Oι γεωπολιτικές εντάσεις δημιουργούν κινδύνους στον παγκόσμιο εμπορικό στόλο

«Η ευπρόσδεκτη τάση για λιγότερες ολικές απώλειες συνεχίζεται. Ωστόσο, παρόλο που οι πλοιοκτήτες προσπαθούν να λειτουργούν τα πλοία τους με ασφάλεια εντός ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου και δυναμικού κανονιστικού πλαισίου, αυτό καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολο λόγω των επιπτώσεων των περιφερειακών πολέμων, των διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας, των πειρατειών, των κρατήσεων πλοίων, των κυρώσεων και των αλλαγών στους εμπορικούς δασμούς, τα οποία συμβαίνουν ταυτόχρονα με τον σχεδιασμό ενός μέλλοντος χωρίς άνθρακα.

»Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η σημασία του πολιτικού κινδύνου και των συγκρούσεων ως πιθανής αιτίας θαλάσσιων απωλειών αυξάνεται με τις εντεινόμενες γεωπολιτικές εντάσεις», αναφέρει σε μήνυμά του στην έκθεση ο Rich Soja, παγκόσμιος επικεφαλής του τομέα Ναυτιλίας της Allianz Commercial.

Σε ό,τι αφορά τις ολικές απώλειες σκαφών, χωρητικότητας άνω των 100 κόρων (gt), επισημαίνεται ότι με το τέλος του 2024 καταγράφτηκαν 27, μειωμένες περίπου κατά 20% από τον προηγούμενο χρόνο, που είχαν καταγραφεί 35. Να σημειωθεί ότι κατά τη δεκαετία του 1990 ο παγκόσμιος στόλος έχανε περισσότερα από 200 πλοία ετησίως, ένας μεγάλος αριθμός που μόλις πριν από 10 χρόνια μειώθηκε στο μισό! Σε σχέση με τις απώλειες του 2024 τα περισσότερα (10) ήταν αλιευτικά σκάφη και έπονται φορτηγά (6) και τα δεξαμενόπλοια μεταφοράς χημικών/ παραγώγων πετρελαίου (3).

Οι περισσότερες ολικές απώλειες καταγράφτηκαν στις θαλάσσιες περιοχές της Νότιας Κίνας, της Ινδοκίνας, της Ινδονησίας και των Φιλιππίνων. Άλλες περιοχές που καταγράφτηκαν απώλειες ήταν η Βόρεια Θάλασσα, στα Βρετανική νησιά, η Ανατολική Μεσόγειος και η Μαύρη Θάλασσα. Η βύθιση ήταν η κύρια αιτία σε όλους τους τύπους πλοίων (12), αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 50% και η πυρκαγιά/έκρηξη κατέλαβε τη δεύτερη θέση (7).

Να σημειωθεί ότι περισσότερες από 100 συνολικές απώλειες πλοίων έχουν προκληθεί από πυρκαγιές την τελευταία δεκαετία. Αντίθετα, με τις ολικές απώλειες ο αριθμός των αναφερόμενων ναυτικών ατυχημάτων ή συμβάντων σε όλο τον κόσμο αυξήθηκε περίπου 10% κατά τη διάρκεια του 2024και ανήλθαν σε 3.310 (2.963 ήταν το 2023), με βασικότερες αιτίες τις ζημιές/ μηχανικές βλάβες (1.860), ακολουθούμενες από συγκρούσεις πλοίων (251) και πυρκαγιά/έκρηξη.

Οι παράγοντες ανησυχίας στην έκθεση

Όμως, όπως επισημαίνεται στην έκθεση «οι γεωπολιτικές εντάσεις αποτελούν πλέον μια σημαντική απειλή». «Ο κλάδος αντιμετωπίζει ένα σύνθετο περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από επιθέσεις σε πλοία, κρατήσεις πλοίων, κυρώσεις και ζημιές σε υποδομές, όπως κρίσιμα υποθαλάσσια καλώδια, ενώ οι αναφορές για πλοία που αντιμετωπίζουν παρεμβολές στα συστήματα GPS αυξάνονται. Οι ασφαλιστές έχουν δει μια σαφή αύξηση στις μεγάλες απαιτήσεις που σχετίζονται με συγκρούσεις, ιδίως από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή», αναφέρεται στην έκθεση.

1. Η αβεβαιότητα, που δημιουργούν στον παγκόσμιο ναυτιλιακό τομέα, τα προστατευτικά μέτρα, όπως είναι οι δασμοί. Μια ενδεχόμενη αυστηροποίησή τους, θεωρείται ότι θα είχε αρκετές συνέπειες στις εμπορικές οδούς και στο κόστος.
2. Η μετατροπή στρατηγικών ναυτιλιακών οδών σε σημεία αντιπαραθέσεων, όπως έχει γίνει στην Ερυθρά Θάλασσα, με τις επιθέσεις των ανταρτών Χούθι, με αποτέλεσμα τη μείωση των διελεύσεων από τη διώρυγα του Σουέζ. Όμως, εντάσεις, που μπορεί να οδηγήσουν σε νέα προβλήματα καταγράφονται στη Νότια Σινική Θάλασσα αλλά και στην Αρκτική.
3. Η αύξηση του λεγόμενου «σκιώδους στόλου», που αποτελείται από παλαιότερα, κακοσυντηρημένα δεξαμενόπλοια, προκαλώντας σημαντικούς κινδύνους για τη θαλάσσια ασφάλεια και το περιβάλλον, με μια σειρά από περιστατικά πυρκαγιάς, βλάβης κινητήρα, σύγκρουσης και προσάραξης.

«Παρά τις εντατικές δυτικές κυρώσεις, ο έλεγχος παραμένει δύσκολος. Το κόστος απορρύπανσης για διαρροές θα μπορούσε να είναι σημαντικό με πολλά ανασφάλιστα πλοία. Οι προσπάθειες αντιμετώπισης περιλαμβάνουν τους κανονισμούς ασφάλισης της ΕΕ και τα σχέδια επιθεώρησης των ΗΠΑ, αλλά η αποτελεσματικότητα είναι αβέβαιη», αναφέρεται στην έκθεση.

Τέλος, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην πυρασφάλεια, καθώς πέρυσι καταγράφτηκαν 250 περιστατικά πυρκαγιάς, αυξημένα κατά 20%,συγκριτικά με το 2023, ο υψηλότερος αριθμός της τελευταίας δεκαετίας. Η μεταφορά μπαταριών ιόντων λιθίου, ιδίως σε ηλεκτρικά οχήματα αλλά και σε εμπορευματοκιβώτια, έχει γίνει αιτία αρκετών πυρκαγιών σε πλοία αλλά και σε χερσαίες εγκαταστάσεις. Αυτές οι πυρκαγιές που είναι δύσκολο να σβήσουν και μπορούν να αναζωπυρωθούν, δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για την ακεραιότητα του πληρώματος και του σκάφους.

Πολλά πλοία δεν διαθέτουν τις απαραίτητες δυνατότητες πυρόσβεσης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών. Οι ειδικοί υποστηρίζουν την ενίσχυση της εκπαίδευσης του πληρώματος, τη βελτίωση των συστημάτων έγκαιρης ανίχνευσης και την ανάπτυξη σκαφών ειδικά κατασκευασμένων για την ασφαλή μεταφορά φορτίου που τροφοδοτείται από μπαταρίες.