Οι Τούρκοι μυρίστηκαν πιο γρήγορα το πετρέλαιο από τους Έλληνες

Στις 23 Απριλίου 2019, η Ύπατη Εκπροσώπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι εισηγήθηκε στα κράτη μέλη της ΕΕ την αναγνώριση ως μόνης νόμιμης εκπροσώπου του Λιβυκού Κράτους την κυβέρνηση του Φαγεζ Αλ Σάρατζ.

Παρά τις αντιρρήσεις της Γαλλίας, η πρόταση της Μογκερίνι εγκρίθηκε χάρη στη σφραγίδα της ελληνικής κυβέρνησης κι αυτό παρ’ ότι ήταν ήδη γνωστές από το 2017 οι συστηματικές επαφές της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης για κατάρτιση διμερούς διεθνούς συμφωνίας επιμερισμού υφαλοκρηπίδας, παρακάμπτοντας την Κρήτη, μεταξύ των δύο κρατών.

Η μη χρησιμοποίηση ελληνικού βέτο στο Συμβούλιο της ΕΕ για την μη αναγνώριση της κυβέρνησης της Τρίπολης αποτέλεσε μία πολύ σημαντική ιστορική αστοχία η οποία και οδήγησε σήμερα τη χώρα μας σε μεγάλες ενεργειακές περιπέτειες. Η πολιτική αυτή αστοχία, επί της ουσίας, εξυπηρέτησε τους ενεργειακούς στόχους της Τουρκίας που ήταν:

1. Να μην μπορέσουν από πρακτική και οικονομική άποψη η Κύπρος και η Ελλάδα να αναπτύξουν τον υποθαλάσσιο ενεργειακό ορυκτό τους.
2. Να καταφέρει με μανδύα νομιμότητας να αποκτήσει δικαιώματα και πρόσβαση στον υποθαλάσσιο ενεργειακό πλούτο της Λιβύης μέσω Κρήτης.

Ας δούμε όμως με προσοχή τα ενεργειακά γεγονότα που γνωρίσαμε την τελευταία τριετία στην Ανατολική Μεσόγειο. Στις 2 Ιουνίου 2020, η Τουρκία δημοσίευσε την παραχώρηση δικαιωμάτων εξορύξεων στην κρατική της εταιρεία πετρελαίου TPAO επί 24 γεωτεμαχίων που βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νότια της Ρόδου, Καρπάθου και νοτιοανατολικά της Κρήτης. Τα γεωτεμάχια αυτά περιλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος της κυπριακής και ελληνικής λεκάνης του Ηροδότου η οποία, από πετρελαϊκή άποψη, θεωρείται από τους ειδικούς ως εξαιρετικά ελπιδοφόρα περιοχή παρουσίας σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων (Εικ.1).

Η τουρκική αυτή ενέργεια, κατά τη γνώμη μας, δεν αποτελεί πρωταρχική επιδίωξη της τουρκικής πολιτικής, δεδομένου ότι στην περιοχή των δημοσιευθέντων γεωτεμαχίων το θαλάσσιο βάθος είναι σχεδόν παντού της τάξης των 3.000 μέτρων ενώ παράλληλα εντός της συγκεκριμένης αυτής περιοχής δεν έχουν αναφερθεί ή χαρτογραφηθεί στόχοι κοιτασμάτων φυσικού αερίου υψηλού ενδιαφέροντος. Υπολογίζεται ότι θα απαιτηθεί τουλάχιστον μία 20ετία για την αξιολόγηση, πιστοποίηση και εκμετάλλευση κοιτάσματων εκεί.

Αντίθετα, σύμφωνα με πληροφορίες που έχουμε, θα πρέπει να θεωρήσουμε ως πρωταρχική επιδίωξη της Τουρκίας τη συστηματική προσπάθεια απόκτησης δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων μέσω τρίτης χώρας νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου μεταξύ Λιβύης και Κρήτης σύμφωνα με τις διαδικασίες διεθνούς πρακτικής της βιομηχανίας υδρογονανθράκων.

Στόχος ο Zohr

Είναι εξαιρετικά εύκολο να καταλάβουμε τους λόγους των πρόσφατων τουρκικών επιδιώξεων στην περιοχή της Κρήτης με βάση τον χάρτη (Εικ.2) που αφορά ήδη χαρτογραφημένους στόχους κοιτασμάτων “τύπου Zohr” στην ευρύτερη περιοχή μας.

Από τον Κυπαρισσιακό κόλπο μέχρι την Ιεράπετρα (Eικ..2) έχουν καταγραφεί υπεράκτια, από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ Α.Ε.), 28 στόχοι κοιτασμάτων “τύπου “Ζοhr”. Οι περισσότεροι από τους οποίους είναι μεγαλύτεροι σε μέγεθος από το ανακαλυφθέν κοίτασμα “Ζohr” το οποίο έχει έκταση 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων(100 km2) περιέχοντας απολήψιμα αποθέματα φυσικού αερίου της τάξης του ενός τρισ.  κυβικών μέτρων (1 Τcm).

Θεωρώντας μία πιθανότητα ανακάλυψης κοιτάσματος φυσικού αερίου στην περιοχή 25% (δηλ. μία στις 4 γεωτρήσεις διαπιστώνει εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα) θα μπορούσε σε ορίζοντα 25ετίας να προκύψει κατ’ ελάχιστον ένα απολήψιμο αποθέματα φυσικού αερίου της τάξης των 3 τρισ. κυβικών μέτρων για την ελληνική οικονομία. Η αξία αυτής της ποσότητας σήμερα ανέρχεται στα 200 δισ. ευρώ.

Παράλληλα, παρατηρούμε ότι νοτιοδυτικά της Κρήτης, στη λιβυκή πλευρά, έχουν χαρτογραφηθεί από αμερικανικές εταιρείες, δύο στόχοι κοιτασμάτων “τύπου Zohr” παγκοσμίου ενδιαφέροντος η έκταση των οποίων είναι της τάξης των 6.000 km2 & 3.500 km2 αντίστοιχα.

Η σημασία των κοιτασμάτων σε Ελλάδα-Λιβύη

Το 2003, είχα την τύχη, ως Γενικός Διευθυντής της ΕΛΠΕ (Ελληνικά Πετρέλαια), μέσω εξουσιοδότησης του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΛΠΕ να υπογράψω συμβάσεις παραχώρησης δικαιωμάτων εξορύξεων έξι χερσαίων ερευνητικών γεωτεμάχιων της Λιβύης ένα εκ των οποίων περιείχε ήδη ανακαλυφθέν κοίτασμα φυσικού αερίου. Παράλληλα, η ΕΛΠΕ διαπραγματεύτηκε μέσω του γράφοντος την παραχώρηση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης κοιτασμάτων σε υπεράκτια περιοχή βορειοδυτικά του Κόλπου της Σύρτης μεταξύ Λιβύης και Κρήτης.

Εξάλλου, από το 2003 μέχρι και σήμερα, υπήρξε συστηματική επιστημονική συνεργασία του γράφοντος με στελέχη της Κρατικής Εταιρείας της Λιβύης NOC που έχουν έδρα την Βεγγάζη. Να τονίσουμε ότι –παρά τον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη– από επιστημονική άποψη η κρατική εταιρεία της Λιβύης εξακολουθεί να λειτουργεί ομαλά με διεθνή παρουσία σε συνέδρια στελεχών της.

Με βάση τα παραπάνω να σημειώσουμε ότι μόλις πριν τρία χρόνια η γεωφυσική Εταιρεία SPECTRUM σε συνεργασία με την γεωφυσική Εταιρεία Ι.Ο.Ν. που εδρεύουν στο Χιούστον (ΗΠΑ) επεξεργάστηκαν και δημοσίευσαν τα αποτελέσματα χαρτογράφησης πρόσφατων σεισμικών Ερευνών στόχων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων μεταξύ Λιβύης και Κρήτης (Εικ. 3).

Η εταιρεία “SPECTRUM”, παρουσίασε στο Λονδίνο τα αποτελέσματα αυτής της
αξιολόγησης με τίτλο “Ένα θέαμα μέσα από τα μάτια του Zohr: η αναζήτηση του
επόμενου βορειοαφρικανικού Σούπερ Γίγαντα“. Στην παρουσίαση της σημειώνει ότι νοτιοδυτικά της Κρήτης εντοπίστηκαν ύφαλοι καρστικών ασβεστολίθων ανάλογοι με αυτούς που υπάρχουν γύρω από το Ύβωμα του Ερατοσθένη νότια της Κύπρου.

Ο πρώτος ύφαλος εμφανίζει εξαιρετικές ομοιότητες με τον αντίστοιχο ύφαλο καρστικού ασβεστολίθου του κοιτάσματος “Zohr” μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου ο οποίος ως γνωστόν έχει μήκος 10 χιλιόμετρα (km) και αποθέματα υδρογονανθράκων 800 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου (m3). Επίσης, αυτός ο πρώτος λιβυκός στόχος υφάλου (βλ. Εικ.4) απέχει μόλις πέντε χιλιόμετρα από τα ελληνικά θαλάσσια όρια (όπως αυτά ορίστηκαν από τη λιβυκή πλευρά).

Η SPECTRUM διαπίστωσε με εμφανή έκπληξη ότι ο γιγαντιαίος αυτός στόχος τύπου “Ζohr” έχει 100 km μήκος, ο όγκος του εμφανίζεται να είναι έτσι πολλαπλάσιος του κοιτάσματος “Ζοhr”.  Μόλις 60 χιλιόμετρα ανατολικότερα υπάρχει ένας δεύτερος στόχος (βλ. Εικ. 4, δεξιά) από την λιβυκή πλευρά κοιτάσματος μήκους 80 χιλιομέτρων, δηλαδή ίσως και 8 φορές μεγαλύτερος από το “Ζohr”.

Λαμβανομένου υπ’ όψη δε ότι το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο είναι το “North Dome” του Κατάρ με έκταση 2.800 km2 και αποθέματα φυσικού αερίου της τάξης των 36 τρισ. κυβικών μέτρων (38 Tcm), με συνολική ακαθάριστη αξία που υπερβαίνει τα 5 τρισ. δολαρια, είναι φανερό ότι χαρτογραφηθέντες στόχοι κοιτασμάτων νοτιοδυτικά της Κρήτης που βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπιδας είναι υψίστης ενεργειακής σπουδαιότητας.

Από πλευράς μας θα πρέπει να αναφέρουμε σύμφωνα με πρόσφατες γεωλογικές εκτιμήσεις τέτοιου είδους στόχοι υφάλων είναι κατά κανόνα επαναλαμβανόμενοι στην Ανατολική Μεσόγειο και θα πρέπει να αναμένεται αντίστοιχη ύπαρξη και ελληνικών γιγαντιαίων στόχων νοτιοδυτικά της Κρήτης σε πολύ μεγάλα θαλάσσια βάθη (ultradeep) εντός και της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (Εικ.2, στόχοι κοιτασμάτων με ερωτηματικά λόγω έλλειψης σεισμικών καταγραφών) σε θαλάσσια βάθη της τάξης των 3.000 μέτρων.

Το θαλάσσιο βάθος δεν αποτελεί εμπόδιο αξιοποίησης των κοιτασμάτων –δεδομένου ότι πρόκειται για τεράστιους σε μέγεθος στόχους κοιτασμάτων– λαμβάνοντας δε υπ’ όψη μάλιστα ότι πρόσφατα ελληνικής ιδιοκτησίας γεωτρύπανο πραγματοποίησε εκτός Ελλάδος γεώτρηση σε θαλάσσιο βάθος 3.600 μέτρων.

Στην Εικ.5 εμφανίζονται σχηματικά οι δυνατότητες ύπαρξης επαναλαμβανόμενων
στόχων υφάλων και από την ελληνική πλευρά, οι οποίοι από γεωλογική άποψη βορειότερα εφάπτονται της Μεσογειακής Ράχης. Είναι φανερό ότι τέτοιοι γιγαντιαίοι στόχοι “τύπου Zohr” δεν μπορούν παρά να αποτελέσουν επενδυτικό στόχο εξαιρετικά εύρωστων και πολύ μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών.

Εφόσον δε μελλοντικές έρευνες αποδείξουν τελικά την ύπαρξη κοιτασμάτων φυσικού αερίου αυτού του μεγέθους, το περιεχόμενο τους είναι φανερό ότι θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την Ευρώπη με φυσικό αέριο για πολλές 10ετίες (βλ. Εικ.3).

Πολλά βήματα μπροστά οι Τούρκοι

Με βάση τα παραπάνω καταλαβαίνουμε πολύ εύκολα γιατί η Τουρκία πρόσφατα προχώρησε με δικά της πλοία γεωτρύπανα σε διενέργεια παράνομων γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο ενώ παράλληλα υπέγραψε ακραίες διμερείς συμφωνίες διαμοιρασμού της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, δηλώνοντας ότι η Κρήτη ως νήσος δεν διαθέτει υφαλοκρηπίδα ή αντίστοιχο ορυκτό πλούτο.

Η Τουρκία διαπιστώνει ότι είναι ο μόνος τρόπος να αποκτήσει απ’ ευθείας δικαιώματα εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και της λιβυκής υφαλοκρηπίδας. Γι’ αυτό ετοιμάζεται να αποκτήσει δικαιώματα με μανδύα νομιμότητας μέσω παραχωρήσεων από τρίτη χώρα (δηλ. μέσω Λιβύης). Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και πληροφορίες που υπάρχουν, η λιβυκή πλευρά εξετάζει εναλλακτικές λύσεις προκήρυξης ελεύθερων ερευνητικών υπεράκτιων περιοχών προς παραχώρηση σε τρίτες εταιρείες (π.χ. ΤΡΑΟ) όπως και αυτές που εικονίζονται στο χάρτη της Εικ.7.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι παρ’ ότι η Τουρκία διαθέτει ήδη τρία εν ενεργεία γεωτρύπανα, η Ελλάδα εδώ και 34 χρόνια δεν έχει φροντίσει να εκτελέσει κάποια υπεράκτια γεώτρηση εντός της ελληνικής ΑΟΖ. Η Ελλάδα επί μισό αιώνα περίπου εξακολουθεί να ζει και να τρέφεται αποκλειστικά και μόνο από εισαγωγές ορυκτού πλούτου υδρογονανθράκων και αυτό παρ’ ότι εδώ και πολλά χρόνια οι πάντες γνωρίζουν ότι υπάρχουν σημαντικές προοπτικές δημιουργίας εγχώριου ορυκτού πλούτου κοιτασμάτων φυσικού αερίου.

Σύμφωνα δε με πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν, η Ελλάδα έχει την έβδομη μεγαλύτερη ενεργειακή εξάρτηση στην ΕΕ των 28 (73,6%) και την τρίτη υψηλότερη στη νοτιοανατολική Ευρώπη μετά την Κύπρο (96,2%) και την Τουρκία (74,9%). Η εξάρτηση αυτή το μόνο που κάνει είναι να δημιουργεί σημαντικό πλούτο και θέσεις εργασίας σε χώρες του εξωτερικού. Δεν χωράει αμφιβολία ότι οι σημερινές συνθήκες απαιτούν από την ελληνική κυβέρνηση να θέσει ως προτεραιότητα τη δημιουργία εγχώριου ορυκτού πλούτου –ιδιαίτερα κοιτασμάτων φυσικού αερίου– μέσω προσέλκυσης επενδύσεων εξορύξεων ορυκτού πλούτου.

Καταλήγοντας, να προσθέσουμε ότι στην μετα-κορονοϊό οικονομική κρίση, η Ελλάδα διαθέτει μία μοναδική ευκαιρία εξόδου από την κρίση την οποία με κανένα τρόπο δεν θα πρέπει να τη χάσει. Η ευκαιρία αυτή είναι η ανάδειξη, το ταχύτερον δυνατόν, του ορυκτού πλούτου κοιτασμάτων υδρογονανθράκων της ελληνικής ΑΟΖ και ιδιαίτερα του ορυκτού μας πλούτου υδρογονανθράκων μεταξύ Λιβύης και Κρήτης.