Ποιοι φοβούνται τα κρυπτονομίσματα – Ο άλλος πόλεμος στην οικονομία

Η Pax Economica που έχει επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση, με την αλληλεξάρτηση των μεγάλων οικονομιών, δεν σημαίνει πως δεν διεξάγεται παράλληλα ένας λυσσαλέος, διεθνής εμπορικός πόλεμος. Μπορεί το κεντρικό μέτωπο να είναι στις συναλλακτικές σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, όμως ο πόλεμος αυτός διεξάγεται σε πολλά μέτωπα και ένα από αυτά είναι των νομισμάτων. Ο νομισματικός πόλεμος αναμένεται να ενταθεί, καθώς οι κυβερνήσεις ετοιμάζονται να ρίξουν πολλά τρισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ στη μάχη κατά της ύφεσης που προκάλεσε ο κορονοϊός.

Ταυτόχρονα όμως, παίρνει διαστάσεις η εισβολή των κρυπτονομισμάτων στις συναλλαγές. Στο επίσημο πεδίο το δολάριο δέχεται έντονες πιέσεις, καθώς το ευρώ βρίσκεται στο 1,18 δολάρια, δηλαδή κοντά στον ιστορικό του μέσο όρο (1,20 δολάρια), αν και υπολείπεται από το ψηλό 1,60 που πέτυχε τον Απρίλιο του 2018 (το χαμηλό του ήταν 0,85 δολάρια το 2000).

Παράλληλα, το γουάν μοιάζει να αποκτά δυναμική αποθεματικού νομίσματος, καθώς πολλές κεντρικές τράπεζες το εντάσσουν στα διαθέσιμά τους, ενώ η Morgan Stanley εκτιμά πως το κινέζικο νόμισμα θα αποτελεί το 10% των παγκόσμιων συναλλαγματικών διαθεσίμων το 2030. Το μεγάλο όμως νέο της περιόδου είναι πως η Κίνα ανακοίνωσε την υιοθέτηση ενός κρυπτονομίσματος (CryptoCurrency) ως επίσημο νόμισμα της χώρας, σπάζοντας το σχετικό ταμπού των κεντρικών τραπεζών.

Ανέθεσε την αγορά και την εμπορία του στον Όμιλο YuanPay και οι συναλλαγές με αυτό ξεκίνησαν στις 8 Σεπτεμβρίου 2020, με τιμή εκκίνησης μόλις 0,12 σεντς (έναντι της ισοτιμίας ενός γουάν προς 0,14δολάρια). Δηλαδή είναι εξαιρετικά φθηνό, ιδιαίτερα έναντι του bitcoin και του ethereum, που είναι τα πιο καθιερωμένα κρυπτονομίσματα. Η Κίνα έκανε λοιπόν πρώτη την κίνηση που σκέπτονται κι άλλες κεντρικές τράπεζες (Σουηδία, ΕΚΤ), μετά την ανακοίνωση του Facebook πως θα λανσάρει διεθνώς το κρυπτονόμισμα Libra.

Η αφύπνιση του παλιού καθεστώτος

Έντρομη η Κριστίν Λαγκάρντ της ΕΚΤ, με το που ανέλαβε σε συνέντευξή της στο CNBC, ξεκαθάρισε πως οι τραπεζίτες δεν μπορούν να κρύβονται πίσω από την πραγματικότητα του blockchain και ότι «θα πρέπει να εκσυγχρονιστούν, να καινοτομήσουν, αλλιώς θα έχουν την τύχη των δεινόσαυρων». Λίγες μέρες μετά, οι υπουργοί Οικονομικών του G7 συμφώνησαν ομόφωνα ότι είναι αναγκαίο να ενεργήσουν τάχιστα για το κρυπτονόμισμα του Facebook.

Δήλωσαν πως δεν μπορούν να δεχθούν ότι «θα χρησιμοποιείται ένα εργαλείο συναλλαγών, χωρίς να τηρεί κανέναν από τους κανόνες που θέτουμε σε όλα τα νομίσματα». Εξέφρασαν δε φόβους, πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ή για να χρηματοδοτεί τρομοκράτες, ενώ έβαλαν στις συζητήσεις τους την παράμετρο της σταθερότητας του διεθνούς νομισματικού συστήματος.

Εννοείται πως οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι ρυθμιστικές αρχές έχουν πανικοβληθεί, διότι πρόκειται για μείζονα ανατροπή. Έτσι, εκτόξευσαν “διαβολές” πως τα κρυπτονομίσματα διευκολύνουν τις συναλλαγές στο εμπόριο ναρκωτικών, στο λαθρεμπόριο όπλων και ότι αυτά χρησιμοποιούνται από τρομοκράτες και αναρχικούς. Αυτό όντως μπορεί να ισχύει, αλλά τα κρυπτονομίσματα είναι πολύ πέρα από αυτό, καθώς αποτελούν κρίσιμη πολιτική ανατροπή, κάτι που θα προσεγγίσουμε σε επόμενο κείμενο.

Η υποκρισία στο απόγειο

Πάντως, στις 13 Αυγούστου του 2020, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι κατάσχεσε δύο εκατομμύρια δολάρια σε bitcoin και άλλους τύπους κρυπτογράφησης από λογαριασμούς τριών εξτρεμιστικών ομάδων σαλαφιστών-τζιχαντιστών, συμπεριλαμβανομένης της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους, που βασίστηκε στη χρηματοδότηση των οργανώσεων και των βίαιων συνωμοσιών τους (UranBotobekov, Modern Diplomacy, 11/9/2020).

Η υποκρισία στο απόγειό της! Δεν είπαν τίποτε βέβαια για το άυλο χρήμα που στρεβλώνει κάθε έννοια ελέγχου της σταθερότητας, της νομισματικής και της συναλλαγματικής πολιτικής. Ούτε βέβαια για τον ανομολόγητο πόλεμο χειραγώγησης των συναλλαγματικών ισοτιμιών και των επιτοκίων που τελεί σε εξέλιξη. Όμως αντίστοιχες ανησυχίες εκφράζουν πλέον και άλλοι κεντρικοί τραπεζίτες, καθώς συνειδητοποιούν τις δυνατότητες που έχει το Facebook με την άμεση πρόσβαση σε δισεκατομμύρια χρήστες.

Ενδεχομένως, η αμηχανία του συστήματος απέναντι στην αυτονομημένη εξουσία του Facebook, φάνηκε όταν λίγο μετά την αναγγελία της λίβρας του επιβλήθηκε πρόστιμο-ρεκόρ ύψους πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ, μετά από έρευνα της Επιτροπής του Κογκρέσου για τις πρακτικές του γίγαντα των social media, σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών του.

Το πρόστιμο συνοδεύεται από απαίτηση για μεταρρύθμιση των όρων χρήσης, ώστε να διασφαλίζονται τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Δημοκρατικοί κατάγγειλαν ότι το ποσό είναι μικρό και ότι η απόφαση αποτελεί «ξέπλυμα» και «συγκάλυψη», χωρίς να διορθώνει τις αιτίες που οδήγησαν στις παραβιάσει.

Η κρυπτογραφία θεμέλιο της ελευθερίας

Η ταχύτητα των αλλαγών που επιφέρουν οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες είναι ασύλληπτη και ανατρεπτική, καθώς γεννά συνεχώς νέες εφαρμογές και οι νέες εφαρμογές καταλήγουν στο να διαμορφώνουν νέες δομικού χαρακτήρα τεχνολογίες (που πάλι με τη σειρά τους προκαλούν νέες εφαρμογές). Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της τεχνολογίας peer-to-peer (P2P).

Στην ουσία είναι ένα δίκτυο υπολογιστών που επιτρέπει να μοιράζονται μεταξύ τους ισοδύναμα τους “πόρους”, την επεξεργαστική ισχύ, τον αποθηκευτικό χώρο και το εύρος ζώνης (φάσμα συχνοτήτων-bandwidth) των κόμβων. Αυτή η δυνατότητα οδήγησε στην τεχνολογία της αλυσίδας blockchain, η οποία συνδέει ένα δίκτυο ομότιμων κόμβων, δηλαδή ένα δίκτυο χρηστών που δημιουργούν και μοιράζονται κάτι κοινό, όπως ένα αρχείο, που όμως το διαφυλάττουν μεταξύ τους, τηρώντας αυστηρά ένα πρωτόκολλο συναίνεσης και δημιουργώντας έτσι εμπιστοσύνη μεταξύ τους.

Η εμπιστοσύνη είναι η βάση των εμπορικών συναλλαγών, από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι και σήμερα. Πάνω σε αυτή τη βάση έγινε η πρώτη εφαρμογή blockchain στον χρηματοοικονομικό χώρο, με το ψηφιακό νόμισμα bitcoin, που λανσαρίστηκε με ανοιχτό λογισμικό και μέσω του οποίου συναλλάσσονται οι συμμετέχοντες στο δίκτυο, χωρίς κανένα έλεγχο από κεντρική τράπεζα ή άλλη νομισματική αρχή, με μόνο ρυθμιστή το πρωτόκολλο εμπιστοσύνης-απόδειξης των συναλλαγών.

Έτσι γεννήθηκαν τα κρυπτονομίσματα (cryptocurrency) που βασίζονται στις αρχές της κρυπτογραφίας, η οποία διασφαλίζει την επαλήθευση των συναλλαγών σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο, όπως η πλατφόρμα κρυπτό-συναλλαγών της Plus500. Τα κρυπτονομίσματα στην ουσία είναι εικονικά συναλλάγματα, όπως τα bitcoin, RippleXRP και Ethereum, που έχουν ανθεκτικότητα σε κάθε μορφής έλεγχο ή παρέμβαση. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ο Τζούλιαν Ασάνζ θεωρεί την κρυπτογραφία «θεμέλιο της ελευθερίας» στην εποχή μας.

Η ανωνυμία στις συναλλαγές, συνήθως χωρίς δυνατότητα ανίχνευσής τους, η καθολική δυνατότητα χρήσης σε οποιοδήποτε χώρο και χρόνο, η δυνατότητα αποστολής πολύ μικρών, αλλά και πολύ μεγάλων συναλλαγών, με πολύ μικρό κόστος και η δυνατότητα συμμετοχής σε οποιονδήποτε στην έκδοση νομίσματος (mining) δημιούργησαν μια νέα μεγάλη αγορά που κινείται με κρυπτονομίσματα. Το μέγεθος αυτής της αγοράς εκτιμάται σε ένα τρισεκατομμύριο δολάρια!