Πως ο Μακρόν παρόξυνε την κοινωνική κρίση στη Γαλλία

Στις συνθήκες αυτές οι ασκούμενες πολιτικές των κυβερνήσεων Μακρόν κατά την διάρκεια και των δύο (2017-2027) προεδρικών θητειών, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, κινήθηκαν και κινούνται στον άξονα της νεοφιλελεύθερης “μεταρρυθμιστικής” στρατηγικής. Στόχος της η “σταθεροποίηση και αύξηση της κερδοφορίας με αποσταθεροποίηση της οικονομίας, της εργασίας και της κοινωνίας”. Αυτό δημιουργεί σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και στασιμότητας, νέους όρους αντιπαράθεσης και σύγκρουσης της Πολιτικής με την Οικονομία-Κοινωνία στην Γαλλία.

Η παρατήρηση αυτή σημαίνει ότι η συνολική προεδρική θητεία του Μακρόν κληρονομεί σήμερα στην Γαλλία αποβιομηχάνιση, χαμηλό επίπεδο ανταγωνιστικότητας διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων, τεχνολογική-ψηφιακή καθυστέρηση, στασιμότητα ή αναιμική ανάκαμψη, διεύρυνση των ανισοτήτων, επιδείνωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, μείωση των δημόσιων και κοινωνικών δαπανών, σημαντική αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, όξυνση του προβλήματος της στέγασης και ιδιαίτερα της κοινωνικής στέγης, επιδείνωση της πρόσβασης στις δημόσιες υπηρεσίες (Υγεία, Εκπαίδευση, Κοινωνική Προστασία, Κοινωνική Ασφάλιση, κλπ.

Από την άποψη αυτή είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι σε πρόσφατη (2025) Οικονομική Έκθεση του Ινστιτούτου Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών (INSEE) της Γαλλίας προβλέπει ότι το επίπεδο αύξησης του ΑΕΠ το 2025 θα είναι 0,8%, ποσοστό που υπολείπεται από το 2,3% της ΕΕ-27. Οι επενδύσεις, κατά το τρέχον έτος, κινούνται πιο αργά απ’ ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το δε δημόσιο έλλειμμα εκτιμάται ότι θα διατηρηθεί πάνω από 5% του ΑΕΠ το 2026-2027.

Η εγχώρια ζήτηση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών είναι υποτονική, προβλέποντας ότι η αύξηση της κατανάλωσης των νοικοκυριών το 2025 θα είναι 0,5% και της αγοραστικής δύναμης θα είναι 0,8%. Η συγκεκριμένη Οικονομική Έκθεση καταλήγει με το συμπέρασμα ότι «η εμπιστοσύνη (σ.σ. απέναντι στην ασκούμενη οικονομική και κοινωνική πολιτική) είναι σαφώς ένα στοιχείο που λείπει από την γαλλική οικονομία καθώς και ότι οι κινητήριες δυνάμεις της γαλλικής οικονομίας δεν φαίνονται να είναι βιώσιμες κατά το 2025».

Φτώχεια και αποταμίευση στην Γαλλία

Παράλληλα, σε πρόσφατη μελέτη του Εθνικού Συμβουλίου των Πολιτικών Καταπολέμησης της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού (CNLE, 2025) αποτυπώνονται οι δυσμενείς εξελίξεις του επιπέδου φτώχειας κοινωνικών ομάδων του πληθυσμού στην Γαλλία (Laurent Jeanneau, Alternatives Economiques, 2/6/2025). Συγκεκριμένα, το επίπεδο φτώχειας στην Γαλλία αυξήθηκε από 13,9% το 2015 σε 14,4% το 2022 και σε 15,4% το 2023 (αύξηση την διετία 2022-2023 κατά 650.000 άτομα), προσεγγίζοντας –σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της Γαλλίας (INSEE-7/7/2025– τον αριθμό των φτωχών (μηνιαίο εισόδημα κάτω των 1.288 ευρώ) στην Γαλλία σε 9,8 εκατομμύρια άτομα.

Το επίπεδο φτώχειας των αυτοαπασχολουμένων αυξήθηκε από 17,2% το 2017 σε 18,3 % το 2023. Επίσης το επίπεδο φτώχειας των συνταξιούχων αυξήθηκε από 7,6% το 2017 σε 10,8% το 2022 και το επίπεδο φτώχειας των ατόμων με αναπηρία αυξήθηκε από 26,8% το 2015 σε 36,7% το 2022. Στο περιβάλλον αυτό διαμορφώνονται, μεταξύ άλλων, στην γαλλική οικονομία και κοινωνία δύο παράδοξα χαρακτηριστικά:

• Το πρώτο αναφέρεται στο γεγονός ότι η μείωση της ανεργίας από 10,3% το 2015 σε 7,3% το 2023 δεν συνοδεύτηκε από μείωση του ποσοστού της φτώχειας. Αντίθετα συνοδεύτηκε από αύξηση του ποσοστού της φτώχειας: α) των εργαζομένων με το καθεστώς των ευέλικτων μορφών απασχόλησης και των χαμηλών μισθών, β) των αυτοαπασχολούμενων ατόμων και γ) των ατόμων με αναπηρία και των ανέργων.
• Το δεύτερο παράδοξο αναφέρεται στο γεγονός ότι οι Γάλλοι έχουν διατηρήσει σε συνθήκες περιοριστικών πολιτικών ένα υψηλό επίπεδο αποταμίευσης το οποίο –σύμφωνα με την γαλλική έρευνα– αποδίδεται, κατά βάση, τόσο στη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους που ενθαρρύνει τους Γάλλους πολίτες να αποταμιεύουν για να χρηματοδοτήσουν τις ιδιωτικές δαπάνες περίθαλψης, κοινωνικής πρόνοιας και συνταξιοδότησης τους, όσο και στο γεγονός ότι οι πλουσιότεροι Γάλλοι αύξησαν σημαντικά, λόγω της διευρυμένης πρωτογενούς και δευτερογενούς ανισοκατανομής του εισοδήματος, τα περιουσιακά τους στοιχεία (Chr. Chavagneux, 15/9/2025).

Ο φόρος 2% στους υπερπλούσιους

Οι συντελούμενες –κατά την τελευταία επταετία– δυσμενείς αυτές εξελίξεις, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, απετέλεσαν και αποτελούν την εύφλεκτη ύλη της σύγκρουσης της Πολιτικής με την Οικονομία και την Κοινωνία στην Γαλλία. Ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2026 που παρουσίασε (15/7/2025) ο παραιτηθείς πρωθυπουργός Francois Bayrou είχε ως στόχο την εξοικονόμηση 43,8 δισ. από τη περικοπή των δαπανών, κατά βάση, στους τομείς της εργασίας, της ανεργίας και της υγείας, προκειμένου σταδιακά να μειωθεί το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος.

Στις συνθήκες αυτές, ο νέος πρωθυπουργός Sebastian Lecornu διαπραγματεύεται με τα κόμματα της αντιπολίτευσης για να αποφύγει, ουσιαστικά, την όξυνση της σύγκρουσης της Πολιτικής με την Οικονομία και την Κοινωνία, η οποία θα οδηγήσει στην κατάρρευση της κυβέρνησης του κατά τους επόμενους μήνες. Στο υπόβαθρο αυτής της διαπραγμάτευσης βρίσκονται οι μαζικές διαδοχικές κινητοποιήσεις των Γάλλων πολιτών που διεκδικούν, μεταξύ άλλων, την αντικατάσταση του καθεστώτος της εκτεταμένης ανισοκατανομής του εισοδήματος και πλούτου.

Η αρχή είναι η επιβολή φόρου 2% σε 1800 νοικοκυριά (σύνολο νοικοκυριών 30.300.000 το 2024 στην Γαλλία) με περιουσιακά στοιχεία άνω των 100.000.000 ευρώ, που ισοδυναμεί με έσοδα τουλάχιστον 20 δισ. ετησίως, σύμφωνα με την πρόταση του Καθηγητή Gabriel Zucman, που υιοθετεί το 86% της γαλλικής κοινής γνώμης. Αυτή η πολιτική αναδιανομής (σε είδος και σε χρήμα) του εισοδήματος θα επιτρέψει τη μη περικοπή των δημοσίων και κοινωνικών δαπανών στους τομείς της εργασίας, της ανεργίας και της υγείας στην Γαλλία.