Όταν ο ΕΛΓΑ αρπάζει χρήματα των αγροτών…

Την ίδια μέρα το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και ο ΟΠΕΚΕΠΕ είχαν ανακοινώσει ότι καταβάλλεται το ποσό των 487,9 εκατομμυρίων σε 485.896 δικαιούχους. Ο ΕΛΓΑ δεν είχε διαθέσιμα για να πληρώσει 120 εκατ. και “μπήκε” στους λογαριασμούς των αγροτών και υφάρπαξε τα λεφτά που είχε βάλει (;) ο ΟΠΕΚΕΠΕ.

Οι αγρότες γνωρίζουν στο πετσί τους και από καιρό αυτή τη μέθοδο ανακύκλωσης των ίδιων χρημάτων από την κυβέρνηση. Περίμεναν 580 εκατομμύρια, τους έκοψε περί τα 100 σε σχέση με το 2024, ο ΕΛΓΑ δέσμευσε 90 με μια μεθόδευση πρωτοφανούς ωμότητας. Έτσι, ανήμερα της ψήφισης του προϋπολογισμού 2026, αποκαλύφθηκε ότι ο ΕΛΓΑ δεν είχε λεφτά στο ταμείο. Το ερώτημα είναι πού ήταν τα λεφτά του, ώστε να αναγκαστεί να υφαρπάξει τα ευρωπαϊκά λεφτά των αγροτών. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια των ενισχύσεων και των επιδοτήσεων δεν ανήκουν στο Κράτος, ή σε άλλο δημόσιο φορέα, αλλά στην ΕΕ.

Όμως, όπως είχε παραδεχθεί στη Βουλή ο προηγούμενος υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, τα ευρωπαϊκά λεφτά η κυβέρνηση τα εντάσσει στα κρατικά διαθέσιμα. Την ίδια άποψη έχει και ο ΟΔΔΗΧ, ο οποίος στο ετήσιο Δελτίο Δημόσιου Χρέους (ΔΔΧ) 2024 (σελ.4) αναφέρει ρητά ότι: «Οι χρηματοδοτικές ανάγκες του Ελληνικού Δημοσίου… καλύφθηκαν από επανεκδόσεις… ομολόγων… από εκταμίευση δόσης ύψους 2.327,2 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο της δανειακής σύμβασης με τη ΕΕ για τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Σταθερότητας…».

Ο προϋπολογισμός του 2026 που ψηφίστηκε στη Βουλή κρύβει προσωρινά την πραγματική δημοσιονομική κατάσταση του 2025, χρησιμοποιώντας στοιχεία σε ταμειακή βάση (cash basis accounting), αλλά όταν το Γενάρη-Φλεβάρη βγουν τα οριστικά στοιχεία για το έλλειμμα και το χρέος δεν θα προστεθεί απλά ένας ακόμα ελλειμματικός κρατικός προϋπολογισμός στους πέντε προηγούμενους της «εποποιίας Μητσοτάκη», που είχαν συνολικό έλλειμμα 51,7 δισεκατομμυρίων, αλλά θα ξεκινήσει ένα 4ετές κρυφό εσωτερικό μνημόνιο λιτότητας και αναπτυξιακής καχεξίας.

Σαρώνεται όλη η ρευστότητα… 

Ο Πολυετής Δημοσιονομικός Προγραμματισμός 2026-29 που «ενσωματώνει ευρωπαϊκές απαιτήσεις για βιώσιμα δημόσια οικονομικά», όπως γράφει η κυβέρνηση, ρίχνοντας το φταίξιμο στις Βρυξέλλες και όχι στην ανικανότητά της, αποτελεί τεκμήριο της δραματικής δημοσιονομικής θέσης της χώρας, η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη σε διαφυγή προς πρόωρες εκλογές από τον Μάρτιο και πριν το καλοκαίρι.

Και είναι να απορεί κανείς πως γίνεται ένα Κράτος με ελλείμματα 51,7 δισ. την πενταετία 2020-24, που θα αυξηθούν κι άλλο με το οριστικό κλείσιμο του 2025, να μπορεί να πληρώνει πρόωρα χρέος του. Προφανώς, όπως προκύπτει από τους πίνακες του υπουργείου Οικονομικών, του ΟΔΔΗΧ και της ΕΛΣΤΑΤ συμβαίνουν πράματα και θαύματα:

1. Η κυβέρνηση σαρώνει όλη τη ρευστότητα Κράτους και δημόσιων φορέων.
2. Το κρατικό χρέος πληρώνεται με εσωτερικό δανεισμό από φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, κυρίως με βραχυχρόνιο δανεισμό (repos) 55 δισ. στις 31.12.24. Τα δανεικά όμως θα πρέπει να τα επιστρέψει το Κράτος μόλις οι φορείς τα χρειαστούν και αυτό θα είναι μια καυτή πατάτα στα χέρια του επόμενου πρωθυπουργού. Μάλλον έτσι ερμηνεύεται η ταμειακή τρύπα του ΕΛΓΑ.
3. Διαφαίνεται λοιπόν ότι χρησιμοποιούνται και ευρωπαϊκά κονδύλια, στα οποία το κράτος δεν έχει ιδιοκτησία, αλλά απλώς μεσολαβεί για να πληρωθούν οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις (ΟΠΕΚΕΠΕ κ.ά.).
4.  Επειδή οι λογαριασμοί δεν βγαίνουν ας μείνουμε στα οριστικά στοιχεία του 2024.

Από πού δανείζεται το κράτος;

Το Κράτος (ή Δημόσιο ή Κεντρική Διοίκηση) αύξησε το δανεισμό του με έκδοση τίτλων (ομολόγων και εντόκων γραμματίων) κατά 37,1 δισ. μεταξύ 31.12.19 και 31.12.24. Ο επιπλέον δανεισμός με έκδοση τίτλων δεν ήταν ουσιαστικά δανεισμός από τις αγορές, αλλά δανεισμός από το Ευρωσύστημα. Σύμφωνα με το ετήσιο Δελτίο Δημοσίου Χρέους (ΔΔΧ 2022) το Ευρωσύστημα στη διάρκεια της πανδημίας αγόρασε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου αξίας 39 δισ. και θα επαν-επένδυε τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση των τίτλων κατά τη λήξη τους τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2024. Η αγορά και διακράτηση των τίτλων από το Ευρωσύστημα προκάλεσε έλλειψη τίτλων στην αγορά.

Εξ’ ου και η επισήμανση του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου στην Φθινοπωρινή Έκθεσή του (Δεκέμβριος 2024) που συνιστούσε «συχνότερη έκδοση νέων τίτλων από το Ελληνικό δημόσιο, προκειμένου να διασφαλίζεται η επάρκειά τους για διαπραγμάτευση στη δευτερογενή αγορά».

Η μείωση του δανεισμού του Δημοσίου από τις αγορές με έκδοση τίτλων προκαλεί μείζονος σημασίας ερώτημα, σχετικά με τη δυνατότητά του να δανείζεται από αυτές. Η ακύρωση έξι προγραμματισμένων δημοπρασιών ομολόγων του Δημοσίου από 15/1/25 έως 19/11/25, όπως αναφέραμε σε προηγούμενες αναλύσεις, οξύνει το ερώτημα.

Το Δημόσιο αύξησε, επίσης, τα βραχυχρόνια δάνειά του με πώληση τίτλων και συμφωνία επαναγοράς τους (repos) κατά 26,4 δισ. μεταξύ 31/12/19 και 31/12/24. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα βραχυχρόνια δάνεια (repos) του Δημοσίου από φορείς Γενικής Κυβέρνησης (Γ/Κ) αυξήθηκαν την πενταετία 2020-24 κατά 27 δισ. και έφθασαν τα 55 δισ. στις 31.12.24. Αντιθέτως τα βραχυχρόνια δάνεια (repos) του Δημοσίου από τις αγορές μειώθηκαν ελαφρώς και περιορίστηκαν στα 1,8 δισ. στις 31.12.24.

Από τα παραπάνω προκύπτει ένα ακόμη ερώτημα: Ήταν τα πλεονάσματα των φορέων Γενικής Κυβέρνησης (Γ/Κ) πλην Δημοσίου αρκετά για να αυξήσουν τα ταμειακά τους διαθέσιμα από 21,9 δισ. στις 30/6/19 σε 55 δισ. στις 31/12/24; Τα στοιχεία του πίνακα δείχνουν ότι:

• Το 2019 η απελθούσα κυβέρνηση Τσίπρα άφησε όλα τα δημοσιονομικά αποτελέσματα θετικά με πλεονάσματα.
• Όλοι οι προϋπολογισμοί των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλειας (ΟΚΑ) 2019-24 ήταν πλεονασματικοί με συνολικό πλεόνασμα 7,1 δισ.
• Όλοι οι προϋπολογισμοί 2019-24 των φορέων Κεντρικής Κυβέρνησης πλην Δημοσίου ήταν πλεονασματικοί με συνολικό πλεόνασμα 21,8 δισ.
• Οι προϋπολογισμοί του Δημοσίου 2020-24 ήταν ελλειμματικοί, με συνολικό έλλειμμα 51,7 δισεκατομμυρίων, ενώ ο Π /Υ του 2019 είχε πλεόνασμα 358 εκατ. και
• οι προϋπολογισμοί των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) 2021-24 ήταν ελλειμματικοί με συνολικό έλλειμμα 1,4 δισεκατομμύρια, ενώ οι προϋπολογισμοί 2019-20 ήταν πλεονασματικοί με συνολικό πλεόνασμα 76 εκατ.

Τα ταμειακά διαθέσιμα

Τώρα, αν προσθέσουμε το συνολικό πλεόνασμα των ΟΚΑ 2019-24 (7,1 δισ.) και των φορέων Κεντρικής Κυβέρνησης πλην Δημοσίου (21,8 δισ.) στα ταμειακά διαθέσιμα που είχαν οι φορείς Γ/Κ πλην Δημοσίου στις 30/6/19 (21,9 δισ.), προκύπτουν τα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων Γ/Κ πλην Δημοσίου στις 31/12/24 (50,8 δισ.).

Αφού τα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων Γ/Κ πλην Δημοσίου στις 31/12/24 ήταν 50,8 δισ., πώς μπόρεσε το Δημόσιον να δανειστεί ταμειακά διαθέσιμα 55 δισ. την ίδια ημερομηνία που δείχνει το ετήσιο ΔΔΧ2024; Πού βρέθηκαν τα επιπλέον 4,2 δισ. που φέρεται να έχει δανειστεί το Δημόσιο από φορείς Γ/Κ στις 31/12/24;

Ενδεχομένως 1,5 δισ. να προήλθε από τη μείωση των κρατικών τίτλων που διακρατούσαν οι φορείς Γ/Κ. Τα υπόλοιπα 2,7 δισ. πού βρέθηκαν; Το ΓΛΚ βεβαιώνει ότι οι φορείς Γ/Κ πλην Δημοσίου διέθεταν δικά τους ταμειακά διαθέσιμα 55 δισ. στις 31/12/24; Σύμφωνα με τον πίνακα της σελ. 18 του ετήσιου ΔΔΧ 2024, όλοι οι φορείς Γ/Κ στις 31.12.24 διέθεταν επιπλέον ταμειακά διαθέσιμα 36,3 δισ. Μάλιστα τα 36,3 δισ. αφαιρούνται από το «μεικτό» χρέος Γ/Κ (365,5 δισ.) και προκύπτει «καθαρό» χρέος Γ/Κ 329,2 δισ. στις 31.12.24.Τα 16,9 από τα 36,3 δισ. βεβαιώνεται ότι ήταν ταμειακά διαθέσιμα των υπόλοιπων φορέων Γ/Κ πλην Δημοσίου. Η βεβαίωση αυτή οξύνει σε υπερθετικό βαθμό τα ερωτήματα που διατυπώθηκαν παραπάνω, σχετικά με τα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων Γ/Κ πλην Δημοσίου στις 31.12.24 (71,9 δισ.).

Αν πράγματι οι φορείς Γ/Κ διέθεταν επιπλέον ταμειακά διαθέσιμα, πέραν των 55 δισ. που είχε δανειστεί το Δημόσιο με repos, τότε γιατί το Δημόσιο είχε δανειστεί με repos στις 31/12/24 και ταμειακά διαθέσιμα από φορείς εκτός Γ/Κ 1,6 δισ.; Δηλώνει αυτός ο επιπλέον δανεισμός του Δημοσίου από φορείς εκτός Γ/Κ εξάντληση των ταμειακών διαθεσίμων των φορέων Γενικής Κυβέρνησης;