Πανδημία και Brexit κλονίζουν την Ευρωζώνη

Η οικονομία της ευρωζώνης, διατρέχει τον κίνδυνο μιας νέας κάμψης πριν την πολυπόθητη ανάκαμψη. Θα χρειαστεί την ενίσχυση της βοήθειας που προσφέρει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) με την αγορά ομολόγων και την επιτάχυνση του Ταμείου Ανάκαμψης, εκτός από την αναστολή των κανόνων του δημοσιονομικού Συμφώνου μέχρι το 2023.

Τον Ιανουάριο, το ΔΝΤ χαμήλωσε κατά 1% την πρόβλεψη για μεγέθυνση της οικονομίας της ευρωζώνης, ενώ αντίθετα αναβάθμισε τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας. Τα ελλείμματα Γαλλίας, Ιταλίας και Ισπανίας, προβλέπεται να ξεπεράσουν το 10%, δηλαδή τα ποσοστά που είχε προκαλέσει η κρίση του 2009. Η ΕΚΤ υπολογίζει, ότι η οικονομία της ευρωζώνης συρρικνώθηκε γύρω στο 7% το 2020. Tόσο η Κομισιόν όσο και η ΕΚΤ, εκτιμούν ότι η ευρωζώνη θα επανέλθει στο επίπεδο του 2019, σε ότι αφορά την ανάπτυξη, στο τέλος του 2022.

Η κρίση της ευρωζώνης ήταν εμφανής πολύ πριν ενσκήψει ο Covid-19. Ωστόσο, τα περιοριστικά μέτρα, αποδιάρθρωσαν τις εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλώντας προβλήματα στην παραγωγή και τις εξαγωγές. Καθώς τα lockdowns παγώνουν την οικονομία, η εξέλιξη της πανδημίας είναι απρόβλεπτη και η υλοποίηση του εμβολιαστικού προγράμματος αργή, ο κίνδυνος για μια βαθύτερη τρύπα στην οικονομία παραμένει.

Το λάθος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να χρησιμοποιήσει το Πρωτόκολλο  της Συμφωνίας για το Brexit για την Βόρεια Ιρλανδία, προκειμένου να αποτρέψει την μεταφορά εμβολίων της AstraZeneca στην Βρετανία, άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου, δημιουργώντας αντιπαλότητες. Η Κομισιόν κατηγορείται σε διπλωματική γλώσσα για έλλειψη “ταλέντου”.

Πανδημία και Brexit

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δέχεται πολλά πυρά, ιδιαίτερα στο θέμα της απαγόρευσης εξαγωγής εμβολίων στην Βρετανία. Υποχρεώθηκε σε ταπεινωτική στροφή αλλά εκτέθηκαν τα αδύνατα σημεία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και η έλλειψη ευαισθησίας για ένα εξαιρετικά ευαίσθητο πολιτικό θέμα. Αρνητική εντύπωση προξένησε και η προσπάθεια μετάθεσης της ευθύνης του φιάσκου, στον αντιπρόεδρο Ντομπρόφσκις.

Το Brexit περιπλέκει τα προβλήματα που δημιουργεί η πανδημία. Η Κομισιόν είναι κυριολεκτικά σε πόλεμο με την Βρετανία, καθώς αυτή φαίνεται ότι κερδίζει τις εντυπώσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι θορυβημένη από την πιθανότητα να εξέλθει η Βρετανία ενισχυμένη έναντι της ευρωζώνης μετά το Brexit.

O ΟΟΣΑ εκτιμά, ότι η Βρετανία θα ανακάμψει γρηγορότερα από την ευρωζώνη, λόγω του πετυχημένου εμβολιαστικού προγράμματος και αναβάθμισε την αύξηση του βρετανικού ΑΕΠ από 4,2% σε 5,1%. Αναμένεται η Βρετανία να ξεπεράσει την ευρωζώνη, όπου η ανάκαμψη προβλέπεται 3.9%, αλλά θα καθυστερήσει λόγω των προβλημάτων του εμβολιασμού. Επιπλέον, ενώ η οικονομία της Βρετανίας το τελευταίο τρίμηνο του 2020, αναπτύχθηκε με 1%, η οικονομία της ευρωζώνης την ίδια περίοδο συρρικνώθηκε 0,7% και είναι πιθανή νέα ύφεση.

Είναι ενδεικτικό, ότι οι γερμανικές εξαγωγές προς την Βρετανία, μειώθηκαν με σχεδόν 30% τον Ιανουάριο, καθώς η πτωτική τάση του 2020 συνεχίζεται. Η Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία αποκάλυψε, πως το Brexit σε συνδυασμό με τον Covid-19, προκάλεσε την πτώση των γερμανικών εξαγωγών. Το ποσοστό αυτό είναι διπλάσιο από την μείωση κατά 15,5% το 2020.

Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στην Frankfurter Allgemeine Zeitung, αποκαλύπτει πως οι γερμανικές εταιρίες ξόδεψαν 2.2 % λιγότερο σε καινοτομία το 2020, σε σχέση με το 2019. Η μελέτη θεωρεί το Brexit σημαντικό παράγοντα που προστίθεται στις αρνητικές επιδράσεις της πανδημίας.

Η χρηματοδότηση της ανάκαμψης

Τον Μάιο του 2020, Eurogroup και ECOFIN αποφάσισαν την αναστολή της δημοσιονομικής πειθαρχίας για το 2020, δηλώνοντας πως η δημοσιονομική προσαρμογή θα γίνει μέσω της ανάκαμψης. Η απόφαση επεκτάθηκε μοιραία για το 2021 και το 2022. Ωστόσο, οι δαπάνες από το Ταμείο Ανάκαμψης αναμένεται να ξεκινήσουν προς το τέλος του έτους και η συνολική δημοσιονομική τόνωση το 2021 αναμένεται να είναι μικρή, γύρω στο 1% του ΑΕΠ της ευρωζώνης.

Έτσι το κόστος δανεισμού στην ευρωζώνη, με αφορμή το μεγάλο πακέτο στήριξης των ΗΠΑ, άρχισε να αυξάνει. Ανάμεσα στους κινδύνους που οι αγορές προεξοφλούν οδηγώντας σε αύξηση των αποδόσεων είναι, πρώτον, ότι η οικονομία της ευρωζώνης εισήλθε στην κρίση της πανδημίας, με μια μεγαλύτερη πτώση του ΑΕΠ. Δεύτερον, ότι η αντιμετώπιση της πανδημίας χωλαίνει. Τρίτον, ότι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης είναι πολύ περιορισμένοι (750 δις), σε σύγκριση με αυτούς των ΗΠΑ (1,9 τρισ. που προστίθενται στο πακέτο Τραμπ).

Η ανάκαμψη στην ευρωζώνη, αναμένεται πλέον να καθυστερήσει ένα χρόνο, σε σχέση με τις ΗΠΑ, λόγω και της μειωμένης στήριξης των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Επομένως, οι αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ, στο πλαίσιο του προγράμματος (PEPP), πρέπει να επιταχυνθούν σημαντικά, προκειμένου να αποτραπεί η επιδείνωση των όρων χρηματοδότησης της οικονομίας.

Έτσι το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε, στο δεύτερο τρίμηνο του 2021, να επαναλάβει το γνωστό μήνυμα Ντράγκι, προκειμένου να διασφαλίσει ότι τα επιτόκια θα συνεχίσουν να κινούνται κοντά στο μηδέν. Η κίνηση εξασφαλίζει για κάποιο διάστημα πως τα ομόλογα που εκδίδει η Ελλάδα εντός του προγράμματος δανεισμού της, θα αγοράζονται επειδή μπορούν να μεταπωληθούν αμέσως με κέρδος στην ΕΚΤ. Δεν προοιωνίζει όμως, πως η αναχρηματοδότηση του ελληνικού χρέους για τα επόμενα χρόνια, θα πραγματοποιείται με την σημερινή ευκολία.