Παγκόσμια έρευνα για την υπερεργασία στα πλοία

Στις δύο έρευνες, μέσα από τις απαντήσεις ναυτικών, αναδεικνύονται οι αιτίες αυτών των ιδιαίτερων δυσκολιών του ναυτικού επαγγέλματος. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει μια κοινή συνισταμένη: η αριθμητική ανεπάρκεια του πληρώματος σε σχέση με τον μεγάλο φόρτο εργασίας.

Η πρόσφατη έρευνα έγινε σε συνεργασία με την οργάνωση ITF Seafarers’ Trust (ITFST), τμήμα της Διεθνούς Ομοσπονδίας εργαζόμενων στις Μεταφορές (ΔΟΜ- ITF) και πήραν μέρος 5879 ναυτικοί, διαφόρων εθνοτήτων, ναυτολογημένοι σε όλες τις κατηγορίες πλοίων, με στόχο να καταγραφεί η συχνότητα των εξόδων στα λιμάνια των ναυτικών, η διάρκεια της κάθε εξόδου και να εντοπιστούν τα πιθανά εμπόδια. Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά:

• Περισσότερο από το ένα τέταρτο των ναυτικών (ποσοστό 26%) δεν είχε καμία έξοδο στη στεριά. Το ένα τρίτο (33,2%) βγήκε στην ξηρά μόνο μία ή δύο φορές κατά τη διάρκεια της ναυτολόγησής του, που κατά μέσο όρο διαρκεί 6,6 μήνες. Το 10,7% βγήκε τρεις φορές στη στεριά, το 7,2% τέσσερις φορές και μόλις το 6,3% βγήκε στη στεριά περισσότερες από 12 φορές.
• Οι αξιωματικοί έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να βγουν στην ακτή, όπως και αυτοί που εργάζονταν σε ποντοπόρα πλοία και δεξαμενόπλοια. Σε καλύτερη- συγκριτικά- θέση ναυτικοί από το ξενοδοχειακό προσωπικό, τα μαγειρεία ή γιατροί σε επιβατηγά/ κρουαζιερόπλοια, που έχουν τις περισσότερες εξόδους με το 17% να βγαίνει στη στεριά περισσότερες από 12 φορές.

Η στεριά… με τα κυάλια

Γενικά, από τους ναυτικούς που μπόρεσαν να έχουν έξοδο στα λιμάνια: α) Σχεδόν οι μισοί (47%) παρέμειναν για λιγότερο από 3 ώρες β) το 93,5% ξόδεψε λιγότερο από 6 ώρες. Και μόνο ένα μικρό ποσοστό των ναυτικών (6,5%) πέρασαν 6 ώρες ή περισσότερες στην ξηρά. Πολλοί θα πιστέψουν ότι η έξοδος των ναυτικών στο λιμάνι σχετίζεται με τον χρόνο παραμονής του πλοίου σε αυτό. Ωστόσο, οι μελετητές υπογραμμίζουν, τεκμηριωμένα, ότι «ο χρόνος που περνά ένα σκάφος στο λιμάνι είναι σημαντικός αλλά όχι καθοριστικός για την άδεια στην ξηρά».

«Ο χρόνος παραμονής του σκάφους στο λιμάνι δεν σχετίζεται σημαντικά με τη συχνότητα των εξόδων στη στεριά αλλά με τον χρόνο παραμονής στην ξηρά», αναφέρουν. Η Katie Higginbottom, επικεφαλής του ITF Seafarers’ Trust, δήλωσε: «Αυτή η έρευνα επιβεβαιώνει τους φόβους μας. Οι ναυτικοί δεν έχουν εξόδους στην ξηρά επειδή δεν θεωρείται ως ουσιαστική προτεραιότητα για την ευημερία του πληρώματος και την ασφάλεια του σκάφους». «Ελπίζουμε ότι τα ευρήματα θα προωθήσουν τη συζήτηση και θα αναγνωριστεί η σημασία της εξόδου στη στεριά», αναφέρει η ίδια ενώ η έκθεση χαρακτηρίζει το θέμα ως συστημικό και πολύπλευρο.

Σε αυτή την κατεύθυνση «όλοι οι ενδιαφερόμενοι, από τα κράτη σημαίας μέχρι τα κράτη λιμένα, τους πράκτορες έως τις ναυτιλιακές εταιρείες και τους ίδιους τους ναυτικούς, καλούνται από τους συντάκτες της έκθεσης να συνεργαστούν για να διασφαλίσουν ότι αυτό [οι έξοδοι στη στεριά] το ζωτικό στοιχείο της ζωής στη θάλασσα διατηρείται και επεκτείνεται».

Οι αιτίες

Για τους λόγους που εμποδίζεται η έξοδος στα λιμάνια υποβλήθηκαν από ναυτικούς 3.397 σχόλια. Από τις πληροφορίες, που συγκεντρώθηκαν οι βασικές αιτίες που εντοπίστηκαν είναι οι εξής:

• Περιορισμοί από το κράτος λιμένα, που αφορούν γραφειοκρατικά εμπόδια, καθυστερήσεις στις επιθεωρήσεις, αυστηρά μέτρα ασφάλειας και περιορισμοί για ορισμένες εθνότητες ναυτικών.
• «Οι επισκέψεις στην ξηρά δεν επιτρέπονται από τους τοπικούς κανονισμούς», είπε, χαρακτηριστικά, ένας Έλληνας αξιωματικός καταστρώματος σε κρουαζιερόπλοιο.
• Ο φόρτος εργασίας στο πλοίο, σχετικά με τις επιθεωρήσεις ή με πρόσθετες εργασίες συντήρησης. «[Απαιτούνται] υπερβολικά πολλές δραστηριότητες όπως υπηρεσίες, προμήθειες, επιθεωρήσεις κ.λπ. κατά τη διάρκεια κάθε προσέγγισης σε λιμάνι», ανέφερε ένας Λετονός αξιωματικός καταστρώματος σε δεξαμενόπλοιο.
• Η έλλειψη χρόνου, καθώς κάποιες φορές αν και υπάρχει η δυνατότητα εξόδου, οι ναυτικοί επιλέγουν να ξεκουραστούν σε πλοίο τον ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο.
• Περιορισμοί της εταιρείας, μη διευκόλυνση των εξόδων στη στεριά ή υποχρεωτικότητα εσπευσμένης επιστροφής.

Σε αυτή την ενότητα αναδείχτηκε η τάση ορισμένων εταιρειών να δίνει προτεραιότητα στην πραγματοποίηση διαφόρων εργασιών παρά στη διευκόλυνση εξόδων. «Ο καπετάνιος μας δεν παίρνει κάρτες για την ακτή… την τελευταία φορά που βγήκαμε στη στεριά, πληρώσαμε για το πάσο μας», ανέφερε ένας Φιλιππινέζος ναυτικός, μέλος πληρώματος δεξαμενόπλοιου.

Επίσης, αναφέρθηκαν οι πρακτικές ναυτικών πρακτόρων που χρεώνουν ακριβά τέλη στους ναυτικούς. Το υψηλό κόστος μεταφοράς και η απόσταση των λιμενικών εγκαταστάσεων από τις πόλεις, ιδιαίτερα αυτές που υποδέχονται δεξαμενόπλοια, αποτελούν σημαντικά εμπόδια για τους ναυτικούς.

Ναυτικοί και υπερεργασία

«Οι ανύπαρκτες ή περιορισμένες άδειες στην ξηρά δεν μπορούν να αξιολογηθούν μεμονωμένα αλλά σε συνδυασμό με μια εξαντλητική επαγγελματική ζωή», αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση. Πραγματικά, έρευνα του Παγκόσμιου Ναυτικού Πανεπιστήμιου το 2022 στην οποία συμμετείχαν πάνω από 9.000 ναυτικοί έδειξε ότι η πλειονότητα εργάζεται κατά μέσο όρο 74,9 ώρες την εβδομάδα — ξεπερνώντας κατά πολύ τον παγκόσμιο μέσο όρο των 43 ωρών την εβδομάδα σύμφωνα με την έρευνα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας του 2018.

Οι ναυτικοί ανέφεραν ότι ξεκουράζονται για 10,8 ώρες την ημέρα, αλλά έχουν δυνατότητα μόνο για επτά ώρες ύπνου, με το 28,1% να αναγνωρίζει περιόδους ανάπαυσης κάτω από το υποχρεωτικό ελάχιστο των 10 ωρών. Ανησυχητικά, το 88,3% των ερωτηθέντων παραδέχτηκε ότι υπερέβαινε τα όρια ωρών εργασίας/ανάπαυσης τουλάχιστον μία φορά το μήνα και το 16,5% τα ξεπέρασε πάνω από δέκα φορές το μήνα. Μόνο το 7,4% δήλωσε ότι εργάζεται 48 ώρες ή λιγότερο την εβδομάδα.

«Η εργασία πάνω από 60 ώρες την εβδομάδα, η ανεπαρκής ανάπαυση και η στέρηση του ελεύθερου χρόνου και της κοινωνικής ζωής είναι ένας τοξικός συνδυασμός. Η άδεια στην ξηρά θα μετριάσει αυτά τα ζητήματα», ανέφεραν οι μελετητές. Ωστόσο, οι έξοδοι στη στεριά είναι και αυτοί περιορισμένοι.