Πώς η κυβέρνηση πετάει στα σκουπίδια 1,65 δισ. ευρώ

Η τελευταία έκθεση της Επιτροπής Περιβάλλοντος του ΟΗΕ για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (UNEP-EGR2020) αναφέρει ότι το 2019 οι εκπομπές συνέχισαν να αυξάνονται για τα τελευταία τρία έτη και έφθασαν τους 52,4 GtCO₂e (γιγατόνοι ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα), στις οποίες θα πρέπει να προστεθούν άλλοι 6,8 GtCO₂e που οφείλονται σε αλλαγές χρήσης γης (Land Used Change-LUC), κυρίως από τις πυρκαγιές σε δασικές εκτάσεις σε Ασία και στον Αμαζόνιο. Παραμένουν οι στόχοι για σταδιακή απολιγνιτοποίηση.

Στην ίδια έκθεση αναφέρεται ότι το 78% των εκπομπών προέρχεται από τους G20, ενώ στην ομάδα των επτά κορυφαίων πηγών εκπομπών, που ευθύνεται για το 55%, κατατάσσονται η Κίνα (14 GtCO₂e), οι ΗΠΑ (6,6 GtCO₂e), η EU27+Βρετανία (4,3 GtCO₂e), η Ινδία (3,7 GtCO₂e), η Ρωσία (2,5 GtCO₂e), η Ιαπωνία (1,4 GtCO₂e) και ο τομέας των διεθνών μεταφορών (1,4 GtCO₂e).

Στην ίδια έκθεση η Inger Andersen (Executive Director, UNEP) επισημαίνει ότι τα δεδομένα και οι προβλέψεις οδηγούν στην εκτίμηση ότι στο τέλος του αιώνα η αύξηση της θερμοκρασίας θα είναι 3,2 βαθμοί C, ακόμη και αν υλοποιηθούν οι αναληφθείσες εθνικές  υποχρεώσεις συνεισφοράς (National Determined Contributions – NDCs) στη Συμφωνία των Παρισίων το 2015.

Με σκοπό την αντιμετώπιση αυτής της αρνητικής προοπτικής ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες επισήμανε την ανάγκη αύξησης της “φιλοδοξίας” των συμβληθέντων μερών με συνδυασμό των μέτρων για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας με ανθεκτικά “πράσινα” σχέδια που θα περιέχουν σαφείς στόχους μετάβασης προς μία παγκόσμια οικονομία μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050.

Δεσμεύσεις κρατών

Η πρόταση θέτει ως στόχο την σταδιακή κατάργηση του άνθρακα έως το 2030 για τις χώρες του ΟΟΣΑ και ως το 2040 για τις άλλες χώρες. Ο στόχος των μηδενικών εκπομπών θα πρέπει να επιτευχθεί πριν από το 2050, ενώ μέχρι το 2030 οι μειώσεις θα πρέπει να φθάσουν το 45%. Η ΕΕ με το EU-Green Deal ανακοίνωσε την αποδοχή των στόχων για την κατάργηση του άνθρακα μέχρι το 2030 και των μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050, μέσα από την χρηματοδότηση ενός “φιλόδοξου” ανθεκτικού σχεδίου βιώσιμης ανάκαμψης της οικονομίας των χωρών-μελών της.

Ταυτοχρόνως ανακοινώθηκε η μη ένταξη στο “Next Generation EU” καθώς και η μη δανειοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) προγραμμάτων ανάπτυξης δικτύων φυσικού αερίου στις χώρες-μέλη της. Παρά τις αποφάσεις αυτές, τρεις από τις κορυφαίες χώρες παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, η Γερμανία, η Πολωνία και η Τσεχία ανακοίνωσαν τα δικά τους χρονοδιαγράμματα απανθρακοποίησης.

Η Γερμανία αποφάσισε να καταργήσει σταδιακά τον άνθρακα έως το 2038, η Τσεχία επίσης το 2038 και η Πολωνία το 2049. Επιπλέον, αποφάσισαν την κρατική επιδότηση των μονάδων τους, επικαλούμενες λόγους προσαρμογής των οικονομιών τους και διατήρησης των θέσεων εργασίας, μέχρι την συνταξιοδότηση των εργαζόμενων στις αντίστοιχες μονάδες εξόρυξης άνθρακα-λιγνίτη και παραγωγής ενέργειας. Ως εκ τούτου ο στόχος της ΕΕ για την κατάργηση του άνθρακα μέχρι το 2030 μετατίθεται για το 2050.

Το ελληνικό παράδοξο

Παρ΄ όλα αυτά η Ελλάδα αποφάσισε το σβήσιμο των λιγνιτικών σταθμών της αρχικά μέχρι το 2028 και όπως προσφάτως αποφασίστηκε για το 2025. Στην απόφαση περιέλαβε και την “Πτολεμαΐδα-5” που πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία το 2022 και της οποίας η λειτουργία κρίθηκε μη βιώσιμη εξ αιτίας της εκτίναξης της τιμής των δικαιωμάτων άνθρακα.

Με το κόστος κατασκευής να έχει ανέλθει στα όχι ευκαταφρόνητα 1,4 δισ. ευρώ, θα άξιζε να απαντηθεί με ποια κριτήρια αποφασίσθηκε και ιδιαιτέρως προχώρησε η κατασκευή της μονάδος την περίοδο 2010-2015 και γιατί το 2019 δεν έγινε χρήση των δυνατοτήτων επιδότησης που παρείχε ο ευρωπαϊκός μηχανισμός λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού της ΕΕ για νέες μονάδες όπως η “Πτολεμαΐδα-5”.

Μία χώρα της ΕΕ, καθημαγμένη από το χρέος και τα μνημόνια “επιτυγχάνει” το αδιανόητο. Ανακοινώνει ότι ένα εργοστάσιο, που κόστισε 1.4 δισ. ευρώ τίθεται εκτός λειτουργίας πριν ακόμη τεθεί σε λειτουργία! Ένα κόστος που θα κληθούμε να πληρώσουμε είτε ως φορολογούμενοι είτε ως καταναλωτές, γιατί βέβαια κάποιος πρέπει να “πληρώσει το μάρμαρο”.

Κάποιος κακόπιστος ίσως να έλεγε στη γλώσσα της αγοράς ότι η χώρα ξόδεψε 1.400.000.000 ευρώ κυριολεκτικά «στο γάμο του Καραγκιόζη». Ίσως πάλι ένας ευφάνταστος σεναριογράφος να αναζητούσε τα αίτια αυτού του “άθλου” σε διαπλεκόμενα συμφέροντα με τράπεζες, βιομηχανίες και ιδιώτες σε χώρες του εξωτερικού και του εσωτερικού. Όμως αυτά δεν συμβαίνουν, δεν μπορούν να συμβαίνουν σε χώρες της ΕΕ και πολύ περισσότερο στη χώρα μας!

Οι στόχοι για απολιγνιτοποίηση

Σημασία, όμως, έχει η απόφαση της Ελλάδος να προχωρήσει στην απολιγνιτοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας το 2025, αντί για το 2030. Αυτό χωρίς αμφιβολία, μας βάζει στην πρωτοπορία των προσπαθειών για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, με μία μικρή παρατήρηση. Καθώς από το 2025 τα φορτία βάσης και αντιστάθμισης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας θα καλύπτονται από μονάδες φυσικού αερίου και εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας από γειτονικές χώρες, ένα μεγάλο ποσοστό της εισαγόμενης κιλοβατώρας (kWh) θα παράγεται και πάλι από λιγνίτη.

Το συμπέρασμα είναι ότι ο χρονικός στόχος που έχει θέσει η ΕΕ για την απανθρακοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας το 2030 μετατίθεται για το 2050. Στόχος στον οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, συγκλίνουν και παγκόσμιοι ρυπαντές όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία, κ.λπ. Όσο για την επένδυση της “Πτολεμαΐδα-5” φαίνεται να σχεδιάζεται μία πρόσθετη δανειοδότηση της τάξης των 250.000.000 ευρώ, ίσως και περισσότερα.

Κάτι τέτοιο θα επιτρέψει τον “μετασχηματισμό” της και την λειτουργία της με καύσιμο φυσικό αέριο, ή με κάποια άλλη ευφάνταστη καινοτόμο τεχνολογία. Μία αδιέξοδη επένδυση 1.650.000.000 ευρώ που σηματοδοτεί με τον χειρότερο δυνατό τρόπο το τέλος μίας εποχής που χαρακτηρίσθηκε από την ανορθολογική εκμετάλλευση του εγχώριου ορυκτού ενεργειακού πλούτου της χώρας. Αλλά αυτό είναι μία άλλη ιστορία…