Οι προεκλογικές παροχές βυθίζουν την τουρκική οικονομία

Προχωρώντας σε μια αναμενόμενη κίνηση, ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s υποβάθμισε προ ημερών το αξιόχρεο των κρατικών ομολόγων της Τουρκίας, στέλνοντάς τα ακόμη πιο βαθιά στο πεδίο των «σκουπιδιών» (των τοποθετήσεων που δεν θεωρούνται επενδύσεις) και βεβαίως προκαλώντας πρόσθετο πρόβλημα στην τουρκική οικονομία. Σε ανακοίνωσή του με την οποία αιτιολόγησε την απόφαση αυτή, ο S&P επικαλέστηκε έντονες ανησυχίες για την προοπτική του πληθωρισμού, εν μέσω μαζικών εκποιήσεων της λίρας, του τουρκικού νομίσματος.

Ο S&P σημείωσε ότι η υποβάθμιση (σε BB-/B από BB/B) δεν αποτελούσε μέρος των προγραμματισμένων αξιολογήσεων του τουρκικού κρατικού αξιόχρεου και ότι έλαβε την απόφαση λόγω των εντεινόμενων «ανησυχιών» του. «Η υποβάθμιση αντανακλά τις ανησυχίες μας για την επιδεινούμενη προοπτική του πληθωρισμού και τη μακροπρόθεσμη υποτίμηση και αστάθεια ως προς τη διαμόρφωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας (του νομίσματος) της Τουρκίας», εξηγεί η ανακοίνωση του οίκου.

Κατά τον S&P, η υποβάθμιση αντανακλά επίσης τις «ανησυχίες» για την επιδεινούμενη θέση της Τουρκίας ως προς τις καθαρές εξαγωγές και την αναταραχή «στον ιδιωτικό τομέα», που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εμπορικές συναλλαγές με το εξωτερικό. Οι τελευταίες εξελίξεις στον εξαγωγικό τομέα της τουρκικής οικονομίας φαίνεται να επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις του οίκου αξιολόγησης. Συγκεκριμένα, συνεχίζεται η αύξηση του εμπορικού ελλείμματος της τουρκικής οικονομίας και το Α’ τρίμηνο του 2018.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Turkish Statistical Institute (TUIK) στις 30 Απριλίου, το έλλειμμα αυξήθηκε κατά 20,7 δισ. δολάρια. Οι εξαγωγές ανήλθαν σε 41,2 δισ. δολάρια (8,9% αύξηση σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2017), ενώ οι εισαγωγές ανήλθαν σε 62,0 δισ. δολάρια (22,7% αύξηση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2017). Οι εξαγωγές καλύπτουν το 66,5% των εισαγωγών ετησίως. Το 51,8% των συνολικών εξαγωγών της Τουρκίας κατευθύνονται στις χώρες της ΕΕ, αυξημένες έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2017 κατά 46,5%.

Oι κύριοι εμπορικοί εταίροι

Σύμφωνα με τα στοιχεία για το Α’ τρίμηνο του 2018, η Γερμανία είναι η πρώτη χώρα που δέχεται τις τουρκικές εξαγωγές, με 4,2 δισ. δολάρια ή 10,2% του συνόλου. Ακολουθούν το Ηνωμένο Βασίλειο (2,63 δισ. δολάρια), η Ιταλία (2,56 δισ. δολάρια) και το Ιράκ (2 δισ. δολάρια). Σχετικά με τις εισαγωγές, η Κίνα κατέχει την πρώτη θέση (6,03 δισ. δολάρια), ακολουθούμενη από τη Ρωσία(6,0 δισ. δολάρια, Γερμανία (5,4 δισ. δολάρια) και ΗΠΑ (3 δισ. δολάρια) την ίδια περίοδο.

Τα προϊόντα της μεταποίησης συμμετέχουν με 93,6% στο σύνολο των εξαγωγών, τα αγροτικά προϊόντα 3,6%, και πρώτες ύλες (λατομεία και ορυχεία) 2%. Από τα προϊόντα της μεταποίησης το 3,6% αποτελείται από προϊόντα υψηλής τεχνολογίας το 36,9% από προϊόντα μέσης-υψηλής τεχνολογίας, και το 26,2% από προϊόντα χαμηλής τεχνολογίας.

Τα ακριβά φιλολαϊκά μέτρα 

Παρά τις παραπάνω εξελίξεις και ενόψει των προεδρικών εκλογών ο Τούρκος πρωθυπουργός εξάγγειλε νέα δημοσιονομικά μέτρα φιλικά προς ορισμένες κοινωνικές ομάδες. Τα νέα μέτρα πρόκειται να ψηφιστούν μέχρι τις 17 Μαΐου 2018, και το κόστος θα ανέλθει στα 6 δισ. δολάρια. Τα παραπάνω μέτρα αναμένεται να αυξήσουν περαιτέρω το Γενικό Δημοσιονομικό Έλλειμμα σε -2,2% το 2018 (2016= -1,3%, 2017=2,1% ). Σε αυτά περιλαμβάνονται:

• Μέτρα για αναδιάρθρωση των ιδιωτικών χρεών προς δημόσιους φορείς.
• Βήματα για τη νομιμοποίηση 13 εκατομμυρίων αυθαιρέτων οικημάτων.
• Χορήγηση 1000 τουρκικών λιρών στους συνταξιούχους πριν τις δύο κύριες περιόδους των μουσουλμανικών διακοπών.
• Αύξηση του επιδόματος που δίνεται κάθε τρεις μήνες σε ηλικιωμένους πάνω από 65 ετών, από 265 σε 500 τουρκικές λίρες.
• Οι φοιτητές οι οποίοι δεν έχουν καταφέρει να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους σε 7 έτη , και μέχρι σήμερα διαγράφονταν, θα μπορούν να τις συνεχίσουν, για όσο χρονικό διάστημα χρειάζεται «φθάνει να μην έχουν σχέση με την τρομοκρατία».

Αμφιβολίες για τα μέτρα

Υπάρχουν όμως πολλές αμφιβολίες για το πόσο αποτελεσματικά θα λειτουργήσουν όλα τα παραπάνω μέτρα ενόψει της προσεχούς εκλογικής αναμέτρησης. Πρώτα απ’ όλα οι νέοι φοιτητές δεν έχουν καμία πρόθεση να επιστρέψουν στα πανεπιστήμια διότι το κόστος των σπουδών είναι απελπιστικά. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης με το τρόπο αυτό απλά προσπαθεί να κρύψει τη συνεχώς διογκούμενη ανεργία των νέων κάτω από σεντόνι της «υψηλότερης εκπαίδευσης».

Δεύτερον, οι μεγάλες μάζες των Τούρκων συνταξιούχων έχουν γίνει τόσο φτωχές την τελευταία δεκαετία, ώστε το δώρο των 2000 τουρκικών λιρών το χρόνο πολύ λίγα μπορεί να προσφέρει. Γενικά η κατάσταση των Τούρκων συνταξιούχων είναι πολύ άσχημη, λόγο της συνεχούς αύξησης του πληθωρισμού (11,2%) και της μόνιμης υποτίμησης του τουρκικού νομίσματος που κατατρώγει την αγοραστική τους δύναμη.

Απλά αναφέρω ότι η κατώτατη σύνταξη (2016) για τους μισθωτούς ήταν περίπου 1290 τουρκικές λίρες (περίπου 257 ευρώ), για τους αυτοαπασχολούμενους 910 τουρκικές λίρες (182 ευρώ), και για τους δημόσιους υπαλλήλους 1634 τουρκικές λίρες (327 ευρώ).