Ποιοι κερδίζουν από τα εμβόλια – Οι συμφωνίες, οι μέτοχοι και τα χρηματιστηριακά παιχνίδια

Ποια είναι η πιο έξυπνη επένδυση του φθινοπώρου, αν όχι οι εταιρείες που παράγουν εμβόλια κατά της νόσου Covid-19; Για το χώρο του χρηματιστηρίου, ο Νοέμβριος ήταν αναμφίβολα ένας “γεμάτος” μήνας, με τα κλαδικά media και τις επενδυτικές εταιρείες να ασχολούνται συστηματικά με τις ευκαιρίες κερδοφορίας που προσφέρουν οι “μετοχές των εμβολίων”. Βασικοί πρωταγωνιστές του χρηματιστηριακού αυτού παιχνιδιού είναι οι εταιρείες που βρίσκονται στην κορυφή της επικαιρότητας στη Δύση, όπως το δίδυμο Pfizer/BioNTech και η Moderna.

Ελάχιστη σημασία έχει αν κανένα από τα δύο εμβόλια δεν έχει ακόμα λάβει έγκριση για χρήση, έστω στο πλαίσιο έκτακτης ανάγκης του αμερικανικού Οργανισμού τροφίμων και φαρμάκων (FDA). Και παρόλο που δεν έχουν δοθεί όλες οι λεπτομέρειες στην επιστημονική κοινότητα για τα ποσοστά αποτελεσματικότητας (έως 95%), μόνο η ανακοίνωσή τους από τις εταιρείες ήταν αρκετή για να προκαλέσει ράλι ανόδου στα διεθνή χρηματιστήρια και φρενίτιδα επικοινωνιακής αισιοδοξίας στα κυβερνητικά επιτελεία της Αμερικής και της Ευρώπης.

Τίποτε απ’ όλα αυτά, όμως, δεν συμβαίνει με το αζημίωτο για τις εν λόγω εταιρείες. Είναι ενδεικτικό ότι, ενώ τον Ιούνιο, ο Τζον Γιάνγκ, στέλεχος της Pfizer, είχε δηλώσει ότι η επενδυτική απόδοση δεν ήταν στις σκέψεις της εταιρείας, αναφορικά με το εμβόλιο, τα πράγματα άλλαξαν πολύ γρήγορα. Ιδίως όταν η κυβέρνηση Τραμπ έκλεισε συμφωνία 1,95 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να κατοχυρώσει, αρχικά, 100 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου.

Λίγες εβδομάδες μετά, ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer, Άλμπερτ Μπούρλα, δήλωσε ότι δεν συμφωνεί με όσους καλούν τις Big Pharma, και συνολικά τις φαρμακευτικές, να απεμπολήσουν τα κέρδη από τα προϊόντα τους που προορίζονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας: «Ποιος βρίσκει τη λύση; Ο ιδιωτικός τομέας», είχε δηλώσει τότε στο περιοδικό Barron’s, με τα στελέχη της εταιρείας να μιλούν για μεγάλο επενδυτικό ρίσκο, ύψους ενός δισ. δολαρίων για την ανάπτυξη και παρασκευή του εμβολίου.

Συμφωνίες προαγοράς για το εμβόλιο

Φυσικά, η αμερικανική κυβέρνηση, στο πλαίσιο της επιχείρησης “Warp Speed” (=Ταχύτητα Δίνης) δεν έχει συμφωνία μόνο με τη Pfizer/BioNtech, αλλά έχει δεσμεύσει επίσης:

• 1,6 δισ. δολάρια σε συμφωνία με τη Novavax (ΗΠΑ),
• 1,2 δισ. με το δίδυμο του πανεπιστημίου της Οξφόρδης και της βρετανοσουηδικής AstraZeneca,
• 2,1 δισ. με τη γαλλική Sanofi και τη βρετανική GlaxoSmithKline (για ανάπτυξη και παράδοση 100 εκατομμυρίων δόσεων),
• περίπου ένα δισ. δολάρια με τη Janssen (ΗΠΑ), η οποία ανήκει στον όμιλο Johnson & Johnson.
• 1,52 δισ. δολάρια με την Moderna (ΗΠΑ).

Παρομοίως, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υπογράψει, για λογαριασμό των κρατών-μελών, συμφωνίες:

• 80 εκατομμυρίων εμβολιαστικών δόσεων με την Moderna,
• 300 ως 400 εκατομμυρίων δόσεων με την AstraZeneca/παν. της Οξφόρδης,
• 300 εκατομμυρίων δόσεων με το δίδυμο Sanofi/GlaxoSmithKline,
• 200 εκατομμυρίων δόσεων με την Janssen,
• 200 εκατομμυρίων δόσεων με το δίδυμο BioNTech/Pfizer,
• 225 ως 405 εκατομμυρίων δόσεων με τη γερμανική CureVac.

Στο μεταξύ, αρκετές εταιρείες έχουν δηλώσει ότι θα διαθέσουν χωρίς ή με οριακό κέρδος τα εμβόλιά τους (αρχικά) και είναι γνωστό ότι στις περιπτώσεις προαγοράς εμβολίων θα πληρωθούν μόνον εφόσον τα εμβόλια κριθούν, τελικά, αποτελεσματικά. Παρόλα αυτά, οι συμφωνίες έδωσαν άνευ προηγουμένου ώθηση στη χρηματιστηριακή τους αξία. Σε βαθμό, μάλιστα, που δεν λείπουν τα χρηματιστηριακά παιχνίδια, με την εμπλοκή των ίδιων των στελεχών τους ή/και των θεσμικών επενδυτών και μετόχων τους.

Για παράδειγμα, ο Μπούρλα, της Pfizer, την ίδια ακριβώς μέρα που η εταιρεία ανακοίνωσε την αποτελεσματικότητα του 90% για το εμβόλιό της, πούλησε –νόμιμα βεβαίως– μετοχές του αξίας 5,6 εκατ. δολαρίων. Αντίστοιχα, στελέχη της Moderna πούλησαν μετοχές αξίας άνω των 100 εκατ. δολαρίων τους τελευταίους μήνες, ενώ και ο επικεφαλής της Νοvavax πούλησε μετοχές αξίας 4,2 εκατ., ένα μήνα μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας προαγοράς με την αμερικανική κυβέρνηση.

Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, τα οποία επικαλείται η μη κερδοσκοπική οργάνωση Accountable US, από τις 15 Μαΐου ως τις 31 Αυγούστου στελέχη και διευθυντές των κορυφαίων εταιρειών με τις οποίες υπάρχει συμφωνία προαγοράς, είχαν κέρδη 177,5 εκατ. δολάρια από πωλήσεις μετοχών.

Επίσης, ο ίδιος ο επικεφαλής της επιχείρησης Warp Speed, Μονσέφ Σλάουι, είναι πρώην στέλεχος της GlaxoSmithKline και διέθετε, τουλάχιστον μέχρι το Μάιο, μετοχές της εταιρείας αξίας περίπου 10 εκατ. δολαρίων. Παράλληλα η αξία των μετοχών του στη Moderna αυξήθηκε, μετά τις τελευταίες εξελίξεις, από τα 2,4 εκατ. στα 12,4 εκατ. δολάρια. Ο ίδιος πάντως δήλωσε ότι η διαφορά θα γίνει δωρεά σε έρευνες για τον καρκίνο.

Η χρονιά των φαρμακευτικών

Η αλήθεια είναι ότι τα περιστατικά αυτά, που είδαν το φως της δημοσιότητας, αφορούν σε ποσά τα οποία ωχριούν μπροστά στο όφελος των μεγαλομετόχων, εσωτερικών ή θεσμικών επενδυτώ. Οι όποιες διακυμάνσεις στην τιμή των μετοχών και τα “μικροπαιχνίδια” δεν συγκρίνονται μπροστά στην εκτόξευση της αξίας τους από την αρχή του χρόνου, όταν ξέσπασε η πανδημία.

Για παράδειγμα, η μετοχή της Moderna κυμαινόταν, τον Ιανουάριο, στα 18-19 δολάρια, η αξία της αυξανόταν σχεδόν σταθερά καθ’ όλο το 2020, για να φτάσει, στις 27/11, τα 127 δολάρια. Πρόκειται για μια αύξηση 549,4%(!). Το όφελος για τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, Στέφαν Μπανσέλ, που διαθέτει περίπου το 9% των μετοχών, αγγίζει τα 2,4 δισ. δολάρια, σύμφωνα με το Forbes, ενώ διάφορα στελέχη της εταιρείας συνέχιζαν να πωλούν τις μετοχές τους καθ’ όλη τη διάρκεια του Νοεμβρίου, όπως προκύπτει από τις σχετικές δηλώσεις τίτλων.

Στους θεσμικούς επενδυτές, από την άλλη, περιλαμβάνονται η Fidelity Management (8,7%), το Vanguard Group (6,9%) και η γνωστή BlackRock (4,1%), δηλαδή τα μεγαλύτερα επενδυτικά funds στον πλανήτη, που διαχειρίζονται 3,3 τρισ., 6,2 τρισ. και 7,4 τρισ. δολάρια αντίστοιχα.

Η BioNTech από την άλλη μεριά, μια μικρή εταιρεία σε σχέση με τη συνέταιρό της, την Pfizer, δεν ανήκει στη λεγόμενη Big Pharma. Τείνει όμως να γίνει, αφού το Νοέμβριο του 2019 η τιμή της μετοχής της κινείτο λίγο πάνω από 20 δολάρια και πλέον έχει ξεπεράσει τα 100 (109,9 έκλεισε στις 27/11), μια αύξηση της τάξης του 402%(224% από την αρχή του χρόνου). Με έδρα το Μάιντς, η BioNTech έχει πλέον χρηματιστηριακή αξία τετραπλάσια αυτής της Lufthansa.

Ανήκει σε ποσοστό άνω του 50% στην εταιρεία συμμετοχών AT Impf και κατά 18% στο γερμανικό επενδυτικό fund Medine, ενώ έχει λάβει χρηματοδότηση, σε επιχορηγήσεις μεταξύ άλλων:

• 376 εκατ. ευρώ από τη γερμανική κυβέρνηση (2020)
• 55, 8 εκατ. δολάρια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (2019)
• 55 εκατομμύρια δολάρια από το ίδρυμα Bill & Melinda Gates (2019).

Η AT Impf αποτελεί το επενδυτικό όχημα των αδελφών Στρίνγκμαν, οι οποίοι ούτε λίγο ούτε πολύ αύξησαν την περιουσία τους κατά οκτώ δισ. δολάρια χάρη στη συμμετοχή τους στην BioNTech. Διευθύνων σύμβουλος της τελευταίας είναι ο τουρκικής καταγωγής Ουγούρ Σαχίν, ο οποίος σύμφωνα με το Bloomberg αποκόμισε περίπου 4,4 δισεκατομμύρια δολάρια χάρη στην εκτόξευση της μετοχής, και θεωρείται ένας από τους 500 πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο.

Ο λαβύρινθος των κεφαλαίων

Να σημειωθεί ότι στους θεσμικούς επενδυτές της BioNTech συμπεριλαμβάνεται –όπως και στη Moderna– η Fidelity Management, με 1,9% και η επενδυτική Primecap (1,7%) που διαχειρίζεται κεφάλαια αξίας 150 δισ. δολαρίων (και συμβαίνει να κατέχει και το 4,4% της AstraZeneca).

Το Vanguard Group και τη BlackRock, στο μεταξύ, τις βρίσκουμε και στους κορυφαίους κατόχους μετοχών της Pfizer (7,6% και 5% αντίστοιχα), μαζί με την SSGA (5,2%) που διαχειρίζεται κεφάλαια 3 τρισ., και την Capital Research & Management (άλλα δύο τρισ.).

Ταυτόχρονα, όλες αυτές διαθέτουν μερίδια η μία στην άλλη, και σε πλήθος ακόμα εταιρειών, έχοντας εξασφαλίσει ένα ευρύτατο χαρτοφυλάκιο επενδύσεων. Και μπορεί η μετοχή της Pfizer να μην είχε τη θεαματική άνοδο των BioNTech και Moderna, αλλά σύμφωνα με τη Morgan Stanley αναμένεται να έχει έσοδα 13 δισ. δολάρια μόνο από τις πωλήσεις του εμβολίου κατά του κορωνοϊού, το 2021.

Τι κι αν πολλοί επιστήμονες εκφράζουν τις επιφυλάξεις τους και θέτουν ερωτήματα για τις fast-track κλινικές μελέτες των φαρμακευτικών, την επίδραση παραγόντων όπως οι μεταλλάξεις του κορωνοϊού, στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων, ή τα ζητήματα ασφάλειας για τις ευπαθείς ομάδες και διανομής. Τα χρηματιστήρια έχουν βγάλει την ετυμηγορία τους.