Πλήγμα στο μαλακό υπογάστριο της Τουρκίας

του Δημήτρη Σκουτέρη  – 

Το “θαύμα” της οικονομικής μεγέθυνσης της Τουρκίας, που την έβαλε στους G20, δεν είναι και τόσο θαυμαστό. Ή τουλάχιστον δεν έχει τις διαστάσεις που ο Ερντογάν «πουλάει» στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Και είναι το σημείο που ο Σουλτάνος πονάει περισσότερο. Ας του μεγεθύνουμε τον πόνο. Οι απανταχού Έλληνες ας ξεκινήσουμε εκστρατεία να μποϊκοτάρουμε τα τούρκικα προϊόντα. Να σταματήσουμε να αγοράζουμε made in Turkey, είτε είναι αυτοκίνητα, είτε ρούχα, είτε ηλεκτρικές συσκευές, είτε τρόφιμα.

Δεν χρειάζεται να επισκεπτόμαστε ούτε τα Μικρασιατικά παράλια, ούτε την Κωνσταντινούπολη. Ας μην χρησιμοποιούμε την τουρκική αεροπορική εταιρεία για ένα διάστημα. Να ενημερώσουμε την παγκόσμια γνώμη ότι κάθε δολάριο, κάθε ευρώ σε τουρκικής προέλευσης προϊόντα και υπηρεσίες μπορεί να γίνουν κάθε είδους όπλο στα χέρια του ισλαμοφασιστικού καθεστώτος, ο οποίος θα έπρεπε να έχει ήδη οδηγηθεί ως εγκληματίας πολέμου στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αν εφαρμόζονταν τα κριτήρια, με τα οποία κατηγορήθηκε π.χ. ο Μιλόσεβιτς. Υπενθυμίζουμε σχετικά:

Πρώτον: Την διαβαθμισμένη έκθεση της γερμανικής κυβέρνησης, που το κρατικό Γερμανικό κανάλι ARD δημοσιοποίησε και με βάση την οποία η Τουρκία έχει γίνει “το κεντρικό πεδίο δράσης για ισλαμιστικές οργανώσεις στη Μέση Ανατολή”. Η πρώτη επίσημη έκθεση, που συνδέει τον Ερντογάν και την κυβέρνηση της Τουρκίας με την υποστήριξη προς ισλαμιστικές και τρομοκρατικές οργανώσεις.

Δεύτερον: Την καταγγελία από τις 14 Οκτωβρίου 2014 του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου: «Είπαμε να μην υποστηρίζετε το Ισλαμικό Κράτος… Όλος ο κόσμος γνωρίζει ότι στήριξαν το Ισλαμικό Κράτος. Θέλεις αποδείξεις; Διάβασε τις καταθέσεις των οδηγών των φορτηγών που μετέφεραν τα όπλα και των εισαγγελέων που τους συνέλαβαν… Τα όπλα που έχει το Ισλαμικό Κράτος στα χέρια του στάλθηκαν με εντολή Ερντογάν-Νταβούτογλου. Το Ισλαμικό Κράτος πουλάει πετρέλαιο αξίας 2 εκατ. δολ. ημερησίως. Σε ποιόν το πουλάει; Στην Άγκυρα, στην Κωνσταντινούπολη, στο Αντέπ υπάρχουν γραφεία που στρατολογούν νέους για το Ισλαμικό Κράτος. Έρχονται τζιχαντιστές από το εξωτερικό στην Τουρκία και μετά πηγαίνουν στο Ισλαμικό Κράτος. Το είπε και ο Μπάιντεν πριν λίγες μέρες».

Τρίτον: Την παρατεινόμενη κατοχή του βόρειου τμήματος του ανεξάρτητου Κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας, τον παράνομο εκτοπισμό χιλιάδων κατοίκων του τμήματος αυτού, τον εποικισμό με ορδές Τούρκων (προερχόμενων από τα βάθη της Ανατολικής Τουρκίας), που αλλοιώνει τα οικονομικά-δημογραφικά-κοινωνικά-θρησκευτικά-πολιτισμικά χαρακτηριστικά της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Τέταρτον: Την γενοκτονία που επί δεκάδες πλέον χρόνια υφίστανται οι Κούρδοι, υπό το πρόσχημα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας. Στο Αφρίν δεν σκοτώνονται μόνον πολιτοφύλακες του YPG. Άοπλα γυναικόπαιδα θανατώνονται από τους Τούρκους εισβολείς κατ’ εντολήν του Ερντογάν. Όπως είχε συμβεί και στις βιαιοπραγίες στη Τζίζρε, όπου 178 άνθρωποι κρυμμένοι σε κελάρια θανατώθηκαν. Τα πτώματα του βρέθηκαν απανθρακωμένα. Τούρκοι στρατιώτες έριξαν βενζίνη στις εισόδους των κελαριών προτού τους πυρπολήσουν. Κάποιοι υπολόγιζαν ότι το 2016 οι εκτοπισμένοι Κούρδοι ξεπερνούσαν τους 400.000 (έκθεση ευρωβουλευτού Κ. Πίρι). Άραγε πόσοι είναι σήμερα;

Η “αχίλλειος πτέρνα” της Τουρκίας

Θα εξακολουθήσουμε, λοιπόν, να στηρίζουμε τον Ερντογάν, ενισχύοντας την οικονομία της Τουρκίας άμεσα και έμμεσα; Ή θα πρέπει να στείλουμε ένα ηχηρό μήνυμα, εκτός όλων των άλλων, και στο πεδίο της οικονομίας;

Για τη Δύση (πολιτικοί, κυβερνήσεις, ΜΜΕ, χρηματοοικονομικοί οργανισμοί), το οικονομικό στοιχείο αποτέλεσε τον κύριο μοχλό, πάνω στον οποίο εργάστηκαν προκειμένου να στηρίξουν τον Ερντογάν και το κόμμα του. Δημοσιεύματα, εκθέσεις, αναφορές είχαν παρουσιάσει την Τουρκία σαν μια από τις οικονομικά ανερχόμενες οικονομίες και τον Ερντογάν σαν έναν από τους πλέον ισχυρούς άνδρες του πλανήτη. Αυτός ο συνδυασμός λειτούργησε ως κράχτης για πολλούς να επενδύσουν εκατομμύρια και δισεκατομμύρια στην Τουρκία. Ο πρόεδρός της και η οικογένειά του, όπως και στενοί συνεργάτες του, έχουν ιδιοποιηθεί τεράστια ποσά.

Από τον Οκτώβριο του 2017 έγινε ορατό αυτό που εναγωνίως προσπαθούσαν να αποκρύψουν. Το ρολόι της πολιτικής και της οικονομίας άρχισε, επιτέλους, να κινείται αντίστροφα για την Τουρκία αλλά και για τον Ερντογάν. Η ασταθής εσωτερική πολιτική κατάσταση, οι συνεχιζόμενες προκλήσεις του σουλτάνου προς τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, τη Γερμανία, την ΕΕ οδήγησαν πολλούς ξένους επενδυτές να φεύγουν από την Τουρκία.

Να σημειωθεί ότι η τουρκική οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ξένο «ζεστό χρήμα». Με βάση στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, το ύψος των κεφαλαίων που έφυγαν από τη Τουρκία ανέρχονται στο ένα δισ. δολ. την εβδομάδα. Τα εβδομαδιαία στοιχεία, που δημοσιοποίησε η Τράπεζα στις 10 Νοεμβρίου του 2017, αναφέρουν ότι οι ξένοι επενδυτές προέβησαν σε πωλήσεις μετοχών ύψους 513,6 εκατ. δολ., σε πωλήσεις κυβερνητικών χρεογράφων ύψους 532,6 εκατ. δολ. και χρεογράφων του ιδιωτικού τομέα ύψους 32,4 εκατ. δολ. Και όλες αυτές οι πωλήσεις μέσα σε μια εβδομάδα.

Η Βρετανία, σημαντικός επενδυτής στην Τουρκία, έχει μειώσει τις επενδύσεις της κατά 20% μετά την κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Η αβεβαιότητα, που είναι σημαντικός ψυχολογικός παράγοντας για την οικονομία, έχει εξαπλωθεί και στους Τούρκους. Τοποθετούν τις αποταμιεύσεις τους σε ξένες επενδύσεις για να σώσουν ό,τι σώζεται. Από τα τέλη του 2016 μέχρι τον Νοέμβριο, οι Τούρκοι μετέφεραν 17,2 δισ. δολ.

Η επιδείνωση των δεικτών

Ο Ερντογάν κατηγορεί τις τουρκικές τράπεζες –ιδίως την Κεντρική Τράπεζα– για την αύξηση των επιτοκίων και την ύφεση στην οικονομία. Ωστόσο, ο αρχηγός της κεμαλικής αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιντσάρογλου υποστηρίζει ότι “ο πραγματικός λόγος για τον οποίο οι ξένες επενδύσεις πλην των αγορών ακινήτων μειώνονται είναι ότι οι ξένοι επενδυτές αισθάνονται ανασφαλείς σε μια χώρα όπου ο νόμος, η δικαιοσύνη και η ελευθερία του Τύπου είναι ανύπαρκτη“.

Στην Τουρκία η ανεργία είναι πάνω από 13% (η ανεργία των νέων στο 20,2%.). Ο πληθωρισμός είναι διψήφιος και κυμαίνεται στο 13% πλέον. Η λίρα έκλεισε το 2017 με υποτίμηση κατά 21% και αυτό είναι καταστροφικό για όσους είναι χρεωμένοι ή εξαρτώνται από τις εισαγωγές. Το ενεργειακό κόστος αυξάνεται αφενός λόγω της ανόδου των τιμών πετρελαίου/φυσικού αερίου, αφετέρου λόγω της υποτίμησης του τουρκικού νομίσματος.

Το βασικό επιτόκιο της Κεντρικής Τράπεζας έχει αυξηθεί μόλις κατά 50 μονάδες βάσης στο 12,75%, ενώ το εξωτερικό χρέος έχει φθάσει στα 435 δισ δολ. Την ίδια στιγμή οι υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα των ιδιωτικών εταιρειών βρίσκονται στα 212 δισ. δολ. Συνεπώς, κανένας αντικειμενικός παρατηρητής δεν μπορεί να μην συμφωνήσει ότι ανεξαρτήτως του τι μπορεί να λεχθεί από την τουρκική ηγεσία, ένα είναι το δεδομένο: χωρίς ξένα κεφάλαια η τουρκική οικονομία δεν μπορεί να κυλήσει προς τα εμπρός.

Η ελληνική απάντηση

Οφείλουμε να επανακαθορίσουμε την στρατηγική μας έναντι της Τουρκίας. Οι γείτονες επέλεξαν τον δρόμο τους. Στην ουσία δεν επιθυμούν ένταξη στην ΕΕ, δεν επιθυμούν εξευρωπαϊσμό, δεν επιθυμούν σχέσεις καλής γειτονίας, δεν επιθυμούν επίλυση διαφορών κατά το Διεθνές Δίκαιο. Επέλεξαν συνειδητά τον δρόμο του ισλαμοφασισμού, της αρπαγής, της λεηλασίας.

Πέραν από την ενίσχυση της αποτρεπτικής μας ικανότητας, τις περιφερειακές συμμαχίες, την αναβάθμιση του ρόλου μας ως δύναμης σταθερότητας κλπ, οφείλουμε να δείξουμε και εμείς ότι μπορούμε να πλήξουμε την Τουρκία στο μαλακό υπογάστριο της, στην οικονομία της. Ο σοβαρός ξένος επενδυτής που θα εξετάσει το ενδεχόμενο να επενδύσει στην Τουρκία θα το σκεφθεί διπλά, αν γνωρίζει εκ των προτέρων ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που θα παραγάγει εκεί δεν πρόκειται να καταναλωθούν από τους Έλληνες. Πολύ περισσότερο εάν το μποϊκοτάζ επεκταθεί έστω και εν μέρει στην Ευρώοη.

Εμπάργκο λοιπόν στα τουρκικής προέλευσης προϊόντα. Εμπάργκο στις υπηρεσίες τουρκικής προέλευσης. Ούτε ένα ευρώ στην Τουρκία. Να προωθήσουμε μία καμπάνια για τον αποκλεισμό της Τουρκίας από τις κάθε είδους κοινοτικές χρηματοδοτήσεις.

Να προωθήσουμε άμεσα στην ΕΕ κατά το πρότυπο της Μακροπεριφέρειας της Βαλτικής, του Δούναβη, της Αδριατικής-Ιονίου, την Μακροπεριφέρεια Αιγαίου και λεκάνης Λεβαντίνης με τη συμμετοχή Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ-Λιβάνου-Αιγύπτου. Τα οφέλη μιας τέτοιας πρωτοβουλίας μπορεί να είναι πολλαπλά. Σύμφωνα με κείμενα της ίδιας της ΕΕ, η μακροπεριφερειακή συνεργασία έχει συγκεκριμένο αντίκτυπο στην ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική, στο διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), στο διευρωπαϊκό δίκτυο ενέργειας (ΔΕΔ-Ε) και στη συνεργασία στον τομέα της πολιτικής προστασίας.

Άλλωστε, η μακροπεριφερειακή στρατηγική είναι ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που αφορά κράτη-μέλη και τρίτες χώρες στην ίδια γεωγραφική ζώνη. Αντιμετωπίζει κοινές προκλήσεις και αντλεί οφέλη από την ενισχυμένη συνεργασία για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή. Πρωτοβουλίες, λοιπόν, για να αντιμετωπισθεί σε βάθος χρόνου η ιταμή, διαρκής, απαράδεκτη και έμπρακτη επιθετικότητα της Άγκυρας.