμφωνία με την Κίνα. Ο Ρεπουμπλικάνος υποστηρίζει ότι η συμφωνία είναι πολύ κοντά, δεν αποσύρει, ωστόσο, την απειλή του για τους δασμούς που έχουν προγραμματιστεί για τις 15 Δεκεμβρίου.

Παραλλήλως αναμένεται και η απόφασή του για το αν θα επιβάλει δασμούς, έως 25%, στις εισαγωγές οχημάτων στις ΗΠΑ, καθώς έληξε η εξάμηνη αναβολή που είχε δώσει. Ο Τραμπ δήλωσε ότι σύντομα θα ανακοινώσει την απόφασή του και η αναμονή αυτή κρατά σε ανησυχία και επιφυλακή τον σημαντικό, για την παγκόσμια ανάπτυξη, κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας.