Πόλεμος στην Ουκρανία θα είναι lose-lose με πρώτο θύμα την ΕΕ

Στο προηγούμενο άρθρο απαντήσαμε όχι στο ερώτημα “εάν η Ευρώπη μπορεί να κρατήσει τα φώτα ανοιχτά χωρίς τον Πούτιν”. Θεωρούμε τη μεγαλύτερη ανοησία να επισυμβεί πόλεμος στην Ουκρανία, ως αποτέλεσμα της στρατηγικής που σπρώχνει τη Ρωσία μακριά από την Ευρώπη, στην αγκαλιά της Κίνας. Αν η Ρωσία ήταν με έναν τρόπο συνδεδεμένη με την ευρωπαϊκή οικογένεια, θα είχαν ξεπεραστεί τα μισά τουλάχιστον προβλήματα. Ένας πόλεμος στην Ουκρανία θα έχει πρώτο θύμα την ΕΕ.

Η Ρωσία έχει μεγάλες πυρηνικές δυνατότητες, αλλά δεν είναι και οικονομικός γίγαντας. Το ΑΕΠ της τo 2021 ήταν 1,7 τρισ. $ και την κατατάσσει στην 11η θέση παγκοσμίως με μεγάλη διαφορά από την δεύτερη Κίνα (16,9 τρισ. $) και τις πρώτες ΗΠΑ (22,9 τρισ. $). Μόνο η Καλιφόρνια, αποτελεί από μόνη της την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη με ΑΕΠ περίπου 3 τρισ. $. Το ΑΕΠ της ΕΕ συνολικά άγγιξε πέρυσι τα 17,1 τρισ. $. Σαφώς και ο Πούτιν έστησε την Ρωσία στα πόδια της, αλλά δεν είναι γίγαντας.

Όμως, η Ρωσία είναι ενεργειακός γίγαντας, ενώ η ΕΕ νάνος. Στη Ρωσία η ηγέτιδα εταιρία είναι η κρατική Gazprom! Στο τιμόνι της βρίσκεται από το 2001 ο ιδιοφυής Αλεξέι Μίλερ, ένας από τους 10 μάνατζερ στον στενό κύκλο του Πούτιν. Στο Δ.Σ. της συμμετέχει και ο υπουργός Ενέργειας Αλεξάντερ Νόβακ. Από μια μεσαία εταιρία το 1989 ο Μίλερ την έκανε μια από τις 30 μεγαλύτερες εταιρίες στον κόσμο με πάνω από 470.000 εργαζόμενους κι σύνολο ενεργητικού 325 δισ. δολαρίων. Η διεύρυνση του δικτύου αγωγών μεταφοράς αερίου είναι τόσο μεγάλη που ακόμη και στην πανδημία το 2020 είχε έσοδα 87,5 δισ. $.

Κατέχει αποκλειστικά ή κατά συμμετοχή περίπου 100 θυγατρικές, ενώ συμμετέχει σε άλλα 50 joint ventures εντός και εκτός Ρωσίας. Στην Ελλάδα είναι γνωστή από το 50% της συμμετοχής της στην Prometheus του Ομίλου Κοπελούζου. Η Gazprom κατευθύνει το 22% των εξαγωγών της σε φυσικό αέριο στην κεντρική Ευρώπη και το 78% σε χώρες της δυτικής Ευρώπης και στην Τουρκία! Άλλος κολοσσός είναι η Rosneft με σύνολο ενεργητικού 212 δισ. $. Πρόεδρος είναι ο πρώην Γερμανός καγκελάριος Σρέντερ και CEO ο Ιγκόρ Σεχίν, οι οποίοι διοικούν συνολικά 335.000 υπαλλήλους. H τρίτη εταιρία του χώρου είναι η Novatek, η οποία ήταν η πρώτη που κατασκεύασε σταθμό υγροποιημένου αερίου (LNG) στη Γερμανία.

Εξαγωγείς πετρελαίου

Στην Ρωσία υπάρχουν 106 εταιρίες στον κλάδο της ενέργειας, αλλά η Gazprom έχει το μονοπώλιο στις εξαγωγές. Ας σημειωθεί ότι από το 2014 η κυβέρνηση Ομπάμα-Μπάϊντεν είχε επιβάλει κυρώσεις σε σωρεία ρωσικών εταιριών. Μέχρι το 2014 ίσχυαν άλλα. Οι ΗΠΑ τότε ήταν τρίτη παραγωγός χώρα σε πετρέλαιο, αλλά χαμηλά στον πίνακα εξαγωγών. Το 2017 ξεπερνά την Ρωσία και γίνεται δεύτερη παραγωγός, ενώ το 2018 ξεπερνά και την Σαουδική Αραβία και γίνεται νούμερο ένα. Το 2020 μετατρέπεται σε καθαρά εξαγωγική χώρα, αφού οι εξαγωγές της ξεπέρασαν τις εισαγωγές.

Οι ΗΠΑ σήμερα εξάγει το 20% των βαρελιών πετρελαίου παγκοσμίως και είναι πρώτη σε παραγωγή με σχεδόν 20 εκατ. βαρέλια/ημέρα. Για να το πετύχει αυτό, αύξησε κατά 500% την παραγωγή της από το 2014 ως σήμερα. Το πετρέλαιο σήμερα αντιπροσωπεύει το 8% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Οι Σαουδάραβες εξάγουν 10,8 εκατ. βαρέλια πετρελαίου/ημέρα δηλαδή το 12% των παγκόσμιων εξαγωγών. Οι εξαγωγές αυτές αποτελούν το 50% του σαουδαραβικού ΑΕΠ. Τρίτη στον πίνακα είναι η Ρωσία με 11% των παγκόσμιων εξαγωγών.

Τέταρτος ο Καναδάς με 6% των παγκόσμιων εξαγωγών και ακολουθεί η Κίνα που είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου, αλλά έχει κάνει άλματα και στην παραγωγή με τις κρατικές της εταιρίες (Sinopec Shanghai Petrochemical, China National Petroleum, and China National Offshore Oil Corporation). Οι εξαγωγές της είναι το 5% των παγκοσμίων εξαγωγών. Ακολουθεί το Ιράκ με 4%, με την Ελλάδα να είναι καλός πελάτης του. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν 4% μερίδιο στις παγκόσμιες εξαγωγές και την δεκάδα των εξαγωγέων συμπληρώνουν η Βραζιλία, το Ιράν και το Κουβέιτ με περίπου 3% εκάστη.

Οι δέκα πρώτες χώρες ελέγχουν το 50% των παγκόσμιων εξαγωγών πετρελαίου σήμερα, διαφοροποιώντας τα πριν από μία-δύο δεκαετίες πριν. Αναφερθήκαμε στις μεταβολές στον τομέα των εξαγωγών και όχι στην παραγωγή ή στα αποθέματα, γιατί οι 10 πρώτοι εξαγωγείς ερίζουν για την κατάκτηση της ευρωπαϊκής αγοράς.

Φυσικό αέριο και πράσινη ενέργεια

Στο φυσικό αέριο, μετρώντας την παραγωγή σε δισ. κυβικά μέτρα (bcm) ανά έτος, πρώτη είναι η Ρωσία (48 bcm) και ακολουθούν το Ιράν (34 bcm), το Κατάρ (24 bcm), οι ΗΠΑ (15 bcm), η Σαουδική Αραβία (9 bcm), Τουρκμενιστάν (7,5 bcm), HAE (6 bcm), Βενεζουέλα (5,7 bcm), Νιγηρία (5,4 bcm) και η Κίνα (5,4 bcm). Σήμερα η ΕΕ είναι τόσο πράσινη όσο και οι λάσπες που ανακατεύουν τα γεωτρύπανα στις εξέδρες εξορύξεων. Το ενεργειακό σύστημα της ΕΕ, βασίζεται κατά 73% στα ορυκτά καύσιμα. Με το πετρέλαιο να αποτελεί το κυρίαρχο του μείγματος με 35%, δεύτερο το φυσικό αέριο με 24% και τρίτο τον “μισητό” άνθρακα με σχεδόν 14%.

Τί σημαίνει αυτό; Ότι σήμερα η ΕΕ εξακολουθεί να κινεί το ενεργειακό της σύστημα βασιζόμενη σε ένα μείγμα όπου τα ¾ προέρχονται από “βρώμικες” πηγές και μόλις το ¼ από όλες μαζί τις υπόλοιπες, από την πυρηνική ενέργεια και λιγότερο τις ΑΠΕ και άλλες μορφές. Από ποιον καλύπτει τις τεράστιες ανάγκες της η ΕΕ; Αν και υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα, προκύπτει το εξής για το σύνολο της ΕΕ: Το 2019 εισήγαγε από την Ρωσία το 47% των αναγκών σε άνθρακα και λοιπά ορυκτά καύσιμα, το 41% σε φυσικό αέριο και το 27% σε πετρέλαιο.

Είναι λογικό γιατί η Ρωσία είναι δίπλα και πουλά φθηνά. Ακούγεται να εισάγει φυσικό αέριο μέχρι κι από τη Νιγηρία! Με ποιους αγωγούς; Μπορεί με LNG; Όχι, επειδή στην Ευρώπη υπάρχουν μόνο 24 μεγάλοι και μεσαίοι σταθμοί LNG. To φυσικό αέριο έχει την ιδιότητα όταν ψύχεται στους -161 βαθμούς και υγροποιείται, μειώνεται κατά 600 φορές ο όγκος του. Το πρόβλημα είναι ότι για να φορτώσει ένα μεγάλο τάνκερ πλήρως τις δεξαμενές του χρειάζονται 16-22 ώρες. Η διαδικασία υγροποίησης και επαναεριοποίησης του LNG είναι χρονοβόρα και δεν ενδείκνυται σε περιόδους έντασης της ζήτησης.

LNG τάνκερς

Στις αρχές του 2021 υπήρχαν συνολικά στον πλανήτη μόνο 642 LNG τάνκερς. Η τάση για ναυπήγηση νέων πλοίων αυξάνει, αλλά είναι αδύνατον να καλυφτεί η ζήτηση σε φυσικό αέριο χωρίς τους αγωγούς. Το LNG είναι απαραίτητο διότι βοηθά στην διανομή του αερίου σε απομακρυσμένες γεωγραφικά χώρες και λειτουργεί επικουρικά στο βεβαρυμμένο δίκτυο αγωγών. Δεν μπορεί όμως να το υποκαταστήσει.

Αυτό το ζήσαμε φέτος στην περίοδο του παγετού τον Ιανουάριο, όταν η Ευρώπη δέχτηκε 34 φορτία LNG σε 25 μέρες από τις ΗΠΑ, αύξηση σε φορτώματα LNG κατά 110% από οποιονδήποτε Ιανουάριο της τελευταίας 5ετίας. Σε αρκετές περιπτώσεις τα πλοία κατάφεραν να δέσουν κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες όπως συνέβη και στην δική μας Ρεβυθούσα. Η ενεργειακή ασφάλεια όμως δεν μπορεί να εναποτίθεται στα χέρια των καπεταναίων και στον θεό!

Ας υποθέσουμε ότι η ΕΕ –και με πρόσχημα ότι επίκειται πόλεμος στην Ουκρανία– θέλει να αποκλείσει την Ρωσία προς όφελος των ΗΠΑ, οι οποίες τα έχουν καταφέρει καλά από το 2014 και μετά, εκτός του LNG όπου υστερούν! Ο δυνάμει πόλεμος στην Ουκρανία είναι για το πάπλωμα, δηλαδή για το LNG. Αναγνωρίζοντας την σπουδαιότητά του, θεωρούμε αναγκαίες τις επενδύσεις σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη. Γι’ αυτό έσπευσε να επενδύσει στην Αλεξανδρούπολη και η Βουλγαρία με συμμετοχή περίπου 20%. Και ενώ κοντεύει να χαθεί ο έλεγχος στην Ευρώπη, πολιτικοί και επιχειρηματίες έχουν τυφλωθεί από απληστία και αλαζονεία. Μας λένε ότι θα καλύψουμε τις ενεργειακές ανάγκες περίπου 450.000.000 κατοίκους κατά ¾ με πράσινη ενέργεια σε 20-30 χρόνια!

Πόλεμος στην Ουκρανία 

Κάποιοι θεωρούν ότι το ρωσικό φυσικό αέριο που ζεσταίνει τους χειμώνες, κρατάει τα φώτα ανοιχτά και κινεί την ευρωπαϊκή βιομηχανία εδώ και 20 χρόνια, πρέπει να αποκλειστεί! Αν ένας πόλεμος στην Ουκρανία εξωθήσει τον Πούτιν να στρέψει τις εξαγωγές του σε Ινδία και Κίνα, η Ευρώπη πού θα βρει πετρέλαιο και φυσικό αέριο, όταν όλοι οι παραγωγοί αδυνατούν να καλύψουν τις σημερινές τους υποχρεώσεις;

H ΕΕ χρειάζεται 380.000.000 bcm φυσικού αερίου ετησίως χωρίς την Βρετανία κι ας έχει υπερεπενδύσει σε ΑΠΕ. Αν σταματήσουμε να αγοράζουμε από την Ρωσία, ποιος θα βρεθεί να καλύψει το κενό; Κανείς. Τα μέλη της ΕΕ θα φωνάζουν “ο σώζων εαυτόν σωθείτω”! Με το οξυμένο πρόβλημα στις αλυσίδες εφοδιασμού LNG σε Ασία και Αυστραλία, ποιος εγγυάται ότι θα έχουμε απρόσκοπτη ροή σε πιθανές νέες συμφωνίες; Κανείς!

Αν η Δύση στριμώξει άγρια τη Ρωσία, ο Πούτιν δεν θα διακόψει τις εξαγωγές πετρελαίου και αερίου προς τις ευρωπαϊκές χώρες που την πολεμούν; Τότε, πού θα σκαρφαλώσει η τιμή πετρελαίου και αερίου εάν ο Πούτιν διακόψει την ροή στην Ευρώπη 1.000.000 βαρελιών πετρελαίου και των τεράστιων ποσοτήτων φυσικού αερίου; Τα 125 $/βαρέλι θα είναι η επόμενη στάση για το πετρέλαιο! Πόσο διάστημα άραγε, αντέχει η αμερικανική οικονομία τέτοιες τιμές; Αν διατηρηθεί σε τέτοια επίπεδα το βαρέλι για δύο συνεχόμενα τρίμηνα, οι ΗΠΑ θα οδηγηθούν σε ύφεση.

Σε ό,τι αφορά στο LNG, η Ελλάδα πρέπει να αυξήσει τις εισαγωγές από ΗΠΑ. Ούτε από Κατάρ, ούτε από Τουρκία! Πρέπει, όμως, και να προχωρήσει άμεσα και ταχύτατα σε έρευνες και γεωτρήσεις σε όλα τα θαλάσσια και χερσαία “οικόπεδα”. Όποιος το εμποδίζει ή δεν καταλαβαίνει τι του γίνεται, ή συμπλέει με τα τουρκικά συμφέροντα. Ό,τι και να συμβαίνει είναι εθνικά επικίνδυνος. Άλλο πράγμα η ιδία παραγωγή κι άλλο οι εισαγωγές. Η Ευρώπη δεν μπορεί να αγοράσει όλο το LNG των ΗΠΑ. Μπορεί να αγοράζει μεγάλο μέρος του. Ο αποκλεισμός της ρωσικής ενέργειας ισοδυναμεί με αυτοκτονία.

Το ζητούμενο είναι ένα: Χωρίς τη ρωσική ενέργεια η ΕΕ δεν μπορεί να κρατήσει τα φώτα ανοιχτά! Θα πεθάνει κόσμος από το κρύο. Από την άλλη, χωρίς την Ευρώπη η Ρωσία θα εξαρτηθεί αναγκαστικά από την Κίνα. Ξεχάστε τις καταστάσεις win-win και win-lose! Ένας πόλεμος στην Ουκρανία θα είναι κατάσταση lose-lose για Ευρώπη και Ρωσία, αλλά και για τις ΗΠΑ…