Οι παθογένειες του χρηματοπιστωτικού συστήματος

Σε πρόσφατο άρθρο του, ο κ. Ανδρονόπουλος, εγκαλεί την Αριστερά επειδή «…παραμένει διαπιστωτική, ενίοτε ακτιβιστική, αλλά ποτέ ουσιαστικά ανατρεπτική». Δεν έχω λόγο να διαφωνήσω μαζί του, αλλά δεν με απασχολεί ιδιαιτέρως η τύχη της Αριστεράς. Αντιθέτως, με ενδιαφέρει πολύ η προτροπή του κ. Ανδρονόπουλου, προς την Αριστερά, να «θέσει το χρηματο-οικονομικό σύστημα στη θέση του κεντρικού ταξικού εχθρού με σοβαρή επιχειρηματολογία και πολιτικές επανελέγχου του από τα κράτη» για να μην «παραμείνει δεκανίκι της “φιλελεύθερης συναίνεσης”».

Παρ’ ότι δεν είμαι σίγουρος ότι είναι σωστή, εν προκειμένω, η χρήση της λέξεως “φιλελεύθερος”, δεν θα επιμείνω. Το σημαντικό είναι ότι ο κ. Ανδρονόπουλος θέτει το χρηματο-οικονομικό σύστημα στη θέση του κεντρικού “ταξικού εχθρού”! Δεν με ενθουσιάζει η άποψη αυτή, αλλά ούτε και μπορώ να την απορρίψω. Οπωσδήποτε, δεν μπορώ να είμαι χαρούμενος από την λειτουργία του χρηματο-οικονομικού συστήματος στη χώρα μας.

Για να είμαι πιο ακριβής, είμαι εντελώς απογοητευμένος από την ελλειμματική –έως αντιπαραγωγική– χρηματοπιστωτική λειτουργία. Στην πραγματικότητα, δεν διαθέτουμε χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά μόνον ένα περιορισμένης λειτουργικότητος και χαμηλής αποτελεσματικότητος τραπεζικό σύστημα, το οποίο, μάλιστα, έχει μονοπωλιακό χαρακτήρα, ακριβώς επειδή δεν υπάρχει πλήρες χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Δεν ασκώ κριτική στην άποψη του κ. Ανδρονόπουλου, την οποία θεωρώ, κατ’ αρχήν, σωστή. Όμως, είναι απολύτως σκόπιμο να γνωρίζουμε περί τίνος συζητάμε. Μάλιστα, επειδή δεν αρέσκομαι στην μαρξιστική ορολογία και ανάλυση –την θεωρώ αν όχι παρωχημένη πάντως ελλειμματική– προτείνω να δούμε όχι μόνον γιατί και πως το χρηματο-οικονομικό σύστημα έχει αυτονομηθεί, αλλά και ποια είναι τα θύματά του αφού, άλλωστε, το παραδοσιακό προλεταριάτο έχει προ πολλού πάψει να υφίσταται τόσο ως κοινωνική, όσο και ως πολιτική δύναμη.

Δεν χρειάζεται να κάνω οικονομική ανάλυση, η πραγματικότητα είναι αρκούντως απλή: Με ή χωρίς παραδοσιακό προλεταριάτο, η οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αναπτυγμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αυτό ισχύει για όλες τις χώρες, αλλά θα ασχοληθώ μόνον με την δική μας. Πόσο σημαντικό είναι να αποκτήσουμε ένα πλήρες χρηματοπιστωτικό –όχι τραπεζοκεντρικό– σύστημα το έχω εξηγήσει επανειλημμένως.

Χρηματοπιστωτικό σύστημα

Αυτό που θέλω να προσθέσω σήμερα –με αφορμή το άρθρο του κ. Ανδρονόπουλου– είναι ότι στην δική μας περίπτωση μπορεί το υφιστάμενο τραπεζικό σύστημα να μην έχει αναδειχθεί σε “ταξικό εχθρό”, αλλά σαφώς παραμένει ένα εργαλείο στην υπηρεσία κυρίως της οικονομικο-πολιτικής διαπλοκής, χωρίς να επιτελεί τον κατ’ εξοχήν αναπτυξιακό ρόλο που του επιφυλάσσει ο νόμος, ο οποίος, ακριβώς δια τον λόγον αυτόν, του παραχωρεί προνομίες. Ένα πλήρες και αναπτυγμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό και πολύ λιγότερο ελεγχόμενο, ακριβώς επειδή θα λειτουργούσε ο ανταγωνισμός!

Βεβαίως, ανταγωνισμός υφίσταται μόνον στα φιλελεύθερα οικονομικά συστήματα κι όχι στα κρατικίστικα, όπως είναι το δικό μας. Αυτό που κάνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη –εν πολλοίς και οι προηγούμενες– δεν είναι φιλελευθερισμός, αλλά ευνοιοκρατία, νεποτισμός, δημιουργία ολιγοπωλίων και, εν τέλει, διαπλοκή και διαφθορά. Το περιβόητο σχέδιο αξιοποιήσεως του Ταμείου Ανάκαμψης μπορεί να χαρακτηρίζεται “μνημείο νεοφιλελεύθερης ανασυγκρότησης”, αλλά στην πραγματικότητα μόνον φιλελεύθερο δεν είναι! Μέσω της κατανομής των πόρων του, ουσιαστικώς, πλήττει την μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα προς όφελος των μεγάλων και αδιαφανών συγκεντρώσεων. Συνεπώς, συρρικνώνει την μεσαία τάξη, άρα πλήττει την ίδια την δημοκρατία!

Αυτό που πρέπει να καταλάβει κάθε αντισυστημική, αλλά όχι αντικαθεστωτική κοινωνική δύναμη, είναι ότι το πραγματικό πρόβλημα δεν τίθεται με οικονομικούς, αλλά με πολιτικούς όρους. Η διαχείριση των κρατικών (εθνικών και ευρωπαϊκών) πόρων δεν είναι οικονομικό ζήτημα, αλλά αμιγώς πολιτικό. Η ύπαρξη υγιούς ανταγωνισμού, στο τραπεζικό και ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα, σε ολόκληρη την οικονομία είναι ζήτημα αμιγώς πολιτικό. Όσο λειτουργεί ο ανταγωνισμός δεν μπορεί να κυριαρχήσει η διαπλοκή.

Μεγάλες εταιρείες, μεγάλα συμφέροντα πάντοτε θα υπάρχουν, δεν γίνεται αλλιώς και η αλήθεια είναι ότι τα χρειαζόμαστε. Το σημαντικό, όμως, είναι να συμμετέχουν στον ανταγωνισμό και να μην τον ελέγχουν, ελέγχοντας έτσι το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Αυτό δεν επιτυγχάνεται με ακόμη περισσότερο κρατισμό, όπως φαντασιώνεται η Αριστερά, ελληνική και μη, αλλά και η ριζοσπαστική ή εναλλακτική Δεξιά.