Οι Foodies και η εστίαση avant-garde του τουρισμού – Γιατί χρειάζονται κλαδικές πολιτικές

Το εσπευσμένο άνοιγμα του λιανικού εμπορίου και διαφόρων άλλων υπηρεσιών αναμφίβολα οφείλεται στη νέα κρίση που εγκυμονεί, η μεγάλη ύφεση που προκάλεσε η πανδημία του Covid-19. Η κυβέρνηση έχει αντιληφθεί το τσουνάμι που έρχεται και κάνει ότι μπορεί, αλλά της διαφεύγει η ουσία, τόσο στο ζήτημα της επιβίωσης των επιχειρήσεων, όσο και στο γρίφο των επενδύσεων.

Το τσουνάμι συνίσταται σε ένα μηνιαίο κόστος 3 δισ. ευρώ από το lockdown, νέα “κόκκινα δάνεια” στα 8-10 δισ. ευρώ, όπως υπολόγισε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας και στα 35 δισ. ευρώ, που έχασαν οι επιχειρήσεις στο 9μηνο του 2020. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) ο μέσος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ για το 2020 διαμορφώνεται στο -9,9%.

Όμως, το κακό δεν σταματάει εκεί, συνεχίζεται. Σύμφωνα με το δυναμικό υπόδειγμα (dynamic factor model) του ΚΕΠΕ που περιλαμβάνει 126 μεταβλητές, οι οποίες καλύπτουν τις κύριες παραμέτρους της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα, προβλέπεται για το πρώτο εξάμηνο του 2021, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ να διαμορφωθεί στο -3,7%, (-10,4% και 3% για το πρώτο και δεύτερο τρίμηνο του 2021, αντίστοιχα).

Όσο κι αν λοιδορήθηκε ο τουρισμός και η εστίαση, παραμένουν η μόνη ελπίδα πραγματικής ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας για το 2021 και για τα πέντε τουλάχιστον επόμενα χρόνια. Ως εκ τούτου, στους δύο αυτούς αδελφούς κλάδους πρέπει να δοθεί κατά προτεραιότητα όχι μόνο η δυνατότητα επιβίωσης, αλλά και επιθετικής επανατοποθέτησής τους στο νέο περιβάλλον.

Τουρισμός και εστίαση

Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) τα ελληνικά ξενοδοχεία υπέστησαν σοβαρές απώλειες της τάξεως του ενός δισεκατομμυρίου από προκαταβολές που δεν δόθηκαν το 2020 για το 2021 λόγω πανδημίας, αλλά και οφειλές που δεν εισπράχτηκαν. Ο τζίρος των ξενοδοχείων το 2020 μειώθηκε κατά 78% σε σχέση με το 2019 και ειδικότερα στο 1,831 δισ. ευρώ από 8,357 δισ. ευρώ.

Από την άλλη, η εστίαση με 600 εκατ. ζημιά και 350.000 εργαζόμενους σε κρίση πρέπει να κατανοηθεί από την Πολιτεία ως δυναμικός κλάδος που στις μέρες μας αποτελεί την avant- garde του τουριστικού μας προϊόντος. Ο τουρισμός έχει περάσει στη φάση του τουρισμού της εμπειρίας, του βιωματικού τουρισμού, δηλαδή του τουρισμού των σπορ, των αναρριχήσεων, του trekking και των foodies! Οι foodies είναι ταξιδιώτες που ενδιαφέρονται για τη γαστριμαργική εμπειρία με τις τοπικές κουζίνες και τα τοπικά υλικά, όχι τόσο τις γκουρμεδιές, γιατί αυτές τις βρίσκουν και στην πατρίδα τους.

Στο μέτωπο των foodies η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει, εφόσον αυτό γίνει κατανοητό από την Πολιτεία. Αλλά πρέπει να κατανοήσει ότι η εστίαση έχει δύο υποκλάδους, την αστική και την εποχική. Και οι δύο έχουν την συνεισφορά τους, αλλά έχουν διαφορετικές ανάγκες. Για παράδειγμα, η εποχική εστίαση έχει έξοδα συντήρησης από τις υγρασίες στα νησιά της τάξεως των 5.000 ευρώ κάθε χρόνο…

Ειδικά μέτρα

Η πρόταση Μητσοτάκη για ευρωπαϊκό ψηφιακό πιστοποιητικό εμβολιασμού ήρθε με ένα χρόνο καθυστέρηση. Παρά την επικρότησή της από την Κομισιόν και της Διεθνής Ένωσης Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ), το Παρίσι αντιδρά προφανώς λόγω της πρόσδεσης της Ελλάδας στο γερμανικό άρμα. Η Ελλάδα πρέπει να αντισταθεί σθεναρά, γιατί δεν μπορεί να σηκώσει ένα τρίτο κύμα κορονοϊού ούτε κοινωνικά, ούτε οικονομικά. Όμως, πέρα από αυτή την αναγκαία προϋπόθεση πρέπει να υπάρξουν ειδικά μέτρα για τους δύο αυτούς κλάδους:

1. Η ασφάλεια των ταξιδιωτών και των εργαζόμενων στον ευρύτερο τομέα του τουρισμού είναι κεφαλαιώδους σημασίας, γι’ αυτό και οι εργαζόμενοι στον τουρισμό και στην εστίαση πρέπει να εμβολιασθούν κατά προτεραιότητα και εγκαίρως, έτσι ώστε να προλάβουν και τις δύο δόσεις του εμβολίου πριν το Πάσχα.
2. Ουσιαστική λύση θα ήταν μια επιχορήγηση 15.000-20.000  ευρώ, σε όλες τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και διαγραφή χρεών προς εφορία και ασφαλιστικά ταμεία.
3. Τα δάνεια κεφαλαίου κίνησης έως 50.000 ευρώ με εγγύηση του δημοσίου, υποτίθεται ότι είναι για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, αλλά με κύκλο εργασιών μεταξύ 100.000 έως 200.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι η εποχική εστίαση μένει εκτός (δεν είναι όλα τα εστιατόρια Νάμμος). Άρα, πρέπει να υπάρξει άμεσα ένα πρόγραμμα με άλλα κριτήρια, όχι λογιστικά, αλλά δυναμικά, ποιοτικά.
4. Η λύση που δόθηκε για Ιανουάριο-Φεβρουάριο στο θέμα των ενοικίων πρέπει να επεκταθεί από τώρα για όλο το α΄ εξάμηνο του 2021.

Κλαδικές πολιτικές

Οι οριζόντιες δράσεις στα προηγούμενα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και ΕΣΠΑ δεν απέφεραν τα προσδοκώμενα και επωφελήθηκαν κυρίως οι μεγάλοι παίκτες του ΣΕΒ. Μετά από 10 χρόνια επενδυτικής άπνοιας και με ένα επενδυτικό κενό 100 δισ. ευρώ, αλλά και με αφορμή την ύφεση της πανδημίας, η Ελλάδα πρέπει να στραφεί στις κλαδικές πολιτικές, όπως τις εννοεί και το άρθρο 107 της Συνθήκης της Λισαβόνας για τις κρατικές ενισχύσεις.

Όλες οι χώρες κάνουν κλαδικές πολιτικές, γιατί ισχυροποιούν τη βιομηχανία και προσδίδουν αξία σε διεθνές επίπεδο. Η Πορτογαλία, για παράδειγμα, εδώ και 15 χρόνια εφαρμόζει συστηματικά κλαδικές πολιτικές για το δέρμα-παπούτσι, με αποτέλεσμα να γίνει σημαντικός διεθνής παίκτης και να τριπλασιάσει τα έσοδα του κλάδου. Η Ελλάδα δεν έχει παρά να επιλέξει 5-7 κλάδους και να κάνει συστηματικές πολιτικές της τάξεως των 15-20 δισ. ευρώ στην 7ετία που άρχισε.